Gdy zaczęła się epidemia, z dnia na dzień bardzo zmieniło się nasze codzienne życie i funkcjonowanie. Jakie konsekwencje psychologiczne to za sobą pociągnęło? Co z psychologicznego punktu widzenia okazało się najtrudniejsze?
Jednym z największych wyzwań pandemii jest społeczna izolacja. Choć minął już rok, do dzisiaj wiele osób mierzy się z tym wyzwaniem. Na samotność szczególnie narażone są osoby starsze i niepełnosprawne. Trudności związane z ograniczonymi kontaktami społecznymi coraz częściej zgłaszają też osoby młode. Kolejnym wzywaniem, z którym mierzymy się na co dzień, jest nauka i praca w domu. Dotyczy to dzieci, nastolatków i osób dorosłych. Są osoby, która dostrzegają zalety takiego trybu życia: nie musimy dojeżdżać do pracy, na uczelnie, unikamy stania w korkach. Potrzebujemy mniej czasu, aby przygotować się do codziennych zadań. Poprawia się jakość powietrza, którym oddychamy, bo wraz ze spadkiem mobilności społecznej zmniejsza się emisja CO2. Praca i nauka w domu niosą też znaczące ograniczenia. Brakuje nam ludzi, z którymi spotykaliśmy się na co dzień. Pracując lub ucząc się zdalnie, dużo czasu spędzamy w rzeczywistości wirtualnej. Zaczynamy w związku z tym odczuwać zmęczenie, a nawet znużenie. Wiele osób zwraca uwagę, że zaburzeniu ulega ich zegar biologiczny.
Czy uważa Pan, że po roku udało nam się zaadaptować do zaistniałej sytuacji?
Mam poczucie, że przez ostatni rok bardzo dużo się nauczyliśmy. Co więcej – wyrobiliśmy w sobie nowe nawyki. Unikamy miejsc, gdzie są duże skupiska ludzi. Dbamy bardziej o miejsca, w których mieszkamy. Kontakty z bliskimi osobami podtrzymujemy poprzez środki elektroniczne. Wiele codziennych spraw załatwiamy w formie zdalnej. Uważam jednak, że dopóki będziemy mierzyć się z ograniczeniami, jakie są od kilku miesięcy nakładane, będziemy odczuwać dyskomfort psychiczny, ale także fizyczny. Ważne jest, aby sobie uświadamiać, co się z nami dzieje. Nie wypierajmy emocji, jakie się w nas pojawiają. To naturalne, że możemy czuć złość, smutek, frustrację. Duże znaczenie ma sposób, w jaki odreagowujemy stres i emocje.
Sytuacje kryzysowe często zmuszają do kreatywności, szukania nowych rozwiązań i dokonywania zmian w życiu. Czy pandemia koronawirusa może mieć lub już ma jakieś pozytywne skutki?
Początek pandemii pokazał, że potrafimy być kreatywni. Mając czas, którego wcześniej nam brakowało, mogliśmy wrócić do dawnych zainteresowań, hobby lub przeznaczyć go dla bliskich. Kryzysy są nam potrzebne w rozwoju. To, jak je przepracowujemy, ma potem odbicie w tym, jak będziemy funkcjonować w nowej rzeczywistości. W kryzysie możemy upatrywać szans i możliwości do rozwoju, ale także zagrożenia. Nasze nastawienie w radzeniu sobie z wyzwaniami jest kluczowe.
W jaki sposób możemy sobie radzić z ograniczeniami oraz emocjami pojawiającymi się w związku z epidemią? Jak możemy dbać o siebie i osoby w naszym otoczeniu?
Jeśli czujemy, że pojawiają się w nas emocje, stres, powinniśmy jak najszybciej zadbać o siebie. Powiem więcej, nie czekajmy na to, że dopadnie nas gorszy nastrój i przemęczenie. O siebie powinniśmy dbać codziennie. Podstawą jest zdrowe odżywanie, sen i aktywność fizyczna. Hasło „Zostań w domu”, które często pojawia się w trakcie pandemii, nie oznacza, że mamy porzucić wszelkie formy aktywności fizycznej. Profilaktyka i świadomość zdrowotna są kluczowe w utrzymaniu dobrostanu psychicznego i fizycznego.
Nie zawsze jesteśmy jednak w stanie sami sobie poradzić. Kiedy warto zwrócić się o pomoc do psychologa? Jakie symptomy powinny nas zaniepokoić?
Jeśli pojawiają się jakiekolwiek objawy, które nas niepokoją, a utrzymują się od kilku dni, warto jest zwrócić się po pomoc. Podstawą jest, aby znaleźć osobę, która poświęci nam swój czas i nas wysłucha. To może być nasz przyjaciel, znajomy lub sąsiad. Ważne jest, aby nie być samemu z trudnościami. Pomoc profesjonalna świadczona jest przez specjalistę: psychologa lub psychoterapeutę. Kiedy możemy się po nią zwrócić? Nie ma tutaj zasady. Jeśli dzwoni do mnie klient, zawsze umawiam go na wizytę. Ważne, aby czuć potrzebę i chęć do rozmowy.
Na naszej Uczelni działa Zespół ds. Wsparcia Osób z Niepełnosprawnościami, który zapewnia m.in. wsparcie psychologiczne. Kto i na jakich zasadach może z tej pomocy skorzystać?
Pomoc, która jest zapewniana w ramach Zespołu, obejmuje studentów, doktorantów i pracowników. Informacje na temat organizacji wsparcia są dostępne na stronie Zespołu: www.umcs.pl/pl/konsultacje-psychologiczne,2442.htm. Znaleźć tam można informacje o specjalistach wraz z danymi kontaktowymi. Co ważne – pomoc jest udzielana bezpłatnie. Gorąco zachęcam do skorzystania z tej formy i na koniec zacytuję zdanie: „W psychologii nie postrzega się żadnych problemów jako mało ważnych – bywa tak, że pozornie drobne problemy są sygnałem istnienia czegoś poważniejszego”.
Fot. z archiwum G. Chmielewskiego
