30 listopada 2022 roku na Wydziale Politologii i Dziennikarstwa UMCS odbyła się dyskusja międzynarodowa pt. Historia i pamięć w warunkach wojny informacyjnej Rosji przeciwko Ukrainie. Organizatorami spotkania byli: Fundacja Renata Achmetowa, Kijowski Uniwersytet Narodowy im. Tarasa Szewczenki, Instytut Nauk o Polityce i Administracji UMCS oraz Centrum Europy Wschodniej UMCS.

Podsumowanie dyskusji międzynarodowej "Historia i...

Wśród dyskutantów znaleźli się m.in.: prof. dr hab. Marek Pietraś, Dyrektor Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UMCS, Natalia Jemczenko, Dyrektor ds. PR System Capital Management, „Fundacja Rinata Achmetowa”, doc. dr Ołena Dobrżańska, Prorektor ds. PR Kijowskiego Uniwersytet Narodowy im. Tarasa Szewczenki, prof. dr hab. Walenty Baluk, Dyrektor Centrum Europy Wschodniej UMCS, Instytut Nauk o Polityce i Administracji UMCS, dr Jakub Olchowski, Katedra Bezpieczeństwa Międzynarodowego w INoPiA UMCS, Instytut Europy Środkowej i Dmytro Tuzow, dziennikarz, Radio „NW”, ekspert ds. mediów Fundacji „Społeczność”.

Otwierający spotkanie Profesor Marek Pietraś poinformował, że w tym samym dniu została podpisana umowa o współpracy pomiędzy UMCS a Fundacją Rinata Achmetowa, na podstawie której Uniwersytet będzie uczestniczył w opracowywaniu metodologii dokumentowania zbrodni wojennych, które Rosja popełniła na Ukrainie. "Nawiązując do tematu tego seminarium chcę bardzo wyraźnie podkreślić, że działaniom zbrojnym Federacji Rosyjskiej na Ukrainie, obok zawłaszczania przestrzeni Ukrainy, towarzyszy także zawłaszczanie przeszłości historycznej Ukrainy. Mówimy dzisiaj o problemie skradzionej historii" - stwierdził. Odwołując się do, promowanej przez Moskwę, koncepcji "ruskiego miru" dodał, że "mamy do czynienia z zawłaszczaniem historii, zwłaszcza w kontekście Rusi Kijowskiej. A historia to tożsamość, to poczucie odrębności".

Pani Natalia Jemczenko poinformowała, że jej Fundacja od 2014 r. zbiera świadectwa osób, które doświadczyły wojny. Dotąd jest to ok. 50 tysięcy relacji ustnych, co w skali globalnej ustępuje jedynie liczbie świadectw zebranych przez Instytut Yad Vashem. Następnie podkreśliła, że "bardzo ważne jest mówienie o przyczynach tej wojny. To jest wojna o tożsamość. Celem tej wojny jest unicestwienie Ukrainy jako odrębnego bytu". W konkluzji podkreśliła, że "najważniejszym zadaniem jest deokupacja zarówno Ukrainy, jak i historii. Oczywistym jest to, że musimy to zrobić wspólnie z Europą. Nie wygramy tej wojny, jeśli nie przywrócimy swojej historii, nie dokonamy deokupacji".

Dr Jakub Olchowski powiedział m.in., że "zadaniem tych, którzy zajmują się edukacją jest kształtowanie pamięci historycznej". Zwrócił uwagę, że zarówno poszczególne osoby, tak i też grupy społeczne, w tym narody, mają swoją tożsamość. Budowanie przyszłości nie jest zaś możliwe bez tożsamości. Kształtując tożsamość zbiorową należy wykorzystywać współczesne narzędzia, w tym nowe technologie. Doktor Olchowski uznał, że bardzo dobrze posługuje się nimi współczesna Ukraina w swojej komunikacji strategicznej. Jednocześnie zwrócił uwagę na potrzebę kształtowania umiejętności weryfikowania otrzymywanych informacji.

Z kolei doc. dr Ołena Dobrżańska stwierdziła, że "Ukraina zjednoczyła się w celu zwycięstwa. Robimy bardzo dużo. Każdy na swoim miejscu". W tym kontekście wskazała na wspólny wysiłek zarówno żołnierzy, jak i ludności cywilnej. W tym pracowników służb komunalnych. "Szczerze wierzymy w to, że zwyciężymy. Ale potem zacznie się nowy etap tego życia, odnowienie, odbudowa i wszystko, co dziś robimy, będzie tym gruntem, który będzie trzymał nas nadal".

Red. Dmytro Tuzow skoncentrował się na odpowiedzialności za obecną wojnę ideologów związanych ze współczesnym Kremlem. Stwierdził, że ideolodzy współczesnego rosyjskiego nazizmu zapowiadali, że Rosja będzie się rozszerzała, gdyż stanowi to jej przeznaczenie.

Pani Natalia Jemczenko uzupełniła, że podłożem tej wojny jest fałszowanie historii. "Denazyfikacja, która była ogłoszona jednym z oficjalnych celów tej wojny, jeżeli to rozszyfrować, to likwidacja języka ukraińskiego, likwidacja państwowości ukraińskiej i likwidacja wszystkich nośników idei ukraińskiej".

Prof. dr hab. Walenty Baluk zwrócił uwagę, że Rosja prowadzi wojnę nie tylko militarną, ale
i wojnę kognitywną. Jej elementem jest wojna informacyjna. "Historia, pamięć jest ważnym elementem konsolidacji narodu i państwa" - stwierdził. Zdaniem prof. Walentego Baluka Władimir Putin osiągnął efekty odmienne od zamierzonych. "Putinowi się wydawało, że nie ma państwa ukraińskiego. Że ono jest państwem upadłym. Nie ma narodu ukraińskiego. A nagle okazuje się, że jest państwo, jest naród. Ba, to państwo i naród walczy".

Debata wywołała także aktywny udział w dyskusji zgromadzonych uczestników, w tym studentów z Ukrainy.

Tekst: Janusz Kowalczyk

fot. Ihor Kolisnichenko