Niezmiernie miło jest nam poinformować o ukazaniu się korpusu importów rzymskich z Lubelszczyzny:
M. Gładysz-Juścińska, A. Kokowski, B. Niezabitowska-Wiśniewska oraz J. Bagińska, M. Barakszyn, B. Bartecki, M. Bienia, S. Hanejko, A. Hyrchała, M. Koperwas, J. Kuna, G. Kuś, P. Lis, P. Łuczkiewicz, T. Markiewicz, T. Mazurek, A. Mucha, K. Myzgin, S. Sadowski, M. Stasiak-Cyran, M. Zawadzki, Corpus der römischen Funde im europäischen Barbaricum. Polen 4. Lubliner Land, J. Rodzińska-Nowak, A. Kokowski (red.) Kraków – Lublin – Warszawa 2021. 436 stron + 98 tablic + mapa.
ze wstępu:
Tom sumujący wiedzę o występowaniu importów rzymskich na Lubelszczyźnie jest czwartym w tzw. polskiej części serii „Corpus der römischen Funde im europäischen Barbaricum” (CRFB). Do tej pory podsumowano wiedzę o tych zabytkach na terytorium Mazur (Nowakowski 2001), Małopolski (Kaczanowski 2017) i Polski środkowej (Jakubczyk 2018). Serię uzupełniają trzy bardzo ważne tomy w formule „Suplementa”, redagowane kolejno przez: Jerzego Kolendo (CRFB PL Bd. I, 1998), Aleksandra Bursche i J. Kolendo (CRFB PL Bd. II, 2001) oraz A. Bursche i Renatę Ciołek (CRFB PL Bd. III, 2006). Ich celem było nie tylko ujawnianie nowych odkryć importów rzymskich na ziemiach polskich, ale również szersza ich analiza, w formie wykraczającej poza reguły obowiązujące w konstrukcji CRFB dla całej Europa barbarica.
Koncepcja formy i formuły korpusu powstała w Römisch-Germanischen Kommission des Deutschen Archäologischen Instituts we Frankfurcie nad Menem (RGK), a wypracowana została przez zespół kierowany przez prof. dr. Siegmara von Schnurbeina (Amicis Universitatis Mariae Curie-Skłodowska). Doświadczenia wynikające ze studiowania wydanych dotychczas tomów skierowały nas ku wprowadzeniu niewielkiej korekty konstrukcji poszczególnych not opisujących importy. Takie korekty wprowadzono już wcześniej, modyfikując na przykład zapis odniesiony do paciorków fajansowych, wyodrębniając je w osobną grupę (CRFB D – Voß 1998; Kokowski 2019, 98-99).
Tak więc w punkcie 5, po wskazaniu kategorii zabytku, dodaliśmy w nawiasie kwadratowym ilość zabytków, co pozwala na szybką ocenę wielkości zbioru; opisy poszczególnych zabytków w punkcie 6 oddzielamy znakiem graficznym, co ułatwia konsumpcję informacji; dodaliśmy też punkt 11 gdzie widnieje autor notatki. Ostatni zabieg, to w gruncie rzeczy konieczność wynikająca z obowiązujących zasad ewaluacji dorobków naukowych.
Archeologia lubelska od samego początku uczestniczy w realizacji projektu CRFB. Jej przedstawiciele byli obecni na wszystkich najważniejszych spotkaniach poświęconych strategii jego realizacji. Ciężar i odpowiedzialność za lubelską części korpusu przyjęła na siebie mgr Monika Gładysz-Juścińska. Niestety, ale w 2011 roku musiała przerwać pracę nad realizacją tomu. Pozostawiła po sobie trzon prezentowanego dzisiaj opracowania, do którego powrócono dopiero w roku 2017. Okazało się wtedy, że lawinowy przyrost nowych znalezisk nakłada konieczność daleko idących uzupełnień. To z kolei wykreowało imperatyw włączenia do dalszej pracy zespołu 19 osób, wymienionych na karcie tytułowej, reprezentujących wiele instytucji z obszaru Lubelszczyzny i z poza niej.
Importy z Lubelszczyzny rozsiane są po co najmniej 25 instytucjach oraz wielu kolekcjach prywatnych. Tych ostatnich nie zestawialiśmy, gdyż mają one, niestety, charakter labilny. Wszystkie charakteryzują się zróżnicowanym stopniem dostępności, co w oczywisty sposób wpłynęło nie tylko na kształt części tekstowej katalogu, ale również na jej część ilustracyjną. Równie zróżnicowany był „entuzjazm” wobec zaproszenia do udziału w projekcie – od pełnej ignorancji (służby konserwatorskie); po pełnię dyspozycyjności (np. Muzeum im. Stanisława Staszica w Hrubieszowie, Muzeum Regionalne im. dra J. Petera w Tomaszowie Lubelskim, Muzeum Narodowe w Lublinie). Na taki stan rzeczy rzutowała po części sytuacja kadrowa, po części, niestety, lęk przed odpowiedzialnością za stan swoich kolekcji.
Gromadzenie informacji o nowych odkryciach importów na Lubelszczyźnie zamknęliśmy datą 1 września 2020 roku. Tego dnia podjęliśmy również decyzję, że wszystkie następne znajdą swoje miejsce w tomie uzupełniającym, jaki zamierzamy wydać za pięć lat.
Niniejszy tom dedykujemy Profesorowi dr. hab. multi HC Siegmarowi von Schnurbeinowi, Amicis Universitatis Mariae Curie Skłodowska, z Frankfurtu nad Menem. To najmniejsza miara wdzięczności za bezmiar życzliwości wobec projektu i wobec UMCS, jaką możemy Mu okazać.
Von Einleitung
Im vierten Band des polnischen Teils der Serie „Corpus der römischen Funde im europäischen Barbaricum” (CRFB) werden die römischen Importgegenstände aus Lublinerland zusammengestellt. Bisher sind solche Kataloge aus Masuren (Nowakowski 2001), Kleinpolen (Kaczanowski 2017) und Mittelpolen (Jakubczyk 2018) veröffentlicht worden. Die Serie ergänzen drei wichtige Bände – „Suplementa“ unter der Redaktion von Jerzy Kolendo (CRFB PL Bd. I, 1998), Aleksander Bursche und Jerzy Kolendo (CRFB PL Bd. II, 2001) und Aleksander Bursche / Renata Ciołek (CRFB PL Bd. III, 2006). Ihr Ziel waren nicht nur die neuen Entdeckungen der römischen Importe in Polen zu publizieren, aber auch deren breitere Analyse, die den Rahmen der Konstruktion der CRFB für Europa barbarica sprengt.
Die Gestalt und Formel des Corpus entstand in der Römisch-Germanischen Kommission des Deutschen Archäologischen Instituts (RGK) in Frankfurt am Main und wurde vom Team unter der Leitung von Prof. Siegmar von Schnurbein (Amicis Universitatis Mariae Curie-Skłodowska) erarbeitet. Die Studien über die bisher erschienenen Bände gaben uns Anlass, einige Korrekturen zu Importbeschreibungen einzuführen. Solche Korrekturen wurden bereits früher angewandt, wie beispielweise zur Beschreibung der Fayenceperlen, die in eine Sondergruppe erfasst worden sind (CRFB D – Voß 1998; Kokowski 2019, 98–99).
So haben wir im Punkt 5, nach der Fundkategorie, die Anzahl der Funde in rechteckigen Klammern angegeben, was eine schnelle Übersicht der Sammlungsgröße erlaubt; die Beschreibungen einzelner Funde im Punkt 6 werden zur leichteren Orientierung mit einem graphischen Zeichen voneinander getrennt; es wird Punkt 11 mit dem Autorennamen der Notiz zugegeben, was für die Evaluation der wissenschaftlichen Erträge nötig ist.
Die Lubliner Archäologie nahm vom Anfang an am Projekt CRFB teil. Ihre Vertreter waren an allen wichtigeren Sitzungen des Projektes anwesend. Die Verantwortung für den Lubliner Teil des Corpus übernahm Monika Gładysz-Juścińska, M. A., die leider im Jahre 2011 ihre Arbeit unterbrechen musste. Sie hinterließ den Kern der vorliegenden Bearbeitung, zu dem es erst 2017 zurückgekehrt wurde. Inzwischen hat es sich ergeben, dass der Lawinenzuwachs neuer Funde mehrere Ergänzungen verlangt; somit wurden für die weitere Arbeit 19 auf der Titelseite genannte Personen engagiert, die viele Institutionen aus Lublinerland und anderen Gebieten vertreten (s. Autorenliste).
Die Importe aus Lublinerland befinden sich in mindestens 25 Institutionen (s. Liste der Museen und Institutionen) und mehreren Privatsammlungen. Die letztgenannten werden wegen ihres labilen Charakters nicht zusammengestellt. Alle sind in verschiedenem Grad zugänglich, was nicht nur den Text, aber auch den Abbildungsteil beeinflusste. Der „Enthusiasmus” zur Einladung für das Projekt war ebenfalls differenziert, von voller Ignoranz (Denkmalpflege) bis zu voller Disposition (z. B. Stanisław Staszic-Museum in Hrubieszów, Dr. Jan Peter-Museum in Tomaszów Lubelski, Nationalmuseum in Lublin). Der Grund dafür war zum Teil der Mangel an Personal, zum Teil, leider, Angst vor der Verantwortung für den Zustand der Sammlungen.
Allen, die sich für die Zusammenarbeit entschlossen haben, gilt mein herzlicher Dank.
Die Informationen über neue Entdeckungen in Lublinerland haben wir mit 1. September 2020 abgeschlossen. Am denselben Tag haben wir beschlossen, dass alle weiteren ihren Platz im Ergänzungsband finden, dessen Veröffentlichung in fünf Jahren vorgesehen ist.
Den vorliegenden Band widmen wir Prof. Dr. habil. multi HC Siegmar von Schnurbein, Amicis Universitatis Mariae Curie Skłodowska, aus Frankfurt am Main. Es ist nur ein kleiner Ausdruck unserer Dankbarkeit für das enorme Wohlwollen gegenüber des Projektes und der UMCS.
