Środowiska sedymentacyjne plejstoceńskich glacigenicznych osadów akumulacji szczelinowej we wschodniej Polsce - badania pilotażowe
Problem badawczy. Plejstoceńskie, glacigeniczne osady akumulacji szczelinowej są znaczone na arkuszach SMGP w skali 1:50 000, jednakże nadal są one słabo rozpoznane w rzeźbie glacjalnej Polski. W literaturze dokumentowano je nieczęsto, interpretując je jako supraglacjalne wypełnienia szczelin lodowych osadami lacifluwialnymi lub glacilimnicznymi. Analizowane osady zostały zaliczone do ozów i kemów, jednak tylko dwie prace podejmowały badania środowisk sedymentacyjnych tych form.
Porównywalnie jak w polskiej, tak i w literaturze zagranicznej plejstoceńskie, glacjalne osady akumulacji szczelinowej początkowo były interpretowane jako wypełnienia szczelin lodu stagnującego. Zostały one wyodrębnione z grupy ozów i uznane za formy szczelinowe (ang. creavsse fillings) na podstawie cech morfologicznych, geologicznych oraz lokalizacji względem czoła lądolodu. Znacznie później okazało się, że cechy tych osadów – podobnie jak w Polsce – są charakterystyczne dla kemów. Tymczasem obecnie formy akumulacji szczelinowej (ang. crevasse-fill ridges) wyróżniane są wyłącznie w krajobrazach obszarów zlodowaconych współcześnie. Mają one jednak zupełnie inne cechy morfologiczno-geologiczne od tak nazywanych form plejstoceńskich, w tym zupełnie odmienne osady, tj. glina bazalna. Wynika to z ich depozycji w szczelinach skrajnie odmiennego stanu dynamicznego lodu tj. lodu szarżującego.
Cel badań. Brak szczegółowego rozpoznania osadów plejstoceńskiej, glacigenicznej akumulacji szczelinowej, a w konsekwencji kryteriów wyróżniania form akumulacji szczelinowej wśród plejstoceńskich form rzeźby glacjalnej skłania do podjęcia szczegółowych badań, których głównym celem jest udokumentowanie typów środowisk sedymentacyjnych tych osadów. Pozwoli to na ich genetyczną interpretację i próbę ustalenia kryteriów definiujących obecność plejstoceńskich form akumulacji szczelinowej. Brak takich kryteriów stanowi obecnie lukę w badaniach geomorfologicznych, powodującą nierzadko różne interpretacje form akumulacji szczelinowej.
Spodziewany efekt. Spodziewanym rezultatem podjętych badań będzie określenie typów plejstoceńskich, szczelinowych środowisk sedymentacyjnych, a także wskazanie paleośrodowiskowych i paleogeograficznych uwarunkowań ich rozwoju. Wymiernym tego efektem będzie ich przyporządkowanie do określonych plejstoceńskich form glacjalnych oraz uzasadnienie wyróżniania form akumulacji szczelinowej w grupie plejstoceńskich form rzeźby glacjalnej, znaczonych na arkuszach SMGP w skali 1:50 000.
