Projekt „Dzienniki wojenne piłsudczyków” finansowany za środków budżetu państwa w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, moduł Dziedzictwo narodowe organizowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki
Umowa nr NPRH/DN/SP/496194/2021/10 z dnia 22.09.2022 r.
Kierownik projektu: dr hab. Marek Sioma, prof. UMCS
Całkowita wartość projektu: 585.771,00 zł
Przedmiotem badań są trzy kilkusetstronicowe, rękopiśmienne dzienniki sporządzone w latach drugiej wojny światowej przez przedwojennych prominentnych piłsudczyków: Sławoja Składkowskiego, Kordiana Zamorskiego i Jana Szembeka. W ramach projektu dokonana zostanie transkrypcja dzienników do wersji elektronicznej (WORD), opracowanie merytoryczne (wstęp, przypisy, bibliografia) oraz publikacja w formie drukowanej wraz z indeksami osobowym i geograficznym oraz bibliografią.
Prace nad tego typu źródłem historycznym należą do wyjątkowo trudnych. Pierwszym powodem jest rękopiśmienny (nie zawsze dostatecznie czytelny) zapis dzienników. Wszyscy autorzy, niestety, nie posługiwali się pismem kaligraficznym, ponadto niektóre partie tekstu zapisując w języku francuskim (Składkowski, Szembek) lub niemieckim (Zamorski). Trudność przysparza również konieczność weryfikacji podawanych przez obu autorów informacji – przede wszystkim w archiwach polonijnych w Londynie (Instytut Józefa Piłsudskiego i Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego) oraz Nowym Jorku (Instytut Piłsudskiego w Ameryce). Dodatkowo kierownik grantu wraz z zespołem badawczych, który tworzą prof. dr hab. Marek Kornat (IH PAN), prof. dr hab. Robert Litwiński (UMCS) i dr Ariel Orzełek (UMCS) przyjęli założenie, że jedynie edycja krytyczna pozwoli na właściwe ich „czytanie”. Podanie czytelnikom tytułowych dzienników w wersji nieopracowanej nie ma naukowego sensu, gdyż nie każdy odbiorca będzie się dostateczne orientował nie tylko w całym szeregu postaci ale i wydarzeniach przedstawionych w tych dziennikach. Dlatego też niezbędne jest ich naukowe opracowanie, do czego zespół badawczy jest przygotowany pod względem merytorycznym (kompetencyjnym), jak też organizacyjnym. Wynikiem badań będzie sześć wolumenów dzienników, których wartość dla nauki wydaje się niepodważalna. Tytułem przykładu należy wspomnieć, że Składkowski, jak też Zamorski dokonali bardzo interesujących zapisków dotyczących operacji „Mur”.
Projekt ma wyjątkowe znaczenie dla badań nad kulturą polską, gdyż jego efektem będzie wprowadzenie do obiegu naukowego źródeł, które dla lepszego poznania polskiego uchodźstwa wojennego są wprost bezcenne. Trudno przecenić także wartość poznawczą dzienników, ale wypada wspomnieć, że ich autorzy zasłynęli z pisania tekstów wiarygodnych „do bólu”, takich, które do dnia dzisiejszego są powszechnie wykorzystywane przez historyków zajmujących się Drugą Rzeczpospolitą. Natomiast zupełnie nieznana jest ich twórczość z okresu drugiej wojny światowej. Najważniejszym powodem jest fakt, że dziennik Sławoja Składkowskiego przez dekady pozostawał w rękach prywatnych, podobnie zresztą do części dzienników Kordiana Zamorskiego. W przypadku dzienników Jana Szembeka znajdują się one w Instytucie Polskim i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie. Realizacja projektu pozwoli na opublikowanie dzienników pokazujących codzienne troski i rozterki, zarówno osobiste, jak i zawodowe, polskich uchodźców czasu wojennej zawieruchy.
