Niniejsza wystawa jest precedensowa i unikatowa zarazem. Precedensowa, gdyż po raz pierwszy w historii istniejącego od 1965 roku Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej pojawiły się w nim formy przestrzenne wykonane w technikach ceramicznych. Unikatowa — gdyż nie zdarza się zbyt często, aby plenerowe wystawy rzeźby złożone były wyłącznie z tego typu obiektów.

Rzeźba, zwłaszcza rzeźba pełna, a z taką mamy do czynienia na tej wystawie, jest dziedziną sztuki dedykowaną dla przestrzeni otwartej, takiej, która pozwala obserwować obiekt z każdej strony. Wiadomo, że ten typ rzeźby przysparzał najwięcej trudności w historii tej dyscypliny artystycznej, wymagał szczególnych umiejętności i doświadczenia od rzeźbiarza, zwłaszcza gdy w grę wchodziła rzeźba figuralna. Gdy miała być przeznaczona do oglądania z każdej strony, musiała posiadać właściwe walory wizualne, takie jak naturalizm oraz wiarygodność pozy i szczegółu, a wszystko wymagało oddania w sposób przekonujący, niezależnie od tego, z jakiego punktu widzenia rzeźba miała być postrzegana. Rzeźbiarskie formy niemimetyczne, fantazyjne w swej tematyce czy organiczne, oraz formy nieprzedstawiające, czy to abstrakcyjne czy geometryczne, również musiały spełnić ten warunek. Co więcej, wymagały uzasadnienia dla ich umieszczenia w takim a nie innym miejscu, w kontekście urbanistycznym, architektonicznym czy ogrodowym, uzasadnienia zarówno kompozycyjnego, jak też — nierzadko — treściowego.

Prezentowane obiekty przywodzą na myśl właśnie ten typ rzeźby. Ich autorami są studenci kierunków artystycznych Instytutu Sztuk Pięknych Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Powstałe na zajęciach realizowanych w Zakładzie Rzeźby i Ceramiki prace są zróżnicowane w charakterze i formie. Wynika to stąd, że każda z nich jest odrębnego autorstwa, reprezentuje osobne w charakterze formalnym cechy, jak też odzwierciedla indywidualizm autora.

Sam charakter ceramiki artystycznej, daleki od funkcji użytkowej, a skupiony na walorach plastycznych i dekoracyjnych, stanowi interesujący punkt odniesienia w konfrontacji z otoczeniem ogrodu. Ceramika ze swej natury powstaje w wyniku metamorfozy materiału rzeźbiarskiego w obiekty trwałe i nierzadko — z uwagi na proces wypalania (tylko w pewnym stopniu kontrolowany) — przynosi efekty niespodzianki, nawet dla samego autora. W zestawieniu z otoczeniem natury, podlegającej niezmiennym procesom przemian, obiekty tego typu nabierają szczególnych odniesień znaczeniowych. Są symbolem procesu przemiany par excellence, ale także wywoływać mogą różne skojarzenia, wynikające tak z ich w formy, jak też z intencjonalnie zakodowanych w nich sensów, rozbudzanych dodatkowo w zestawieniu z miejscem prezentacji.

Niektóre z obiektów powstały w efekcie pracy zespołowej. Wieloelementowy obiekt Czaszka jest dobrym przykładem. Składa się on z wielu fragmentów ceramicznych, zestawionych ze sobą na metalowym rusztowaniu w całość przypominającą ogromną czaszkę prehistorycznego zwierzęcia. Tworzy ona niezwykle efektowny eksponat o skomplikowanej strukturze i organicznej kolorystyce, doskonale korespondującej z barwami i roślinnością ogrodu. Z kolei cykl Jelonki składa się z wielu form zwierzęcych, wykonanych według jednego wzoru, uproszczonych w kształcie, przypominających pękate dziecięce zabawki albo rzeźby Jeffa Koonsa. Każda z nich jest jednak inna w kolorystyce i ornamentalnym detalu. W innych przypadkach dominują formy organiczne, raz wertykalne innym razem horyzontalne, które tworzą intrygujący dialog z otoczeniem drzew i krzewów.

Prezentacja obiektów ceramicznych w ogrodzie botanicznym jest eksperymentem, wynikającym z konfrontacji wytworów plastycznych i kompozycji ogrodowych. Dzięki dyskretnym niuansom powierzchni ceramicznych rzeźb, wchodzą one w interakcję z otoczeniem, stanowiąc rodzaj propozycji ujęcia parku botanicznego jako miejsca ekspozycji tak zieleni, jak też dzieł rzeźbiarskich. Te ostatnie budują rodzaj intrygującego kontrapunktu dla jednorodnej kompozycji roślin w przestrzeni ogrodu.

Piotr Majewski

Zbigniew Stanuch 

Jelonki - praca zbiorowa studentów ISP