Prof. zw. dr hab. Biruta Skrętowicz

Pracowała na Wydziale Filozofii i Socjologii UMCS w latach 2001 - 2015

Biruta Skrętowicz po ukończeniu studiów wyższych (Uniwersytet Wrocławski) została zatrudniona w Pracowni Demografii Instytutu Medycyny Pracy i Higieny Wsi (obecny Instytut Medycyny Wsi) w Lublinie. W tej instytucji osiągała kolejne szczeble kariery zawodowej, asystenta, starszego asystenta, adiunkta, docenta i profesora nadzwyczajnego.

Pracę doktorską obroniła na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego, astopień doktora habilitowanego nauk ekonomicznych został nadany B. Skrętowicz uchwałą Rady Wydziału Ekonomiczno-Społecznego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Na wniosek Rady Naukowej Kolegium Ekonomiczno-Społecznego tejże uczelni, skierowany do Prezydenta RP, dr hab. B. Skrętowicz uzyskała tytuł profesora nauk ekonomicznych.

Odbyła staże naukowe m.in. w Centrum Badań nad Ludnością i Rodziną (Bruksela), Instytucie Badań Demograficznych (Paryż), w Londyńskiej Szkole Higieny i Medycyny Tropikalnej, w Laboratorium Badań Ludnościowych im. Łomonosowa (Moskwa).

W roku 2001 Pani Prof. Biruta Skrętowicz została zatrudniona w Instytucie Socjologii UMCS początkowo w Zakładzie Socjologii Medycyny i Rodziny, zaś w latach 2004 do 2015 w Zakładzie Socjologii Gospodarki i Organizacji, którego w tym okresie była kierownikiem.

Na dorobek naukowy Pani Prof. B. Skrętowicz składają się 174 opublikowane prace i blisko 30 prac niepublikowanych (w tym pozostające w Archiwum IMW oraz SGH raporty z badań naukowych, materiały dydaktyczne i referaty wygłaszane na konferencjach rozprowadzane wśród ich uczestników jako materiały powielane).

Długoletnia praca w placówce o profilu medycznym w znacznym stopniu zdeterminowała drogę naukową Pani Prof. Skrętowicz. Najwcześniejsze prace dotyczyły zagadnień związanych z kształtowaniem się stosunków ludnościowych w wybranych rejonach wiejskich i problemów funkcjonowania placówek lecznictwa otwartego w tych rejonach. Znalazły się wśród nich m.in. Zarys demografii województwa lubelskiego (wsp. K. Modrzewska), a także rozprawa doktorskaBiruty Skrętowicz Rejon wiejski jako przedmiot analizy demograficznej ze szczególnym uwzględnieniem problemów opieki zdrowotnej.

Kolejne lata zaowocowały szeregiem opracowań poświęconych różnym aspektom stanu zdrowia wybranych populacji, przy wykorzystaniu oficjalnych statystyk (GUS, PZH, ZUS) oraz wyników własnych badań ankietowych (IMW).

Wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu badań empirycznych ułatwiło Pani Prof. B. Skrętowicz zaplanowanie i kierowanie dwoma dużymi ogólnopolskimi badaniami reprezentacyjnymi.

Pierwsze badanie na 3 tysięcznej próbie kobiet wiejskich dotyczyło przebiegu procesu rozrodczości w środowisku wiejskim.

W odpowiedzi na propozycję współpracy ze strony głównego realizatora problemu węzłowego 11.5 Optymalizacja struktur i procesów demograficznych w Polsce,B. Skrętowicz podjęła nowy nurt badawczy, a mianowicie studia nad uwarunkowaniami zachowań prokreacyjnych. Wraz ze swoim zespołem zrealizowała projekt: Czynniki warunkujące proces reprodukcji w środowisku wiejskim. Raport pod tym tytułem zawierający wyniki badań ukazał się w 1985 r. jako jeden z tomów Monografii i Opracowań SGPiS nr 11/177, Warszawa 1985 r. Podsumowaniem tych badań w formie rozwiązania modelowego była rozprawa habilitacyjna B. Skrętowicz Uwarunkowania zachowań prokreacyjnych kobiet wiejskich (Monografie i Opracowania SGH nr 366/27.). Autorka podjęła w niej próbę wyjaśnienia mechanizmu kształtowania się zachowań prokreacyjnych na poziomie mikroanalizy z wykorzystaniem modeli analizy ścieżki - za którą została uhonorowana nagrodą naukową I Wydziału Nauk Społecznych PAN w dziedzinie demografii za 1993 r.

Drugie badanie na reprezentatywnej próbie dotyczyło kompleksowej ocenie stanu zdrowia dorosłych mieszkańców wsi uwzględniło wszystkie trzy aspekty zdrowia  (somatyczny, społeczny i psychiczny), objęło próbę 7 tys. osób.  Monografia - będąca pracą zespołową - Stan zdrowia mieszkańców wsi, ukazała się w dwóch tomach (tom pierwszy wraz z Aneksem tabelarycznym w roku 1995, drugi - zawierający ujęcia modelowe w roku 1999). Oba tytuły, sfinansowane w ramach grantu KBN (nr 442439102) sygnowało wydawnictwo IMW w Lublinie. Profesor Biruta Skrętowicz była redaktorem obu tomów, autorem sześciu rozdziałów tej monografii i współautorem trzech innych.

Poza wyżej wymienionymi pracami pokłosiem obu badań były liczne artykuły i opracowania Autorki,  zamieszczane w wiodących czasopismach polskich i obcojęzycznych. Spośród  tych publikacji  należy wskazać zamieszczone w Polish Population Review: The state of health of Polish population in the light of some sources (nr 14, 1999); Contribiution to the study of relationship between procreation and health (nr 16, 2000); Psychological, social and somatic conditioning in the evaluation of health – wsp. R.Gorczyca (nr 19, 2001/2002). W roku 2004  powierzono Pani Profesor redakcję  tomu 24 B tegoż czasopisma: Health status of population in Poland – measuremant, determinants, application., (tom ten, oprócz opracowań innych autorów, zawiera trzy autorstwa B. Skrętowicz).

Z chwilą podjęcia zatrudnienia w Instytucie Soocjologii UMCS, po roku 2000, w publikacjach Pani prof. B. Skrętowicz pojawiły się nowe wątki, w tym takie kwestie społeczne jak: ubóstwo, starzenie się społeczeństw, niepełnosprawność. W tym nurcie powstały m.in. prace:

  • Ubóstwo w Polsce – dynamika zjawiska w okresie transformacji systemowej (wsp. M. Wójcik) [w]: Medycyna Ogólna  nr 1/2005;
  • Ludzie starsi na rynku pracy w Polsce, [w]: Starośći starzenie się jednostek i zbiorowości ludzkich red. J. Kowaleski i P. Szukalski, UŁ, Łódź 2006;
  • Proces starzenia się ludności Polski w świetle danych Narodowych Spisów Powszechnych (1988, 2002, 2011) [w]: Seniorzy dla młodości – młodość dla seniorów, red. M Komorska, ROPS i UMCS, Lublin 2012;
  • Niepełnosprawność w świetle wyników NSP 2002, [w:] Oblicza niepełnosprawności, Lublin 2008;

Kolejny obszar zainteresowań badawczych Pani Profesor dotyczył zróżnicowania regionalnego, które wiąże się z problematyką marginalizacji. Tym zagadnieniom poświęcone są między innymi prace:

  • Regionalne zróżnicowanie poziomów życia we współczesnej Polsce [w:] Religia a gospodarka, red. S. Partycki, Lublin 2005;
  • Województwa Polski Wschodniej – marginalizacji ciąg dalszy (wsp.M. Wójcik) Annales UMCS Sectio I Philosophia-Sociologia Vol.XXXIII, Lublin 2010;
  • Zróżnicowanie rozwoju regionów Polski w kontekście raportu „Polska 2030”, Polityka Społeczna Numer 8 (437) , Warszawa 2010;
  • Sytuacja społeczno-ekonomiczna województwa warmińsko-mazurskiego w latach 2000-2010 na tle innych regionów kraju [w]: Społeczno-ekonomiczne problemy regionów, red. A. Organiściak-Krzykowska, B. Balcerzak-Paradowska, IPSS Warszawa-Olsztyn 2011.

Do podejmowanych przez Panią prof. B. Skrętowicz tematów należały także rynek pracy (zatrudnienie i bezrobocie). Wśród prac poświęconych tej tematyce znajdują się:

  • Lubelszczyzna – casus trwałego opóźnienia rozwojowego region [w]: Partnerstwo i współpraca a kryzys gospodarczo-społeczny w Europie Środkowej i Wschodniej, red. S. Partycki, t II wyd. KUL, Lublin 2010;
  • Unemployment in selected EU Countries, (wsp. M. Wójcik) Olsztyn Economic Journal 11(3/2016), wyd. Uniwersytetu UWM w Olsztynie.

Problematykę innowacyjności poruszają następujące opracowania:

  • Przedsiębiorstwa innowacyjne w Polsce w świetle Wspólnotowego Badania Innowacyjności, (wsp. J.Kożuch) [w]: Społeczne ekonomiczne problem regionów- red. A. Organiściak-Krzykowska- IPiSS i UWM, Warszawa Olsztyn 2013;
  • Polish innovation economy: reality or wishful thinking?, [w]: Sociology from Lublin, red. R. Radzik, B. Szajkowski, A. Wysocki, Wyd. UMCS 2014;
  • Miejsce polskiej gospodarki w międzynarodowych rankingach innowacyjności, wsp.J. Kożuch, red. A. Organiściak-KrzykowskaIPSS I UWM, Warszawa Olsztyn 2014;
  • Podobnie jak pierwszy opublikowany przez Panią Profesor Skrętowicz tekst, tak i ostatnia publikacja była poświęcona demografii województwa lubelskiego:
  • Sytuacja demograficzna województw w Polsce w roku 2015 [w]: Sytuacja demograficzna województwa lubelskiego jako wyzwanie dla polityki społecznej i gospodarczej. Red J.Hrynkiewicz i A. Potrykowska, Rządowa Rada Ludnościowa 2017 r.

Pani Profesor uczestniczyła w opracowaniu raportów z badań dla Komitetu Badań Demograficznych, Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) i Fundacji na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa (FDPA).

Poza działalnością naukową Pani Profesor prowadziła intensywną działalność dydaktyczną, przygotowywała recenzje doktorskie, habilitacyjne, recenzje na tytuł profesora, recenzje projektów badawczych dla Komitetu Badań Naukowych i  uczestniczyła w wielu konferencjach krajowych i  zagranicznych.

Prof. B. Skrętowicz była wieloletnim członkiem Komitetu Nauk Demograficznych PAN, Polskiego Towarzystwa Demograficznego, Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, a także – wielu zagranicznych towarzystw naukowych w tym Międzynarodowej Unii ds. Naukowego Badania Ludności (IUSSP)  Europejskiej Unii Demograficznej (EAPS) oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Demografów Frankojęzycznych (AIDELF).