Instytut Historii

The Mentality of Partisans of the Polish Anti-Communist Underground 1944–1956, tłum. Konrad Brodziński, Maria Latynski, wyd. Routledge, 2022, ss. 345.

Książka to pierwsza monografia dotycząca polskiego powojennego podziemia antykomunistycznego wydana zagranicą. Mieści się w obszarze historii uprawianej w rzadko spotykanym w polskiej nauce paradygmacie mentalité. W pracy przedstawiono obraz mentalności, wyobrażeń, sposobów myślenia i stanów psychicznych ludzi, którzy nie wyszli z konspiracji albo trafili do niej po okupacji niemieckiej, by walczyć o niepodległość i przetrwać. Książka jest interdyscyplinarna w faktycznym tego słowa znaczeniu, ponieważ Autor oprócz historiografii klasycznej sięga również do psychohistorii, psychologii ogólnej i społecznej, do antropologii historii czy do badań socjologicznych, opierając swoje rozważania na polskiej i zagranicznej literaturze naukowej.

W prezentowanej książce istotne stają się modele postaw i zachowań w specyficznej, powojennej sytuacji; pytania o to, jak ówcześni ludzie postrzegali świat, jak go rozumieli, w jaki sposób próbowali w nim koegzystować, co nimi sterowało, co myśleli o przedstawicielach grupy własnej, a co o tych, których uznali za wrogów. Dopełnieniem takiego opisu są wyjaśnienia dotyczące mechanizmów psychologicznych i kulturowych warunkujących poglądy, postawy i zachowania w sytuacji ekstremalnej, jaką jest wojna.

Uzupełnieniem pracy jest Appendix wyjaśniający zagranicznemu czytelnikowi polskie pseudonimy konspiracyjne. Książka ukazała się jednocześnie na rynku brytyjskim i amerykańskim.