Fot. Wikipedia
... tobyś nie robił z panienek niewiast – tak brzmią pierwsze słowa starej i bardzo popularnej pieśni weselnej zwanej chmielem. Posłuchajcie jednego z jej wariantów, który został nagrany w 1977 roku w Karmanowicach (gmina Wąwolnica) i znajduje się w zbiorach Pracowni Etnolingwistycznej im. Jerzego Bartmińskiego. Śpiewa pani Katarzyna Wrzos urodzona w 1910 roku.
1. Żebyś ty, chmielu, po tyckach nie laz,
tobyś nie robiuł z paninek niewiast.
O chmielu, o nieboże,
wlaz na góre, zliźć nie może,
drabiny mu trza.
2. Żebyś ty, chmielu, ni miał matki,
o nie byłbyś ty taki gładki.
O chmielu, o nieboże,
niech ci Pan Bóg dopomoże,
chmielu nieboże.
3. Żebyś ty, chmielu, ni miał uojca,
a nie byłbyś ty taki zdrajca.
O chmielu, o nieboże,
właz na góre, zliźć nie może,
drabiny mu trza.
Występujący tu chmiel symbolizuje mężczyznę, a wspinanie się chmielu po tyczkach – akt seksualny, dlatego też chmiel robi z panieniek niewiasty. W innych wariantach tej pieśni chmiel nazywany jest z tego powodu rozkosznym, rozbójnym, dzikim czy też cudownym zielem.
Łączenie pnącego się w górę chmielu z męskością jest powszechne w pieśniach weselnych, zalotnych i miłosnych, o czym możemy przeczytać w haśle CHMIEL, opracowanym przez Ewę Hrycynę i opublikowanym w tomie Warzywa, przyprawy, rośliny przemysłowe (2018) naszego słownika. Dowiemy się z niego, że chmielowi (używanemu powszechnie do wyrobu piwa) przypisywano właściwości upajające, wzmagające potencjał seksualny i płodność. Znalazło to odzwierciedlenie w obrzędowych praktykach weselnych, np. na Kaszubach matka przed ślubem obwiązywała córkę chmielem, aby miała liczne i zdrowe potomstwo.
Co ciekawe, sposób rośnięcia chmielu sprawił, że wraz z równie gęstymi i wijącymi się grochowinami – czyli słomą grochową – był on wykorzystywany przy sprowadzaniu kołtuna (znachorzy sprowadzali kołtun, bo uważali, że wchodzą w niego wszystkie złe soki z ciała i chory wówczas zdrowieje).
Jak zawsze zachęcamy do przeczytania całego hasła!
