Wsparcie innych osób

Broszury w pliku PDF

Rekomendacje

Profilaktyka trudnych sytuacji w procesie uczenia.pdf

Najważniejsze informacjr zawarte w naszych broszuach

Wprowadzenie

Dynamika problemów psychicznych

Niezależnie od tego kim jesteśmy, każdy z nas może doświadczyć kryzysu psychicznego. Z badań statystycznych wynika, że jedna na cztery osoby przeżyje tego typu trudności. Jednym z najważniejszych czynników chroniących jest wsparcie otoczenia. Nie tylko zapobiega ono powstaniu kryzysu, ale również, jeśli dojdzie do załamania, wspiera jego przezwyciężanie.

To od nas zależy jakie relacje tworzymy. Budując wspierającą społeczność, tworzymy przestrzeń, w której my i ważne dla nas osoby możemy czuć się bezpiecznie. Jest to ważne zarówno w rodzinie, wśród znajomych jak i w przestrzeni akademickiej.

Projekt Przyjazny Uniwersytet służy między innymi temu byśmy mogli uczyć się jak dawać i przyjmować pomoc w kwestii zdrowia psychicznego.

Wskazówki jak zaopiekować się sobą znajdziesz tutaj.

Poniżej znajduje się natomiast propozycja sposobów w jakie można udzielić wsparcia innej osobie.

Pomoc powinna być dostosowana do etapu rozwoju problemu.

pojawianie się pierwszych objawów, które, chociaż są widoczne, nie prowadzą do zakłóceń w funkcjonowaniu człowieka;
nasilenie objawów, które ze względu na swoją intensywność prowadzi do zakłóceń w funkcjonowaniu lub zagrożenia życia;
zmniejszenie lub ustąpienie objawów przy jednoczesnym utrzymywaniu się trudności, jakie z nich wynikły.

Do udzielenia skutecznej pomocy niezbędne jest zrozumienie nie tylko sytuacji osoby wspomaganej, ale także siebie i własnych uczuć. Dominującą emocją pojawiającą się w kontakcie z tym, co nieznane, jest strach. W relacjach z osobami z trudnościami psychicznymi obawiamy się o siebie i o to, czy nie zranimy drugiej osoby. Większość takich przekonań ma przyczynę w niewiedzy i znika wraz ze świadomością tego, jak naprawdę wyglądają relacje z kimś, kto ma kłopoty z własną psychiką. Poniżej przedstawione zostaną najczęstsze związane z tym obawy.

Obawy związane z kontaktem z osobą mającą trudności psychiczne.

Czy swoją interwencją nie sprawi się bólu drugiej osobie, nie urazi się jej lub nie pogłębi jej stanu?

Tego typu obawy wynikają z naszej troski o drugiego człowieka, nie mają jednak pokrycia w rzeczywistości. Najczęściej to brak zainteresowania i odrzucenie ze strony otoczenia przynoszą cierpienie osobie, która doświadcza trudności psychicznych. Należy pamiętać, że naszym celem jest okazanie wsparcia, a nie uzdrowienie tej osoby czy rozwiązanie jej problemów. Dlatego też nie jest potrzebna żadna specjalistyczna wiedza z zakresu psychopatologii – wystarczy trochę uwagi i dobre słowo, by pomóc.

Czy mówienie o problemach psychicznych może wywołać wrogość rozmówcy?

Dla cierpiącej osoby każda oznaka zainteresowania może być pozytywnym aspektem, nawet jeśli w danym momencie nie potrafi ona z niej skorzystać. By uniknąć urażenia kogoś, należy podczas rozmowy informować jedynie o zauważonych przez siebie sytuacjach, które wzbudziły nasz niepokój. Trzeba natomiast powstrzymać się od stawiania. Jeżeli ktoś nie życzy sobie takiej rozmowy, nie naciskamy.

Czy próba pomocy nie skończy się wzięciem na siebie zbyt dużej odpowiedzialności za osobę z zaburzeniem?

Nie można wyznaczyć sztywnych granic pomocy drugiemu człowiekowi. Świadomość, iż zrobiliśmy krok, by osoba w kryzysie została objęta specjalistyczną opieką, pozwala zachowywać zdrowy dystansu w relacji. Ważne jest, by pamiętać, że nasza pomoc nie powinna polegać na wyręczaniu kogoś w jego obowiązkach, braniu na siebie odpowiedzialności za cudze postępowanie czy na decydowaniu za drugą osobę. W całą sprawę warto zaangażować innych ludzi (np. przyjaciół, znajomych, rodzinę), by nie pozostać jedynym wsparciem dla osoby cierpiącej. Jeżeli pojawiają się jakieś obawy, dobrze jest skorzystać z porady specjalisty.

Czy osoba z zaburzeniem psychicznym zawsze może zachować się w niebezpieczny lub w nieprzewidywalny sposób? Jakie jest prawdopodobieństwo fizycznego czy werbalnego ataku?

Prawdopodobieństwo ataku jest niewielkie, ponieważ problemy psychiczne znacznie częściej objawiają się pod postacią stanu depresyjnego (przygnębienie, lęk i brak pewności siebie) niż problemów z kontrolą agresji. Jeśli dochodzi do wybuchu złości, to ma on najczęściej charakter słowny. Co więcej, agresywne zachowania nie pojawiają się zazwyczaj jako początkowe objawy zaburzenia. Dlatego, jeżeli będziemy wcześnie reagować na zauważone oznaki trudności psychicznych, ryzyko ich eskalacji znacznie zmaleje.

Czy nie ośmieszymy się, interweniując bez powodu?

Uniknięciu tego typu sytuacji sprzyja powstrzymywanie się od stawiania diagnoz. Wystarczy, że poinformujemy rozmówcę o zauważonych przez siebie niepokojących sygnałach. Jeżeli nawet mylnie zinterpretujemy pewne zachowania, to osoba, której próbowaliśmy pomóc, odbierze to zapewne jako wyraz zainteresowania i troski o nią. Myli się każdy, a obawa przed tym nie powinna przysłaniać gotowości do niesienia pomocy i zapewniania wsparcia.

Podsumowanie

Wszystkie te obawy są naturalne i mogą wystąpić u każdego, kto pozostaje w kontakcie z osobą przejawiającą trudności psychiczne. Poniższe informacje mają na celu pokazanie, jak skutecznie pomóc osobie z zaburzeniem psychicznym przy jednoczesnym zachowaniu właściwych granic tej pomocy oraz zachowaniu własnego komfortu.

Pierwsze objawy

Problemy psychiczne zazwyczaj rozwijają się powoli. Na początkowym etapie możemy zaobserwować pewne niepokojące sygnały. Człowiek, którego psychika przestaje odpowiednio funkcjonować, najprawdopodobniej nie jest jeszcze w pełni świadomy swojego stanu. Zapewne czuje, że dzieje się z nim coś niepokojącego, nie wie jednak, że są to oznaki problemów psychicznych i że wymaga specjalistycznej pomocy.

Link prowadzi do opisu objawów najczęstszych zaburzeń i chorób psychicznych. Poniżej znajdziesz natomiast kilka ogólnych wskazówek które mogą pomóc Ci ocenić, czy potrzebna jest Twoja interwencja.

Co może świadczyć o wystąpieniu zaburzenia psychicznego:

Pojawiła się znacząca negatywna zmiana w czyimś zachowaniu

Jeżeli ktoś zazwyczaj reaguje niepokojem na trudności czy nowe sytuacje w życiu, ale odczuwane obawy nie przeszkadzają mu w funkcjonowaniu, to nie raczej nie mamy do czynienia z zaburzeniem psychicznym. Jeśli natomiast druga osoba wcześniej raczej wierzyła w siebie i optymistyczna, a od kilku tygodni wydaje się być zalękniona, pełna obaw i niepewna, to możemy zgadywać, że doświadcza trudności psychicznych.

Objawy utrzymują się przez okres dwóch lub więcej tygodni

Negatywne objawy w krótszym czasie mogą być tylko przejściowym, naturalnym spadkiem nastroju

Zmiany nastroju nie dają się do końca wyjaśnić czynnikami zewnętrznymi

Obawa przed trudnym egzaminem może sprawić, że ktoś będzie pełen obaw przez okres dłuższy niż 2 tygodnie. Jeśli jednak, mimo to skutecznie funkcjonuje, to nie mamy jeszcze wystarczających podstaw by sądzić, że cierpi na zaburzenie psychiczne.

Pojawia się dyskomfort w rozmowie z drugim człowiekiem,

Wyraża się on poczuciem, że nie możemy zrozumieć czyjegoś zachowania ani się z nim porozumieć ze względu na jego stan psychiczny.

Co można zrobić?

Zwrócić uwagę na problem
Okazać wsparcie i zrozumienie
Wskazać możliwości uzyskania pomocy

Jak to należy zrobić?

1. Zwrócenie uwagi na problem

Należy porozmawiać z osobą w kryzysie na osobności i zapewnić o swojej dyskrecji.

Powinniśmy poinformować ją o tym, co dostrzegamy jednak bez stawiania diagnoz:

Widzę, że ostatnio jesteś bardziej wycofany/-a, przeżywasz dużo stresu itp. Unikamy stwierdzeń typu: Masz depresję, nerwicę, problemy psychiczne. Naszym celem nie jest diagnoza, dlatego mówimy tylko o swoich spostrzeżeniach i odczuciach!

2. Okazanie wsparcia i zrozumienia

Oferujemy osobie zmagającej się z trudnościami możliwość rozmowy i wysłuchania.

Jeżeli ta osoba nie wyraża chęci rozmowy, zapewniamy o tym, że możemy do tego wrócić, gdy zmieni zdanie. Nie należy brać odmowy do siebie; najprawdopodobniej wynika ona z braku gotowości do konfrontacji ze swoim stanem.

Jeżeli osoba w kryzysie chce z nami rozmawiać, to należy pozwolić jej opowiedzieć o swojej sytuacji, o tym, co czuje i myśli w związku z nią.

Ważne jest, by nastawić się na zrozumienie, a nie na rozwiązanie jego/jej problemu (acha, rozumiem, a więc tak to odczuwasz, to może być trudne itp.).

Nie należy:

oceniać (za mało się starasz),
udzielać rad (powinieneś/powinnaś więcej spacerować i wszystko przejdzie),
pomniejszać problemu (to nic takiego, nic Ci nie jest)
manipulacyjnie pocieszać (nie martw się, wszystko będzie dobrze, uśmiechnij się, tak ładnie wtedy wyglądasz).

3. Wskazanie możliwości uzyskania pomocy

Na podstawie rozmowy z osobą cierpiącą określamy, czy jej kłopoty wskazują na potrzebę kontaktu ze specjalistą. Przykładowo obniżony nastrój może być wynikiem żałoby, która zazwyczaj nie wymaga spotkania z psychologiem. Jeżeli mamy podejrzenia, że sytuacja wymaga interwencji, to przedstawiamy możliwości uzyskania pomocy.

Podkreślamy wagę tego, czego dotyczyła rozmowa.

Zapewniamy, że nie ma powodu do wstydu czy obwiniania się za zaistniałą sytuację, się czego wstydzić; staramy się nieco znormalizować sytuację (wiele osób tego doświadcza).

Polecamy kontakt ze specjalistą.

W razie oporu okazujemy zrozumienie dla niechęci skorzystania ze specjalistycznej pomocy (rozumiem, że możesz się obawiać, wstydzić takiego kontaktu), ale pozostajemy na stanowisku, że jest to właściwe rozwiązanie.

Możemy użyć argumentów w rodzaju:

To bardzo ważne,
Nic w ten sposób nie tracisz,
To może być rozwiązanie Twoich problemów
Wiele osób korzysta z takiej pomoc – jeśli znamy przykład, możemy się nim posłużyć

Nie naciskamy zbyt mocno: Decyzja należy do Ciebie.

Przedstawiamy możliwość skorzystania z pomocy na UMCS.

Najważniejsze zasady

Nie przejmujemy odpowiedzialności za nastrój osoby będącej w kryzysie i jej działania
Nie staramy się postawić diagnozy ani być terapeutą.
W razie wątpliwości konsultujemy się z psychologiem UMCS lub innym oraz Zespołem ds. Wsparcia Osób Niepełnosprawnych UMCS.
Rozmawiamy o swoich spostrzeżeniach z innymi osobami,
Jeśli rozmawialiśmy z osobą z trudnościami psychicznymi o jej stanie zdrowia, to zachowujemy poufność wobec tego, co ta osoba nam powiedziała. Zasada ta nie obowiązuje w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia!
Wsparcie powinno polegać na towarzyszeniu w przezwyciężaniu trudności i motywowaniu do podjęcia działania, a nie w rozwiązywaniu za niego/nią jego/jej problemów.

Nasilenie objawów

Nie zawsze udaje się rozpoznać problemy psychiczne na samym początku ich pojawiania się. Poniżej zajmiemy się dwoma typami zachowań, jakie mogą z nich wynikać. Są to sytuacje, w których występuje:

Zakłócanie życia akademickiego
Zagrożenie samobójstwem

A Zakłócanie życia akademickiego

Opis

Sytuacje zakłócania zajęć przez osobę z problemami psychicznymi to między innymi:

pojawianie się „dziwnych” wypowiedzi – osoba zadaje pytania lub wypowiada się w sposób, który wskazuje, że jej kontakt z rzeczywistością jest ograniczony;

agresja słowna – osoba przeklina, podnosi głos, obraża, grozi, krzyczy;

agresja fizyczna – osoba rzuca przedmiotami, niszczy sprzęt, atakuje inne osoby.

Co można zrobić?

W przypadku, gdy zachowanie osoby cierpiącej wskazuje na to, że ma ona kontakt z rzeczywistością i nie jest niebezpieczna, staramy się samodzielnie rozwiązać sytuację. Schematy postępowania znajdują się poniżej.

Jeżeli mamy podejrzenie, że osoba przeżywająca kryzys jest w stanie psychotycznym, wzywamy pogotowie i pozostajemy z osobą do jego przyjazdu.

Objawy stanu psychotycznego:

Osoba nie ma kontaktu z rzeczywistością.
Pojawiły się u cierpiącej osoby omamy (doznania zmysłowe będące wytworem umysłu) i/lub urojenia (fałszywe sądy wypowiadane z głębokim przeświadczeniem, nie są korygowane pomimo dowodów błędności).
Człowiek przeżywający kryzys zachowuje się w irracjonalny sposób.
Mowa osoby jest dziwna, niezrozumiała, pozbawiona sensu i logiki.

W razie wątpliwości dobrze jest zadzwonić na pogotowie i opowiedzieć o całej sytuacji. Osoba dyżurująca powinna pomóc w ocenie, czy konieczne jest wzywanie karetki.

Gdy zachowanie osoby z trudnościami psychicznymi zagraża jej lub innym, wzywamy służby porządkowe oraz pogotowie

Jak to należy zrobić?

Najważniejsze jest, by zachować spokój i nie zdenerwować się. W tym celu:

Należy mieć świadomość, że zachowanie osoby w kryzysie jest wynikiem jej osobistych problemów i podstawę stanowi jej własny lęk. Jej słowa i czyny nie są w sposób świadomy wymierzone przeciwko komukolwiek. Warto pamiętać, że nasze zdenerwowanie jedynie pogorszy sytuację.

Należy przyjąć wyprostowaną postawę ciała, głowę trzymać wysoko i utrzymywać kontakt wzrokowy. W ten sposób poczujemy się pewniej i jednocześnie wywołamy takie wrażenie.

Gdy pojawiają się „dziwne wypowiedzi” możemy

Dać cierpiącemu się wypowiedzieć (o ile to możliwe ze względu na przebieg zajęć).

Wykazać zrozumienie dla potrzeby wypowiedzi, zaznaczając jednocześnie, że dezorganizuje on/ona aktualne czynności (np. Widzę, że jesteś bardzo zaangażowany/-a w tę kwestię, nie mamy jednak czasu, by zająć się nią teraz).

Zaproponować rozmowę, gdy osoba w kryzysie będzie spokojniejsza.

Przed spotkaniem najlepiej skonsultować się z psychologiem UMCS lub innym oraz pracownikiem Zespołu ds. Wsparcia Osób Niepełnosprawnych UMCS

W trakcie rozmowy należy postępować według wskazówek zawartych w części: Początki problemów.

Gdy dochodzi do agresji słownej należy

Należy okazać zrozumienie dla emocji osoby przeżywającej kryzys, stawiając jednak granice ich wyrażania (np. Widzę, że jesteś zdenerwowany/a, nie chciałbym/łabym jednak, abyś przeklinał/a w moim towarzystwie).

Dobrze jest usunąć bodźce, które mogłyby spowodować narastanie gniewu lub niepokoju osoby (poprosić inne osoby, by się nie włączały, wyłączyć sprzęt grający, nie mówić więcej niż potrzeba itp.).

Zaproponować rozmowę, gdy osoba cierpiąca będzie spokojniejsza.

Przed spotkaniem najlepiej skonsultować się z psychologiem UMCS lub innym oraz pracownikiem Zespołu ds. Wsparcia Osób Niepełnosprawnych UMCS. W trakcie rozmowy należy postępować według wskazówek zawartych w części: Początki problemów.

Gdy dochodzi do agresji fizycznej należy

W jasny i spokojny sposób zakomunikować osobie przeżywającej kryzys, jakich jej działań się nie akceptuje.

Poprosić jedną z osób przebywającą w otoczeniu, aby wezwała kogoś z personelu oraz służby porządkowe na pomoc.

Nakazać opuszczenie sali osobom postronnym.

Pozostać z osobą z trudnościami psychicznymi i innym pracownikiem (o ile pozwalają na to względy bezpieczeństwa) do czasu przyjazdu służb, mając jednocześnie możliwość ucieczki (stać bliżej drzwi czy po otwartej stronie korytarza).

We wszystkich przypadkach należy powstrzymać się od:

Wdawania się w dyskusję i udowadniania swoich racji.
Podnoszenia głosu czy mówienia rozdrażnionym tonem.
Obrażania, zawstydzania czy ośmieszania osoby w kryzysie.
Naciskania na osobę cierpiącą, by wyjaśniła swoje zachowanie,
Dotykania osoby.
Wykonywania nagłych ruchów.
Narażania się na niebezpieczeństwo (np. przebywania w sali, gdy człowiek zmagający się z trudnościami psychicznymi rzuca przedmiotami, atakuje inne osoby).
Pozostawania z osobą z trudnościami psychicznymi sam na sam.

Najważniejsze zasady

Zwrócić uwagę na sytuację, pokazać, że nie jest się wobec niej obojętnym.
Zachować dystans wobec sytuacji.
Poinformować o sytuacji władze wydziału i kolegów.
Zadbać o swoje bezpieczeństwo.

B Zagrożenie samobójstwem

Opis

Samobójstwo to niezwykle trudny temat. Istnieje wokół niego wiele mitów i obaw. Nie należy jednak rezygnować z interwencji, gdy obawiamy się, że ktoś może mieć myśli i zamiary samobójcze. Pamiętajmy, że pojedynczy symptom nie może być podstawą diagnozy. Powinien on skłonić nas do obserwacji zachowania osoby i prób delikatnego wybadania sprawy.

Sygnały zamiarów samobójczych

opowiadanie o swoich zamiarach samobójczych;
mówienie i rozmyślanie o śmierci, silne zaabsorbowanie tą tematyką;
szukanie informacji o tym, jak skutecznie odebrać sobie życie;
mówienie o braku nadziei na przyszłość i niemożności poradzenia sobie ze swoim obecnym stanem;
załatwienie swoich spraw (oddanie pożyczonych rzeczy i pieniędzy, rozdanie swojej własności, spisanie testamentu);
pożegnania z najbliższymi;
mówienie o sobie z nienawiścią, obwinianie siebie, wyrażanie poczucia bezwartościowości i bycia kłopotem dla innych;
odcięcie się od bliskich;
zachowania grożące utratą życia lub zdrowia (szybka jazda samochodem, narkotyki, ryzykowne zabawy);
uczucia ulgi i radości po długiej depresji (jeżeli ktoś podjął decyzję samobójczą, to jego nastrój może się poprawić, co jest nieraz mylnie traktowane jako oznaka powrotu do zdrowia).

Co można zrobić?

Podejmujemy rozmowę z osobą u której obserwujemy niepokojące objawy i w razie potrzeby wzywamy pogotowie.

Jak to należy zrobić?

Jeżeli dostrzeżemy u kogoś objawy myśli samobójczych, warto zapytać go/ją o nie wprost (nie należy się obawiać, że w ten sposób podsunie się komuś tę myśl). Rozmowa tego typu powinna odbyć się w podobnie jak dialog opisany w części: Początki problemów. Trzeba jednak dodatkowo trzymać się kilku zasad.

Najważniejsze zasady

Należy:

Wezwać pogotowie i zostać z potrzebującą osobą do czasu przybycia karetki.
Pamiętać, że mówienie o samobójstwie to prośba o pomoc.
W trakcie rozmowy należy okazać zainteresowanie i troskę, stworzyć atmosferę zrozumienia.
Wysłuchać cierpiącą osobę do końca – nie przerywamy po chwili, np. słowami ach, to tylko zawód miłosny, szybko minie.
Pokazać możliwości skorzystania z pomocy.
Zapewnić wsparcie sobie samemu – porozmawiać z kimś bliskim i zaufanym; nie należy pozostawać jedynym wsparciem osoby mającej myśli samobójcze, dobrze jest włączyć w sprawę inne osoby.
Wyznania o myślach samobójczych powinno się traktować jako zagrożenie życia.

Nie należy:

Obiecywać dyskrecji – zagrożenie życia zwalnia z tego obowiązku.
Wierzyć w oświadczenia, że kryzys minął.
Dawać tzw. złotych rad.
Dyskutować na temat słuszności czy moralnych aspektów samobójstwa – nie to jest teraz ważne!
Bagatelizować sytuacji czy zaprzeczać wyznaniom osoby w kryzysie (tak naprawdę wcale nie chcesz się zabić, to tylko taka poza).
Okazywać oburzenia czy potępienia.
Brać odpowiedzialności za cudze postępowanie.
Wierzyć, że samodzielnie rozwiąże się problem

Zdarza się, że niektóre osoby, które znalazły się w tego typu sytuacji, nie chcą wzywać pogotowia czy służb porządkowych w obawie, że wpędzą kogoś w kłopoty. Musimy jednak pamiętać, że to nie ewentualny pobyt w szpitalu stanowi problem, ale stan zdrowia tej osoby. Ktoś, kto doświadcza stanu psychotycznego, napadu agresji czy ma myśli samobójcze, stanowi zagrożenie nie tylko dla innych, ale także dla samego siebie. Jeżeli stan ten jest wynikiem zaburzeń psychicznych, to w szpitalu ta osoba uzyska niezbędną pomoc. Takie zdarzenie może także zmotywować ją do podjęcia leczenia. Jeżeli będziemy udawać, że nic się nie dzieje, to utrudnimy tej osobie konfrontację z jej stanem zdrowia i skorzystanie z pomocy.

Remisja objawów

Opis

Dzięki psychoterapii i stosowaniu leków potrzebująca osoba może wrócić do funkcjonowania w życiu. Ustąpienie objawów zaburzenia nie oznacza jednak końca jego/jej problemów. Różnego rodzaju trudności pojawiają się wraz z zaburzeniami i utrzymują nawet w okresie remisji. Poniżej opisano cztery rodzaje trudności, które mogą się pojawić jako skutek problemów psychicznych. Jest ich o wiele więcej, tutaj jednak wybrane zostały te, które w największym stopniu wpływają na proces studiowania.

Trudności praktyczne:

Zarządzanie sobą w czasie, wyznaczanie celów i kierunków działania oraz konsekwencja postępowania.
Senność i wolniejsze tempo pracy, które mogą być wynikiem działania leków.
Trudności w pracy w grupie oraz publicznym wypowiadaniu się.

Trudności poznawcze:

Słabsza pamięć utrudniająca przyswajanie materiału.
Osłabienie koncentracji, ciągłości i przerzutności uwagi, skutkujące problemami z jej utrzymaniem podczas zajęć czy nauki.
Spowolnione tempo myślenia.

Trudności emocjonalne:

Stres, lęk, obawy o przyszłość, niepokój.
Brak motywacji, zniechęcenie, poczucie beznadziejności i bezradności, przeświadczenie, że zaburzenie psychiczne to wyrok.
Brak zaufania do siebie i poczucie niższości; życie z piętnem i obawą, że w każdej chwili stan zdrowia może się pogorszyć.

Trudności społeczne:

Poczucie odrzucenia i odstawania od grupy, wrażenie, że jest się innym, niechcianym.
Lęk przed ujawnieniem zaburzenia i opiniami innych na ten temat.
Wstyd z powodu swojej przypadłości.

Efektywny powrót do funkcjonowania w życiu może dodać wiary we własne siły i zwiększyć poczucie własnej sprawczości u osoby po przebytym epizodzie załamania zdrowia psychicznego. Nie można pozwolić, by coś, co jest przejściowym problemem, czy możliwą do opanowania przypadłością, wykluczało człowieka z grupy społecznej oraz by nasz własny lęk, wynikający z nieznajomości tematu, był powodem odwracania się od drugiego człowieka, który potrzebuje pomocy – dlatego należy otworzyć się na osoby z trudnościami psychicznymi. Istnieje wiele korzyści, jakie możemy odnieść z relacji z kimś, kogo życie wewnętrzne znacznie różni się od naszego:

uzyskanie wiedzy na temat zaburzeń psychicznych, poszerzenie własnych horyzontów i zobaczenie świata z odmiennej perspektywy, a przez to lepsze zrozumienie świata;
rozwijanie własnej wrażliwości, empatii i współczucie oraz gotowość do niesienia bezinteresownej pomocy. Spotkania takie uczą także opanowania i cierpliwości, są lekcją przełamywania stereotypów i ludzkiego, indywidualnego podejścia do drugiej osoby;
odczucie impulsu do rozwoju osobistego poprzez uświadomienie sobie własnych wad i słabości, a nawet problemów psychicznych. Pozwala to także na zrozumienie zagrożenia dla własnego zdrowia a zarazem docenienie go;
wyrobienie sobie nowego podejścia do życia – większej pokory i doceniania małych rzeczy. Można stać się bardziej refleksyjnym i tolerancyjnym wobec siebie i innych. W przypadku własnej choroby znajomość z osobą, która też przez to przechodziła sprawia, że można z nią porozmawiać i uzyskać akceptację. Przykład takiej osoby może też pomóc w podjęciu leczenia i zaakceptowaniu własnego stanu.

Co można zrobić jeśli jesteś pracownikiem uczelni?

Stworzyć studentowi możliwości pracy i zaliczania materiału, które są dostosowane do dynamiki doświadczanych przez niego trudności.

Jak to należy zrobić?

Ze względu na trudności poznawcze można:

Pozwolić na nagrywanie treści wykładów i ćwiczeń.
Udostępnić materiały (np. prezentacje) przed zajęciami, tak by student mógł się wcześniej przygotować.
Wydłużyć czas trwania egzaminu.
Umożliwić zaliczanie materiału w mniejszych partiach.
Umożliwić zrobienie konspektu odpowiedzi podczas ustnego zaliczenia.
Pozwolić na robienie krótkich przerw w trakcie zaliczenia.
Wydłużyć terminy oddawania prac, zwłaszcza gdy dotyczą dużej porcji materiału.
Optymalnie ustalić terminy zaliczeń.
Zaprosić studenta na konsultacje w celu dodatkowego wytłumaczenia szczególnie trudnych aspektów tematu.

Ze względu na trudności praktyczne można:

Dostosować proces zaliczania materiału do stanu zdrowia studenta i liczby wynikłych z niego nieobecności.
Zezwolić na zwiększoną liczbę nieobecności.
Udzielić rad związanych z procesem przyswajania materiału.

Ze względu na trudności emocjonalne można:

Umożliwić zaliczanie materiału w formie mniej zagrażającej dla studenta (pisemnej lub ustnej).
Zezwolić na odpowiadanie z miejsca, co może zmniejszyć poziom odczuwanego stresu.
Przeprowadzić egzamin w osobnej Sali.
Przeprowadzić egzamin w pojedynkę.

Ze względu na trudności społeczne można:

Umożliwić pracę na zajęciach w mniejszej grupie, oraz – o ile dysponujemy taką wiedzą – można dobierać do niej osoby, które student/-ka dobrze zna, lubi i akceptuje.
Umożliwić kontakt ze sobą w formie elektronicznej lub telefonicznej zamiast wymagania fizycznej obecności na konsultacjach; należy pamiętać o ustaleniu zasad tego kontaktu, by nie został on zrozumiany jako forma całodobowej interwencji kryzysowej.
Zaoferować rozmowę o trudnościach, jakich doświadcza student/-ka.

Najważniejsze zasady

Należy pozostać konsekwentnym wobec studenta/-ki.
Nie można obniżać wymagań programowych.
Nie należy podnosić ocen ze względu na stan zdrowia.
Należy pamiętać, że trudności nie wynikają z lenistwa czy złej woli studenta/-ki, ale są skutkiem stanu jego/jej zdrowia.
W razie wątpliwości co do procesu dydaktycznego, należy skontaktować się z Zespołem ds. Wsparcia Osób z Niepełnosprawnościami.

Co możwa\ zrobić jeśli jesteś studentem/ką?

Pomóc koledze/koleżance na nowo zaaklimatyzować się na uczelni oraz wesprzeć ją w wypełnianiu obowiązków studenckich (zarówno związanych z nauką jak i sprawami administracyjnymi).

Jak to należy zrobić?

Ze względu na trudności poznawcze można:

pożyczyć i udostępnić do skserowania swoje notatki;
zaprosić na wspólne uczenie się;
wytłumaczyć bardziej skomplikowane kwestie;
udostępnić swoje materiały;
poinformować o poradach z efektywnego uczenia się oferowanych przez psychologa UMCS Małgorzatę Szerafin (dane kontaktowe umieszczone są w części „Informacje ogólne”).

Ze względu na trudności praktyczne można:

pomóc komuś ustalić plan działania;
przypominać o ważnych sprawach uczelnianych;
przekazywać prowadzącym zajęcia informacje od kolegi/koleżanki ;
pomóc w załatwianiu spraw administracyjnych (pójść z nim/nią do dziekanatu, przypilnować by zapisał/-a udzielone informacje).

Ze względu na trudności emocjonalne można:

dodawać otuchy i odwagi;
pokazać sposoby radzenia sobie ze stresem;
wysłuchiwać drugiej osoby;
okazywać wsparcie i zainteresowanie;
okazywać akceptację dla cudzych trudności i obaw.

Ze względu na trudności społeczne można:

zapraszać na wspólne wyjścia;
zachęcać do rozmowy;
włączać do swoich grup projektowych;
utrzymywać kontakt za pomocą mediów społecznościowych i przez telefon komórkowy;
poinformować o wyjazdach organizowanych przez Zespół ds. Osób Niepełnosprawnych.

Najważniejsze zasady

Należy towarzyszyć koledze/koleżance w przezwyciężaniu trudności, ale nie można wykonywać za niego/nią jego/jej obowiązków.
Nie należy proponować ściągania czy innych metod omijania wymagań edukacyjnych.
Należy pamiętać, że trudności nie wynikają z lenistwa czy złej woli osoby, ale są skutkiem stanu jego/jej zdrowia.
Nie powinno się brać na siebie odpowiedzialności za powodzenie kolegi/koleżanki na studiach.

Podsumowanie

Jako ludzie jestesmy istotami społecznymi. Dlatego też kiedy dbamy o innych, dbamy równiez os iebie. Budując wspierającą wspólnotę sprawiamy, że sami czujemy sie spokojnie i pewnie w swoim otoczeniu. Kiedy natomiast zamykany się na trudności innych, powodujemy swoją własną izolację - tracimy zaufanie i czujemy się obco.