30. Kongres Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego – „Gleba źródłem życia”
Piotr Bartmiński, Ryszard Dębicki
(tekst ten zostanie opublikowany w najnowszym wydaniu "Wiadomosci Uniwersyteckich"
LINK DO GALERII
W dniach od 2 do 7 września br. odbył się w Lublinie 30. Kongres Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego pod hasłem „Gleba źródłem życia", organizowany przez Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, we współpracy z Polskim Towarzystwem Gleboznawczym, Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie, Instytutem Agrofizyki im. B. Dobrzańskiego PAN, Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowym Instytutem Badawczym oraz Parkami Narodowymi: Poleskim i Roztoczańskim. Udział w obradach wzięło udział blisko 200 uczestników, w przeważającej części z polskich ośrodków naukowych, ale także z Litwy, Rosji, Belgii, Węgier i Meksyku.
Podstawowym celem Kongresu było zwrócenie uwagi na rolę gleby w kształtowaniu warunków życia na ziemi, funkcjonowaniu ekosystemów i społeczeństw, rozwoju zrównoważonym obszarów zurbanizowanych i rolniczych oraz dyskusja nad metodami badań i zakresem kształcenia i upowszechniania wiedzy o glebie – jako podstawowym elemencie środowiska przyrodniczego, obok powietrza i wody, w społeczeństwie, administracji oraz gospodarce. Problematyka powyższa jest coraz częściej przedmiotem dyskusji na wielu konferencjach i forach w świecie, a wnioski końcowe uwzględniane są w międzynarodowych aktach prawnych i programach gospodarczych i edukacyjnych w krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce i na świecie.
W ramach 3 sesji plenarnych, 9 sesji referatowych oraz 2 sesji posterowych zaprezentowano łącznie 57 referatów oraz blisko 100 posterów. Kongres otworzyły referaty Magdaleny Frąc (Instytut Agrofizyki PAN w Lublinie) – „Znaczenie bioróżnorodności w środowisku glebowym” oraz Jean Poesena (Katholieke Universiteit Leuven, Belgia) – „Soil Erosion in the Anthropocene: do we still need more research?”, wprowadzające w tematykę Kongresu. Wystąpienia ustne zostały zgrupowane w sesjach tematycznych: Gleba źródłem życia, Rola gleby w rozwoju zrównoważonym, Geneza, systematyka i kartografia gleb, Wpływ użytkowania na właściwości i procesy glebowe, Współczesne zagrożenia funkcji gleb w środowisku i życiu człowieka. W referatach przedstawiono wiele interesujących wyników badań, koncepcji naukowych oraz zagadnień metodycznych. Do wystąpień w sesji zamykającej Kongres zostali zaproszeni: Cezary Kabała (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu), który zaprezentował założenia nowej Systematyki Gleb Polski oraz Przemysław Charzyński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), który scharakteryzował stan obecny i perspektywy edukacji gleboznawczej. Referat przedstawiła również Laura Sanchez - prezydent-elekt Międzynarodowej Unii Towarzystw Gleboznawczych (IUSS) - zarysowując wyzwania stojące przed IUSS w najbliższych latach.
Istotny element każdego Kongresu gleboznawczego stanowi część terenowa, którą zorganizowano na terenie Płaskowyżu Nałęczowskiego i w okolicach Puław. Uczestnicy wycieczki mogli zapoznać się z czynnikami warunkującymi współczesne procesy zachodzące w glebie, pogłębić wiedzę na temat zagrożeń erozyjnych, związanych z uprawą polową czy też zaobserwować unikalne profile gleb, występujące na Lubelszczyźnie. Przy każdym z profili glebowych miała miejsce wartościowa dyskusja na temat pozycji taksonomicznej danej gleby w polskiej i międzynarodowej systematyce.
Warto wspomnieć, że lubelsko-puławski ośrodek gleboznawczy gości gleboznawców po raz piąty. Pierwszy odbył się w roku 1953 - dyskutowano wtedy problemy erozji gleb i metod ich ochrony oraz prezentowano gleby lessowe, czarnoziemy i rędziny Lubelszczyzny. 16. Kongres, w roku 1963, dotyczył gleb górskich województwa rzeszowskiego i związany był z realizacją szerokiego programu klasyfikacji i bonitacji gleb Polski. Rok 1979 to 20. Kongres Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego „Rola człowieka w przekształcaniu gleb”, który prezentował gleby Lubelszczyzny, ze szczególnym zwróceniem uwagi na gleby hydrogeniczne i erodowane. Kolejny - 25. w roku 1999 - to „Rola gleby w funkcjonowaniu ekosystemów”, na przykładzie gleb Roztocza.
Problematyka naukowa Kongresu oraz powyższe tematy dobitnie dowodzą, że rola gleby nadal jest niezmiennie ważna i kluczowa w kształtowaniu nie tylko warunków życia człowieka, ale także w rozwoju zrównoważonym. Stały ubytek areału gleb uprawnych, ciągłe zagrożenia jakości gleb, np. poprzez zanieczyszczenia, zagęszczenie, erozję, pustynnienie i długotrwałe susze, pożary, itd. oraz trudności w zastosowaniu spójnych przepisów ochrony, jak jest to w przypadku ochrony wody i powietrza sprawiają, że nadal trudno przebić się nam z pewnymi problemami, nie tylko naukowymi, ale także legislacyjnymi, edukacyjnymi, itd. z zakresu nauk o glebie (w porównaniu do wody i powietrza czy też ochrony przyrody lub klimatu). Ze względu na to, że los człowieka, jego dobrobyt, kultura są nierozerwalnie związana z glebą (nie tylko w sensie ilościowym, ale i jakościowym), środowisko gleboznawców, wspierane przez innych specjalistów, dąży do szerszego upowszechnienia tych problemów wśród wszystkich zainteresowanych: użytkowników, naukowców, różnych grup społecznych i polityków.
