W Ogrodzie Botanicznym UMCS w Lublinie niedaleko Dworku Kościuszków znajduje się zapomniana do niedawna Reduta Tadeusza Kościuszki, polowa fortyfikacja wojskowa. Jest ona jedynym zachowanym dziełem ziemnego budownictwa obronnego w Polsce, którego autorem i inicjatorem był ten znakomity generał. Wybudowana na planie czworoboku opatrzona została wałem i fosami z miejscem na działa.
W tym miejscu trwały przygotowania do walki w obronie Konstytucji 3 Maja i suwerenności Rzeczpospolitej po konfederacji targowickiej, kiedy to w 1792 r. wojska carskie wkroczyły na teren Rzeczpospolitej.
Z historii wiemy, że T. Kościuszko kilkukrotnie odwiedzał Folwark Sławin, którego pozostałością jest Dworek Kościuszków. Znał te tereny bardzo dobrze, gdyż mieszkał tu jego krewny Jan Napomucen Kościuszko.
W 1790 r. Kościuszko został mianowany komendantem garnizonu Lublin i miał zadbać o poprawę obronności miasta. Z uwagi na wykształcenie wojskowo-inżynieryjne nabyte m.in w Szkole Rycerskiej w Warszawie oraz Akademii Wojskowej Szwoleżerów Gwardii Królewskiej w Wersalu wykorzystał nabytą wiedzę dotyczącą budowania fortyfikacji polowych właśnie na terenie posiadłości kuzyna, leżącej w doskonałym strategicznie miejscu na szlaku z Rusi przez Lublin do Warszawy. Ta fortyfikacja miała powstrzymać nacierające wojska nieprzyjaciela na stolicę.
Reduta ostatecznie nie brała udziału w walkach, ale była na nie przygotowana. Przetrwała do obecnych czasów w niezmienionej formie bez przekształceń układu przestrzennego. Zachował się całokształt budowli ziemnej z szańcami, wnętrzem czyli osadą i działobitnią ulokowaną na niedostępnym urwisku oraz murowaną piwnicą jako schron dla żołnierzy i magazyn. Przetrwało też całe otoczenie: zamaskowane dziką zielenią jary, zbiorniki wodne, obwałowania z ukrytą bezpieczną droga dojazdową do Reduty oraz ukształtowana linia obrony.
Pamięć o tym miejscu została przywrócona dzięki badaniom Pana dr Mieczysława Kseniaka, regionalisty, badacza i miłośnika dziejów Lublina i Lubelszczyzny. W październiku 2020r Reduta Kościuszki została wpisana do Rejestru Zabytów Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Obecnie planowane są dalsze prace archeologicznie i historyczne w celu pogłębienia wiedzy o tym miejscu.
Tekst powstał na podstawie artykułu dr Mieczysława Kseniaka pt: "Zapomniana Reduta gen. Tadeusza Kościuszki w Ogrodzie Botanicznym UMCS na Sławinku w Lublinie”, który ukazał się w „Wiadomościach Konserwatorskich” w 2019 r.
