Kolekcja liliowców (Hemerocallis)
Kolekcja dalii (Dahlia)
Kolekcja kosaćców bródkowych (Iris × barbata hort.)
Kolekcja piwonii (Paeonia)
Kolekcja pacioreczników (Canna)
Kolekcja liliowców (Hemerocallis)
Liliowce (Hemerocallis), to trwałe byliny naturalnie rosnące w Europie Południowej i Azji Wschodniej. Należą do rodziny żółtakowatych (Xanthorrhoeaceae). Korzenie ich są częściowo zgrubiałe, mięsiste lub bulwkowate. Blaszki liściowe lancetowate, ostro zakończone, łukowato wygięte, do 70 cm długości. Kwiaty są liliokształtne, osadzone po kilka na szycie pędu kwiatowego o długości 30-100 cm. W zależności od gatunku kwiaty mają barwę żółtą, pomarańczową lub rdzawą, średnicę 15-25 cm. Kwitną zależnie od odmiany V-VIII. Owocem są torebki o długości 2-5 cm.
Prace hodowlane nad tym rodzajem rozpoczęto w 1890 roku. Największy przewrót w hodowli liliowców nastąpił w Ameryce w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Duże osiągnięcia hodowlane dotyczyły skali barw, w której wystąpiły odcienie różowego i czerwonego.
Liliowce dzięki swojej długowieczności, łatwości w uprawie oraz dużym walorom dekoracyjnym są cennymi roślinami w naszym ogrodzie. W chwili obecnej w kolekcji znajduje się ponad 230 taksonów. Dużą część kolekcji stanowią odmiany historyczne tj. ‘Autumn Red’ (1941), ‘Purple Waters’ (1942), ‘Althone’ (1942), ‘Pink Damask’ (1951). ‘Aten’(1952), ‘Fairy Wings’ (1953), ‘Frans Hals’ (1955), ‘Melody Lane’ (1955), ‘Lady Inara’ (1956) oraz odmiany wyhodowane przez polskiego hodowcę Stefana Franczaka tj. ‘Ania’, ‘Agnieszka’, ‘Bałtyk’, ‘Chopin’, ‘Grażyna’, ‘Ignacy Paderewski’, ‘Magdalena’, ‘Słowianka’, ‘Wilejka’ i ‘Zagłoba’.
Kuratorzy kolekcji: mgr inż. Ryszard Sawicki (1983-1995), mgr inż. Maria Zawadzka (1995-2000), †dr Agnieszka Dąbrowska (2000-2024).
Kolekcja dalii (Dahlia)
W kolekcji Ogrodu prezentujemy 134 odmiany dalii ogrodowych, zwanych również georginiami. W Europie dalie pojawiły się w II poł. XVIII wieku, a ich nazwa pochodzi od nazwiska szwedzkiego botanika Andreasa Dala. Prace hodowlane sprawiły, że z tych kwiatów stworzono tysiące odmian i trudno obecnie spotkać taki rodzaj roślin, który mógłby się poszczycić równie dużym bogactwem form. Dalie to rośliny o wysokości 20-150 cm, zależnie od formy, o korzeniach bulwiasto zgrubiałych, łodygach grubych, rozgałęzionych, wewnątrz pustych, o liściach pierzastych. Kwiaty różnią się kształtem i barwą o skali, w której brakuje tylko niebieskiego i czarnego. Dalie ogrodowe dzieli się na następujące grupy ze względu na typ kwiatostanu: pojedyncze zwykłe, anemonowe, kołnierzykowe, peoniowe, dekoracyjne, kuliste, pomponowe, kaktusowe, półkaktusowe, pozostałe.
Kurator - mgr inż. Dorota Misiurek
Kolekcja kosaćców bródkowych (Iris × barbata hort.)
Nazwa irys (Iris L.) pochodzi od imienia greckiej bogini tęczy - Iris. Natomiast staropolska nazwa 'kosaciec' pochodzi od kształtu liści, które są sztywne i lekko wygięte, przypominające kosę. W starożytnym Egipcie kwiat kosaćca symbolizował siłę i majestat, jego wizerunek zdobił berła faraonów. Malowali je słynni malarze, między innymi Vincent van Gogh i Stanisław Wyspiański. Nasza kolekcja powstała pod koniec lat 60. ubiegłego wieku, kiedy do Ogrodu sprowadzono pierwszych 30 odmian. Obecnie kolekcja liczy ponad 520 odmian kosaćców bródowych z charakterystyczną smugą włosków, tzw. bródką, wzdłuż środkowego nerwu na zewnętrznych działkach okwiatu. Ze względu na wysokość roślin odmiany irysów bródkowych dzielą się na 3 grupy: niskie (15-35 cm, Barbata Nana), średnie (40-75 cm, Barbata Media) i wysokie (80-120 cm, Barbata Elatior). W kolekcji wyróżniają się odmiany, m.in.: 'Stepping Out' i 'Sable Night', które na świecie zdobyły wiele nagród, jak również najwyższe wyróżnienie medal im. Dykesa. Takie wyróżnienie przyznawane jest tylko jednemu kosaćcowi w danym roku. Oprócz wyżej wymienionych kosaćców rośnie tu wiele innych ciekawych odmian. Ze względu na zróżnicowanie pory kwitnienia poszczególnych odmian można podziwiać ich oryginalne w kształcie i barwie kwiaty z przyjemnym zapachem od maja do czerwca.
Kurator - dr Mykhaylo Chernetskyy
Kolekcja piwonii (Paeonia)
Piwonie należą do najpiękniejszych bylin uprawianych w naszym Ogrodzie. Nazwa pochodzi od słowa Paeon - w greckich mitach bóg nauki lekarskiej. Znane są ponad 50 gatunków i podgatunków piwonii pochodzące z Europy, strefy umiarkowanej Azji, z Chin oraz Płn. Ameryki. Są to byliny o zgrubiałych korzeniach lub krzewy. Odmiany hodowlane posiadają większe kwiaty: pojedyncze, półpełne lub pełne o różnych barwach - od białej, poprzez odcienie różowego do czerwonych, także żółtych. Kwitną w okresie wiosny. Najbardziej znane gatunki to: piwonia wędrowna lub obca (Paeonia peregrina), piwonia delikatna (Paeonia tenuifolia), piwonia lekarska (Paeonia officinalis) oraz piwonia chińska (Paeonia lactiflora), od której uzyskano tysiące odmian. Ze względu na porę kwitnienia rozróżnia się odmiany wczesne - I dekada czerwca, średnio wczesne - II dekada czerwca, późne - III dekada czerwca. Uprawa piwonii jest łatwa, jeśli tylko zapewnimy im bardzo żyzną glebę gliniasto-piaszczystą i stanowisko słoneczne. Kolekcja została założona przez mgr Marię Franszczak-Być. Obecnie prezentuje 30 gatunków, podgatunków i odmian botanicznych oraz 120 odmian hodowlanych.
Kurator - dr Mykhaylo Chernetskyy
Kolekcja pacioreczników (Canna)
Pacioreczniki (Canna L.) – kolekcja ogrodowa liczy 23 odmiany. To są rośliny tropikalne pochodzące z takich obszarów świata jak: Ameryka Północna i Południowa, Azja oraz Afryka. W naszej strefie klimatycznej, wspaniale rosną i dobrze rozmnażają się, jako rośliny jednoroczne. Wyglądem swoim przypominają miniaturowe „drzewka bambusowe”. Liście duże w odcieniach zieleni, szkarłatu i purpury, są bardzo ozdobne. Kwiaty o fantazyjnych kształtach zebrane w kłosy są niezwykle dekoracyjne. Efektownie w kolekcji prezentują się odmiany brązowolistne jak ‘Wyoming’ i ‘Brighton Orange’, o kwiatach kanarkowych ‘Richard Wallace’, różowych ‘Tirol’, szkarłatnych ‘America’ oraz wielobarwnych ‘Picasso’. Jedna z bardziej atrakcyjnych odmian to ‘Cleopatra’. Jednoznacznie nie można opisać kolorystyki jej kwiatów, gdyż każdy jest inny. Pacioreczniki kwitną od wczesnego lata do pierwszych przymrozków, wnosząc pewien element egzotyki do Ogrodu.
Kurator - mgr inż. Hubert Rydzewski
