W latach 2020–2023 na Wydziale Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej na kierunku Gospodarka Przestrzenna realizowano zajęcia w ramach pilotażowego projektu Uniwersalność+ współfinansowanego z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój Oś III. Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju, Działanie 3.5. Kompleksowe programy szkół wyższych.
Celem projektu było podniesienie kompetencji osób uczestniczących w projekcie w odniesieniu do pogłębienia świadomości istnienia mechanizmów psychologicznych i społecznych zachodzących w relacji człowieka z otoczeniem w aspekcie dostępności, w tym w szczególności niepełnosprawności.
Pierwszy etap projektu, mający na celu podniesienie jakości kształcenia z zakresu projektowania uniwersalnego na kierunku Gospodarka Przestrzenna, obejmował wsparcie szkoleniowe skierowane do nauczycieli akademickich. Kadra akademicka brała udział w szkoleniu wprowadzającym do tematyki projektowania uniwersalnego oraz szkoleniu pogłębionym z zakresu projektowania uniwersalnego.
Drugi etap projektu obejmował realizację zajęć zgodnych z modelowymi rozwiązaniami w zakresie projektowania uniwersalnego dla studentów Gospodarki Przestrzennej. Studenci mieli możliwość testowania różnych rozwiązań projektowych stosowanych w projektowaniu i zagospodarowaniu przestrzeni zewnętrznych, a także proponowania własnych rozwiązań. Docelowo przeprowadzone zajęcia zostaną włączone do programu studiów na kierunku Gospodarka Przestrzenna.
Zajęcia realizowane były w ramach dwóch modułów. W trakcie pierwszego modułu studenci uczestniczyli w zajęciach z przedmiotu Projektowanie uniwersalne: definiowanie potrzeb i ograniczeń użytkowników przestrzeni (prowadzący: dr hab. Wioletta Kałamucka, dr Paweł Pytka), w takcie których zapoznali się z różnymi formami niepełnosprawności, zgłębili zasady savoir vivre w relacjach z osobami niepełnosprawnymi, a także zapoznali się z metodami zdobywania wiedzy na temat potrzeb różnych grup użytkowników. W trakcie zajęć studenci prowadzili obserwacje antropologiczne, a także przeprowadzili wywiady z różnymi użytkownikami wybranych przestrzeni na terenie miasta Lublin.
Podczas drugiego modułu, w ramach przedmiotu Partycypacyjne projektowanie uniwersalne w gospodarce przestrzennej (prowadzący: mgr inż. Dorota Dymek, mgr inż. Jolanta Jóźwik, mgr inż. Karolina Skibińska) studenci, z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu (w tym m.in. symulatorów odczuć starczych, wózków inwalidzkich, symulatorów wad wzroku i słuchu, lasek dla niewidomych, balkoników i wózków dziecięcych), wykonali audyty przestrzeni miasteczka akademickiego UMCS, sugerując propozycje rozwiązań zidentyfikowanych podczas prac terenowych problemów i barier. Ponadto w ramach modułu studenci odbyli szereg spotkań z ekspertem do spraw projektowania uniwersalnego (mgr Karol Kostrzewa) oraz z zaproszonymi przez niego gośćmi – osobami z różnego rodzaju niepełnosprawnościami celem lepszego zrozumienia potrzeb grup defaworyzowanych.
Efekty prowadzonych zajęć przedstawione zostały na Forum podsumowującym projekt, które odbyło się na Wydziale NoZiGP w dniu 28 kwietnia 2023 r. W trakcie wydarzenia studenci zaprezentowali wyniki obserwacji antropologicznych i wywiadów prowadzonych w trakcie zajęć z modułu pierwszego. Ponadto zaprezentowali relację z inwentaryzacji terenowej zewnętrznych przestrzeni Kampusu UMCS, zidentyfikowane bariery przestrzenne a także przedstawili zaproponowane przez siebie sposoby ich likwidacji. W końcowym etapie propozycje te zostały omówione z udziałem użytkowników końcowych, w tym z osobami z różnymi niepełnosprawnościami, ekspertami do spraw projektowania uniwersalnego, a także z przedstawicielami władz Wydziału.
mgr inż. Dorota Dymek, mgr inż. Jolanta Jóźwik, mgr inż. Karolina Skibińska
Fot. Michał Zembrzycki
