Bohdan Korol
Doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych i Sztuki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, magister historii. Członek Harcerskiego Hufca „Wołyń” Harcerstwa Polskiego na Ukrainie. Uczestnik konferencji naukowych oraz autor artykułów historycznych. Zainteresowania badawcze koncentrują się wokół politycznych i militarnych aspektów wielkiej wojny północnej. Obecnie pod kierunkiem prof. dr.hab. Wiesława Bondyry (Instytut Historii UMCS) przygotowuje rozprawę doktorską pod tytułem „Obraz wojsk własnych i obcych w oczach szlachty małopolskiej i czerwonoruskiej w okresie wielkiej wojny północnej”.
Opis projektu badawczego Bohdana Korola.
Tytuł: Obraz wojsk własnych i obcych w oczach szlachty małopolskiej i czerwonoruskiej w okresie wielkiej wojny północnej
Rozprawa doktorska będzie dotyczyła stosunku szlachty małopolskiej i czerwonoruskiej do wojsk Rzeczypospolitej i krajów ościennych w czasach jednego z największych konfliktów zbrojnych XVIII wieku, jakim była III wielka wojna północna. W szczególności ważne będą relacje szlachty tych obszarów z sąsiednimi monarchami oraz lokalnymi dowódcami poszczególnych armii, które w omawianym okresie wkraczały na te tereny Rzeczypospolitej. Z jednej strony różnymi sposobami, poprzez działania dyplomatyczne czy demonstrację siły, strony konfliktu próbowały przeciągnąć na swoją stronę tutejsze elity szlacheckie i niektóre ważniejsze miasta, z drugiej zaś zbrojnymi i nieraz brutalnymi pacyfikacjami zastraszyć opornych i wahających się. Niezależnie od ostatecznych skutków takich działań i obranej orientacji politycznej wszystkiemu i tak towarzyszyły zniszczenia na wielką skalę, gwałty, nadużycia i bezwzględne kontrybucje wobec wszystkich warstw ludności. Pod tym względem niewiele lepiej postępowały własne wojska, zarówno regularne, jak i nieregularne. Postawy i poczynania szlachty koncentrowały się więc na często rozpaczliwych próbach uchronienia tych obszarów przed negatywnymi skutkami ogólnie niechcianej wojny.
W rozprawie doktorskiej problem badawczy kształtuje się wokół stosunku elit małopolskich i czerwonoruskich do wojsk własnych (odziałów litewskich i koronnych) oraz armii państw ościennych biorących udział w wielkiej wojnie północnej. Natomiast cel badań odnosi się właściwie do samej szlachty, tychże dwóch regionów oraz jej postaw i opinii wobec dowódców oddiałów poszczególnych wojsk, królów polskich i innych monarchów europejskich, a także samej wojny.
Podstawową kategorią źródeł w mojej rozprawie doktorskiej będą uchwały sejmików z terenu Małopolski i Rusi Czerwonej. Są to: lauda, instrukcje dla posłów na sejm, instrukcje dla posłów do króla i dostojników oraz inne materiały okołosejmikowe, jak korespondencja, relacje i nieliczne zachowane mowy.
Jarosław Buniowski
Doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych i Sztuki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, magister historii i ekonomii. Autor artykułów naukowych w monografiach opublikowanych przez wydawnictwa znajdujące się na liście ministerialnej. Uczestnik ogólnopolskich i międzynarodowych konferencji naukowych. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół historii społeczno-gospodarczej Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu i epoce nowożytnej oraz problematyki kolonizacji wołoskiej na ziemiach polskich. Obecnie pod kierunkiem prof. dr.hab. Grzegorza Jawora (Instytut Historii UMCS) przygotowuje rozprawę doktorską pod tytułem „Gospodarka i społeczności wiejskie w środowisku przyrodniczym Puszczy Sandomierskiej od XIV do XVI wieku”.
Opis projektu badawczego Jarosława Buniowskiego.
Tytuł: Gospodarka i społeczności wiejskie w środowisku przyrodniczym Puszczy Sandomierskiej od XIV do XVI w.
Puszcza Sandomierska przez wiele stuleci należała do najsłabiej zaludnionych regionów geograficznych państwa polskiego. Silne zalesienie, zabagnienie oraz słaba jakość gleb tego terenu sprawiały, że przez wieki był on omijany przez potencjalnych mieszkańców. W planowanych badaniach teren Puszczy Sandomierskiej posłuży mi za przykład w rozważaniach nad działalnością człowieka na obszarze peryferii gospodarczych, etnicznych i kulturowych.
Głównym celem rozprawy będzie zbadanie wpływu środowiska przyrodniczego na działalność człowieka na przykładzie obszaru Puszczy Sandomierskiej od XIV do XVI w. W pracy poddam analizie, w jaki sposób trudności wynikające ze specyfiki środowiska wpływały na rozwój gospodarczy regionu i jego znaczenie w skali kraju. Ponadto planuję badania nad zajęciami gospodarczymi podejmowanymi przez mieszkańców puszczańskich osad oraz scharakteryzuję społeczności wiejskie tego regionu.
Praca w mojej intencji ma charakter interdyscyplinarny. Choć dominujące będzie wnioskowanie ze źródeł historycznych (archiwalnych i drukowanych), nie może się ono obyć bez sięgnięcia do dorobku i metod stosowanych w językoznawstwie (toponimia i antroponimia), różnych dziedzin nauk rolniczych (leśnictwo, rolnictwo i ogrodnictwo), archeologii oraz nauk społecznych (geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, historia prawa oraz różne elementy nauk socjologicznych).
Rozprawa z pewnością wpłynie na stan badań dotyczących kolonizacji Puszczy Sandomierskiej w późnym średniowieczu oraz początkach czasów nowożytnych. Szczególny nacisk na kwestie gospodarcze może uwrażliwić środowisko naukowe na znaczenie relacji między specyfiką terenu i uwarunkowaniami naturalnymi a kierunkami aktywności gospodarczej na tymże obszarze. Ponadto wyniki badań pozwolą na umiejscowienie Puszczy Sandomierskiej w systemie gospodarczym państwa polskiego. W moim przekonaniu istnieje ścisły związek elementów konstytuujących społeczności wiejskie ze środowiskiem naturalnym, w jakim egzystowały. Podjęte badania powinny umożliwić odpowiedź na pytanie, jak owa specyfika przejawiała się na badanym obszarze.
Małgorzata Surmacz
Doktorantka w Katedrze Historii XVI–XIX w. i Europy Wschodniej Instytutu Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; absolwentka studiów historycznych i filozoficznych na tejże uczelni oraz podyplomowych studiów muzealniczych na Uniwersytecie Jagiellońskim; kustosz w Muzeum Historii Miasta Lublina, oddziale Muzeum Narodowego w Lublinie; członkini redakcji rocznika „Studia i Materiały Lubelskie”; kuratorka wystaw; laureatka nagrody im. Marii i Pawła Jankowskich, lubelskich lekarzy i społeczników (2018); w obszarze jej zainteresowań badawczych znajduje się życie społeczno-kulturalne oraz rozwój oświaty Lublina w pierwszych dekadach XX wieku; pod kierunkiem dr. hab. Andrzeja Przegalińskiego przygotowuje rozprawę doktorską na temat portretu zbiorowego uczniów męskich szkół lubelskich biorących udział w walkach o niepodległość i granice państwa polskiego w latach 1914–1921.
Opis projektu badawczego Małgorzaty Surmacz.
Tytuł: Uczniowie gimnazjów męskich w Lublinie w walkach o niepodległość Polski w latach 1914–1921. Portret zbiorowy
Zakres planowanej rozprawy doktorskiej dotyczy losów wychowanków czterech lubelskich gimnazjów męskich, biorących udział w dziele odzyskania niepodległości Polski: Szkoły Filologicznej Stanisława Śliwińskiego zwanej Szkołą Lubelską (późniejszego Gimnazjum im. Stefana Batorego), Szkoły im. Stanisława Staszica, Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców miasta Lublina (która przyjęła patronat braci Augusta i Juliusza Vetterów) oraz Szkoły Realnej im. Hetmana Jana Zamoyskiego, a także Szkoły Rzemieślniczej im. Stanisława Syroczyńskiego (dzisiejszego Zespołu Szkół Samochodowych).
Prześledzenie jednostkowych biogramów pozwoliłoby zarysować obraz generacji wychowanej na gruncie niepodległościowych tradycji, a ukształtowanej bolesnym doświadczeniem wojen. Odwołanie do dostępnych źródeł historycznych, a przede wszystkim sięgnięcie do prywatnych archiwów rodzin bohaterów rozprawy, dawałoby szansę nakreślenia portretu zbiorowego pokolenia, które w nawiązaniu do funkcjonującego w kulturze polskiej określenia „kolumbowie rocznik 20”, można metaforycznie określić „pokoleniem prekolumbów”.
Równie istotnym problemem badawczym staje się recepcja pamięci o owej generacji, zarówno z perspektywy rodzin będących depozytariuszami wspomnień, jak i z punktu widzenia zmieniających się ram pamięci społecznej na tle burzliwych dziejów Polski i szerszej panoramy dziejowej.
Anna Jakimowicz (ur. 1993 r.)
Doktorantka w Katedrze Historii XVI–XIX w. i Europy Wschodniej w Instytucie Historii UMCS. Autorka artykułów naukowych publikowanych na łamach m.in. „Folia Historica Cracoviensia”, „Meritum” czy „Rocznika Lubelskiego”, uczestniczka ogólnopolskich i międzynarodowych konferencji naukowych. Przewodnicząca Sekcji Historycznej Koła Naukowego Doktorantów WH UMCS, członkini oddziału lubelskiego Towarzystwa Historiograficznego.
Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół historii społecznej, szczególnie aktywności mieszkańców ośrodków miejskich na terenie Królestwa Polskiego w XIX i na początku XX w. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą życiu codziennemu mieszkańców Lublina w okresie I wojny światowej pod kierunkiem prof. Małgorzaty Nossowskiej.
Opis projektu badawczego Anny Jakimowicz.
Tytuł: Wojenna rzeczywistość. Lublin w czasie I wojny światowej
Przedmiotem mojej rozprawy doktorskiej jest życie codzienne mieszkańców Lublina w latach 1914–1918. Większość prac chronologicznie koncentrujących się na okresie I wojny światowej w zakresie tematycznym mieści się w nurcie historii politycznej lub wojskowej. Wobec luki badawczej istniejącej w ramach paradygmatu historii społecznej, szczególnie w kontekście wpływu Wielkiej Wojny na życie mieszkańców polskich miast, przedmiot moich zainteresowań skonceptualizowałam na „teatrze życia codziennego” jednostek funkcjonujących na obszarze Lublina. W związku z tym przyjęta optyka zakłada z jednej strony analizę aktywności lublinian w sferze społecznej, kulturalnej czy oświatowej, z drugiej – podjęcie badań nad przestrzenią miejską, w której egzystowali.
Opuszczenie Lublina przez Rosjan w połowie 1915 r., a następnie przejęcie władzy przez armię austro-węgierską stało się przyczyną daleko idących zmian w warunkach życia codziennego jego mieszkańców. Nowa sytuacja prawno-administracyjna zapoczątkowała również okres przeobrażeń w zabudowie miasta zarówno w kontekście materialnym, jak i funkcjonalnym. W związku z powyższym celem mojej pracy jest skonstruowanie narracji wyjaśniającej, w jaki sposób okres wojny wpłynął na warunki egzystencjalne ludności, jakie były potrzeby „przeciętnych” mieszkańców miasta oraz jak w praktyce je zaspokajano.
Patrzenie na życie codzienne ludności cywilnej w okresie wojny implikuje zainteresowanie kwestiami dotyczącymi kierunków działań administracyjnych podejmowanych ze strony okupantów. Spośród restrykcji narzucanych przez władze austro-węgierskie za najbardziej dotkliwe należy uznać kontrybucje, rekwizycje, konfiskaty żywności oraz wprowadzenie pracy przymusowej. Koncepcja projektu zakłada znalezienie odpowiedzi na pytanie o metody, za pomocą których mieszkańcy Lublina próbowali rozwiązywać nowe, obiektywne trudności. Za istotny problem badawczy uważam kwestię postaw analizowanej społeczności wobec zaistniałej sytuacji wojennej, a co za tym idzie również sposobów reagowania na dynamiczne zmiany o charakterze politycznym. Stąd też ważne będzie dokonanie analizy relacji pomiędzy władzą okupacyjną a lubelską ludnością cywilną.
Kluczowym elementem pracy jest ukazanie miasta jako stolicy Generalnego Gubernatorstwa Wojskowego (od 1 października 1915 r.), a tym samym znaczącego ośrodka administracyjnego i wojskowego. Nie bez powodu Lublin zaczęto nazywać „małym Wiedniem” – obecność oficerów i urzędników austriackich (często sprowadzających swoje rodziny) przyczyniła się do ożywienia życia kulturalnego i rozrywkowego. Pozytywnym aspektem działalności władzy okupacyjnej była też reorganizacja systemu oświatowego oraz sądownictwa, co miało istotne znaczenie przy odbudowie państwa polskiego po 1918 r.
Podstawę źródłową moich badań stanowią materiały archiwalne, prasowe, pamiętnikarskie oraz fotograficzne.
Jan Gawron (ur. 1991 r.)
Doktorant w Katedrze Historii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Historii UMCS. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół historii elit politycznych XIII w., dziejów ziemi lubelskiej w średniowieczu oraz problematyki osadnictwa wołoskiego na ziemiach polskich. Autor artykułów naukowych oraz uczestnik międzynarodowych i ogólnopolskich konferencji historycznych.
Obecnie pod kierunkiem prof. dr. hab. Grzegorza Jawora przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą pochodzeniu terytorialnemu, etnicznemu i społecznemu pierwszych pokoleń mieszkańców osad lokowanych na prawie wołoskim.
Opis projektu badawczego Jana Gawrona.
Tytuł pracy: Pierwsze pokolenia mieszkańców osad lokowanych na prawie wołoskim w Polsce. Pochodzenie terytorialne, etniczne i społeczne (od drugiej połowy XIV do początków XVII w.)
Celem przygotowywanej rozprawy doktorskiej jest próba odpowiedzi na pytanie, czy nosicielami prawa wołoskiego byli imigranci z obszarów wschodnioromańskich (Mołdawia, Siedmiogród i Maramuresz) oraz w jakim stopniu i kiedy przejęła tę rolę miejscowa (ruska) ludność. Oznacza to konieczność rozstrzygnięcia występującego w literaturze problemu dotyczącego powiązań prawa wołoskiego z przedstawicielami etnosu wołoskiego (wschodnioromańskiego). Ściśle łączy się z tym kwestia pochodzenia etnicznego ludności inicjującej lokacje osad prawa wołoskiego.
Kolejny istotny aspekt dotyczy inicjatorów nowych lokacji: czy były to inicjatywy oddolne, wywodzące się z potrzeb ludności migrującej z Bałkanów i obszarów ruskich, czy też powstawanie nowych wsi było związane z odgórnymi planami zasiedlenia pustek osadniczych, realizowanymi przez monarchę, a także mniejszych posiadaczy ziemskich.
Ważnym elementem rozprawy będzie również próba określenia, skąd przybywali do nowo lokowanych osad ich pierwsi mieszkańcy. Chodzi tu o wskazanie terytoriów zarówno leżących w Polsce, jak i obszarów poza jej granicami, a także zwrócenie uwagi na więzi łączące mieszkańców nowych wsi wołoskich z ich macierzystymi osadami. Istotne miejsce w pracy zajmą też badania nad pochodzeniem społecznym lokatorów osad prawa wołoskiego.
Ramy chronologiczne przygotowywanej dysertacji zawierają się w okresie od połowy XIV do przełomu XVI i XVII w., natomiast zasięg terytorialny jest ściśle powiązany z zasięgiem osadnictwa wołoskiego na ziemiach polskich. Są to obszary położone na północnych stokach Karpat, a więc terytorium średniowiecznej Rusi Koronnej (Czerwonej) oraz Małopolski.
Marcin Janakowski (ur. 1992 r.)
Doktorant w Zakładzie Historii XVI–XVIII wieku IH UMCS, prezes Fundacji Wczoraj dla Jutra, członek Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Skarżysku-Kamiennej. Zainteresowania badawcze oscylują wokół trzech zagadnień, tj. funkcjonowania nowożytnej dyplomacji, dziejów rodu Odrowążów oraz historii regionu świętokrzyskiego. Autor prac naukowych oraz popularnonaukowych, animator kultury i popularyzator historii. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską dotyczącą działalności dyplomatycznej Hieronima Łaskiego, pod kierunkiem prof. dr. hab. Mariana Chachaja.
Opis projektu badawczego Marcina Janakowskiego.
Tytuł pracy: Europejska działalność dyplomatyczna Hieronima Łaskiego
Przedmiotem mojej dysertacji doktorskiej jest działalność dyplomatyczna Hieronima Łaskiego, wojewody sieradzkiego, polityka, posła królów Zygmunta I Jagiellończyka, Jana Zápolyi oraz Ferdynanda Habsburga — jako przykład funkcjonowania mechanizmów dyplomatycznych w Europie Środkowej w pierwszej połowie XVI wieku.
Zdecydowałem się podjąć wspomnianą tematykę ze względu na to, że dotychczasowy stan badań dotyczący funkcjonowania polskiej dyplomacji nie przyniósł odpowiedzi na wiele zasadniczych pytań. Problem ten jest szczególnie dotkliwy w odniesieniu do wieku XVI, a zwłaszcza jego pierwszej połowy. Prowadzenie badań w tym przedziale chronologicznym wydaje się tym istotniejsze, że był to czas kształtowania się nowoczesnej dyplomacji w całej Europie. Bohaterem przygotowywanej rozprawy jest postać, która swoją aktywnością objęła kilka państw europejskich, tj. Królestwo Polskie, Królestwo Węgier, Królestwo Czech, Imperium Osmańskie czy Święte Cesarstwo Rzymskie.
Hieronim Łaski, realizując misje dyplomatyczne w imieniu królów Zygmunta I Jagiellończyka, Jana Zápolyi oraz Ferdynanda Habsburga, funkcjonował w realiach politycznych i dyplomatycznych co najmniej pięciu państw europejskich. Pozwala to stwierdzić, że jego postać w znacznym stopniu oddaje charakter europejskiej dyplomacji pierwszej połowy XVI wieku. Działalność ta przypadła ponadto na czas prowadzenia misji poselskich na rzecz dynastii panujących, nie zaś określonego państwa czy narodu, co niesie ze sobą poważne następstwa w postrzeganiu ówczesnej rzeczywistości oraz interpretacji źródeł historycznych.
W związku z powyższym realizując projekt, oprócz podstawowego warsztatu historyka należy wykorzystać narzędzia obecne w badaniach nad komunikacją społeczną oraz kulturową. Dlatego też sięgnę po metody badawcze wykorzystywane w takich dziedzinach nauki, jak językoznawstwo, kulturoznawstwo czy antropologia historyczna.
Celem przygotowywanej dysertacji jest rozpoznanie działalności dyplomatycznej Hieronima Łaskiego, wynikającej z krytyki i analizy zebranego materiału źródłowego, a następnie zestawienie tejże działalności z realiami polityczno-społecznymi i kulturowymi epoki, co pozwoli z jednej strony stworzyć obraz polskiego dyplomaty, z drugiej zaś ustalić zasady funkcjonowania dyplomacji Europie Środkowej pierwszej połowy XVI wieku.
Bartosz Staręgowski (ur. 1990 r.)
Magister historii UMCS, absolwent studiów podyplomowych z zakresu „Grafiki komputerowej i DTP” odbytych w Instytucie Sztuk Pięknych UMCS. Doktorant w Instytucie Historii UMCS od 2014 r. Zainteresowania badawcze: bronioznawstwo, historia formacji wojskowych oraz systemów obronnych w XVI-XVIII w. Od 2016 r. współpracownik czasopisma „wSieci Historii”. Autor publikacji naukowych min. w Przeglądzie Historyczno-Wojskowym, Roczniku Chełmskim, Średzkim Kwartalniku Kulturalnym, Koło Historii UMCS i almanachu historyczno-kulturalnym Фронтири міста. Autor wielu publikacji popularnonaukowych i internetowych min. na Portalu Historyczno-Wojskowym, Historia.org.pl, Nowa Strategia, Nasza Historia. Kurier Lubelski, Polska Zbrojna, Rycerstwo. Wieloletni członek i sekretarz Studenckiego Koła Historyków Satyryków UMCS/Kabaretu Sarmaci. Stypendysta rektora UMCS (2011-2012).
Promotorem Pana Bartosza Staręgowskiego jest Pan Profesor Dariusz Kupisz.
Opis projektu badawczego Bartosza Staręgowskiego.
Tytuł pracy: Formacje zbrojne samorządu szlacheckiego województw poznańskiego i kaliskiego w okresie panowania Jana Kazimierza (1648-1668).
Moje zainteresowania badawcze, i powstająca w oparciu o nie rozprawa doktorska obejmują tematykę w obszarze historii wojskowości, a ściślej rzecz ujmując wojskowości samorządowej, nadal dość słabo opracowanej. Praca ma na celu ukazanie przebiegu procesu organizacji, formowania, finansowania oraz udziału formacji zbrojnych, na które wpływ miał samorząd szlachecki w konfliktach wojennych, a także zbadanie relacji pomiędzy nimi. Zakres terytorialny, dotyczy dwóch województw wielkopolskich, poznańskiego i kaliskiego, zwanych również wielkopolską zachodnią lub centralną, mających wspólny sejmik w Środzie. Cezura czasowa, również została wybrana nieprzypadkowo. Okres panowania Jana Kazimierza Wazy, to czas następujących po sobie konfliktów zbrojnych oraz licznych prób podejmowanych w celu reformy wojska, zarówno tego na szczeblu centralnym jak i samorządowym. W tym czasie zorganizowano kilka wypraw pospolitego ruszenia, wypraw łanowych a także wystawiono bardzo liczne wojska powiatowe, które najczęściej służyły jako wsparcie dla armii państwowej. Istotą pracy, jest przeanalizowanie wszystkich sytuacji w których sejmik średzki partycypował w tworzeniu wojsk, a następnie ukazanie jak wyglądała ich organizacja, finansowanie, udział w konfliktach zbrojnych oraz skuteczność w podejmowanej walce zbrojnej z punktu odniesienia województwa poznańskiego i kaliskiego. Uwaga poświęcona będzie również kadrze oficerskiej, w tym tak ważna próba odpowiedzi na pytanie czy oficerowie służący w tych formacjach byli tylko nominatami i jak twierdził Stanisław Oświęcim, jedynie urzędnikami, którym sejmik powierzył dowództwo nad oddziałami wojskowymi, czy też odznaczali się pewną wiedzą wojskową i doświadczeniem. Istotne będzie także uchwycenie procesu przechodzenia oficerów pomiędzy poszczególnymi formacjami zbrojnymi samorządu i próba scharakteryzowania sylwetki tzw. oficera samorządowego.
Iwona Górnicka – doktorantka w Zakładzie Historii XVI–XVIII wieku Instytutu Historii UMCS. Autorka kilkunastu artykułów naukowych, uczestniczka międzynarodowych oraz ogólnopolskich konferencji historycznych. Redaktor merytoryczna portalu historia.org.pl oraz tematyczna czasopisma „Koło Historii”. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół historii politycznej Rzeczpospolitej XVI–XVIII wieku, problematyki relacji polsko-tureckich w XVII wieku oraz kwestii organizacji i funkcjonowania dyplomacji polskiej w XVI–XVII wieku. Obecnie pod opieką dr. hab. Leszka Wierzbickiego przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą walce stronnictw pod panowaniem Michała Korybuta Wiśniowieckiego na przykładzie ukazujących się wówczas pism politycznych.
Otrzymała stypendium doktorskie im. Adama Kerstena w roku akademickim 2016/2017.
Rozprawa doktorska: Pisma polityczne z lat 1669–1673 jako element walki stronnictwa królewskiego z opozycyjną propagandą malkontentów
Celem przygotowywanej rozprawy doktorskiej jest ukazanie przebiegu walki toczącej się pomiędzy stronnikami króla Michała Korybuta a opozycją złożoną z najważniejszych ówczesnych polityków Rzeczypospolitej, określanych mianem malkontentów. Głównym punktem odniesienia w toku prowadzonych badań będą pisma polityczne z tego okresu, czyli egzorbitancje, projekty, manifesty i memoriały. Pisma te w większości wyszły spod pióra opozycjonistów i były podstawowym narzędziem walki propagandowej między dworem a opozycją.
Ważnym elementem będzie próba zweryfikowania zarzutów kierowanych pod adresem władcy, a także ukazanie stosunku Michała Korybuta do zaistniałej sytuacji. Kluczową rolę w prowadzonych badaniach będzie odgrywała umiejętność stworzenia na podstawie dostępnych źródeł sylwetek najważniejszych oponentów i zwolenników króla. Istotnym aspektem będzie porównanie sprawowanych przez nich funkcji przed objęciem władzy przez króla Michała, z tymi pełnionymi tuż po jego koronacji. Pozwoli to ustalić schemat kreowania przez władcę swego najbliższego otoczenia.
W toku swych badań będę korzystała z rękopisów znajdujących się w zasobach m.in. Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Państwowego w Poznaniu i Archiwum Państwowego w Gdańsku. Znaczna część tych materiałów rozproszona jest również w krajowych bibliotekach m.in. w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Bibliotece Polskiej Akademii Nauk w Kórniku oraz Bibliotece Narodowej w Warszawie.
Celem przygotowywanej rozprawy doktorskiej jest rekonstrukcja mechanizmów funkcjonowania lokalnej społeczności szlacheckiej w schyłkowym okresie istnienia Rzeczypospolitej, na przykładzie szlachty powiatu radomskiego. Z tego względu za punkt wyjścia pracy badawczej przyjąłem analizę struktury majątkowej tamtejszej szlachty. Takie rozpoznanie zamieszkujących powiat radomski rodzin szlacheckich pozwala na prowadzenie dalszych badań nad więzami społecznymi i politycznymi. Kwestionariusz badawczy obejmuje m.in. analizę więzi rodzinnych i towarzyskich, poglądów i postaw politycznych czy związków klientalnych. Będące przedmiotem mego zainteresowania zagadnienia dotyczące np. kręgu zawieranych małżeństw, karier politycznych, postulatów zgłaszanych na sejmikach i sejmach powinny także dać odpowiedź na pytanie o poczucie wspólnoty i stopień hermetyczności zbiorowości, jaką była radomska szlachta.
Dla obszaru staropolskiego województwa sandomierskiego nie zachowały się księgi grodzkie i ziemskie, będące podstawowym źródłem do odtwarzania dziejów społeczności szlacheckiej. Dlatego badania nad szlachtą powiatu radomskiego wymagają korzystania z materiałów rozproszonych po wielu archiwach i bibliotekach. Kwerendą objąłem także XIX-wieczne księgi hipoteczne (zawierające ekstrakty z nieistniejących już staropolskich ksiąg sądowych) oraz XVIII-wieczne metryki parafialne, mające znaczny potencjał informacyjny.
Celem moich badań jest stworzenie monografii Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. To jedno z największych stowarzyszeń masowych okresu 1944—1990 nie doczekało się dotychczas należytego opracowania. Zamierzam poddać analizie przemiany jego struktur, form działalności i narracji propagandowych na przestrzeni czterdziestopięciolecia istnienia, a także odpowiedzieć na pytania o profil biograficzno-społeczny działaczy i aktywistów różnych szczebli oraz motywację ich zaangażowania się w prace tej właśnie organizacji. Wiele elementów zgłębianej tematyki umożliwi mi odniesienie się do szerszych zagadnień i zjawisk charakterystycznych dla epoki, takich jak obrzędowość obchodów państwowo-propagandowych, biurokratyzm scentralizowanego państwa komunistycznego, praktyczne funkcjonowanie i rola w systemie władzy masowej organizacji społecznej w realiach społeczno-politycznych kolejnych dekad Polski Ludowej/PRL. Istotnym wątkiem pracy będzie analiza wizerunku Związku Sowieckiego i relacji polsko-sowieckich w publicystyce towarzystwa.
Wobec niekompletnego zachowania się dokumentacji Zarządu Głównego TPPR prowadzę szeroko zakrojoną kwerendę archiwaliów regionalnych, która poza uzupełnieniem wiedzy o centrali towarzystwa pozwoli mi poznać mechanizmy i uwarunkowania jego działalności na szczeblu terenowym różnych regionów. Moje badania obejmują zasoby Archiwum Akt Nowych, Archiwum Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz archiwów państwowych w Lublinie, Wrocławiu, Poznaniu, Gdańsku, Szczecinie, Łodzi, Rzeszowie i Piotrkowie Trybunalskim. Oprócz tego bazę źródłową stanowi prasa i inne wydawnictwa TPPR. W przyszłości planowane jest też zbieranie relacji wywołanych.
Tematyka przygotowywanej przeze mnie rozprawy doktorskiej dotyczy systemów informacyjnych stosowanych w archiwach brytyjskich. Informatyzacja instytucji archiwalnych zmierza obecnie w kierunku projektowania wielomodułowych systemów, realizujących zadania w zakresie gromadzenia, opracowywania, zabezpieczania i udostępniania zasobów archiwalnych. W Polsce od 2007 r. trwa budowa Zintegrowanego Systemu Informacji Archiwalnej (ZoSIA), który ma dostarczać informacji na temat narodowego zasobu archiwalnego. Archiwa brytyjskie zaczęły wprowadzać podobne systemy u schyłku minionego wieku i obecnie mają szeroką wiedzę na temat ich zastosowania w działalności archiwalnej. Moje badania służą dokonaniu oceny, czy brytyjskie doświadczenia i rozwiązania można wykorzystać w pracy polskich archiwów.
W trakcie studiów doktoranckich kontynuuję także rozpoczęte na studiach magisterskich badania nad historią opactwa benedyktynów w Sieciechowie. Archiwalia sieciechowskie zostały rozproszone w wyniku kasaty klasztoru w 1819 r. oraz w większości uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej. Przed supresją Sieciechów posiadał jedną z najzasobniejszych polskich książnic klasztornych oraz bogate archiwum, których zbiory przez stulecia dokumentowały historię klasztoru i kulturę intelektualną jego mieszkańców. Ich pozostałości stanowią dzisiaj niezastąpione źródło do badań nad przeszłością opactwa. Moim celem pozostaje nakreślenie możliwie pełnego obrazu funkcjonowania klasztoru w okresie nowożytnym w formie nowoczesnej monografii opactwa.
Tematyka mojej rozprawy doktorskiej koncentruje się wokół zagadnień związanych z ideologicznymi podstawami polityki narodowościowej władz Imperium Rosyjskiego, a następnie ZSRR w odniesieniu do Estonii, z rusyfikacją administracji, sądownictwa oraz systemu edukacyjnego, w tym Uniwersytetu w Tartu (Dorpacie), a także z rolą władz lokalnych, zarówno gubernialnych, jak i republikańskich, w wymienionych procesach.
Efekty swoich dotychczasowych badań i kwerend poświęconych tej problematyce miałem okazję przedstawić na kilku konferencjach naukowych, w referatach dotyczących następujących kwestii: „Estonia — między Wschodem a Zachodem. System prawny i inne czynniki determinujące miejsce ziem estońskich na mapie XIX-wiecznej Europy”, „Międzynarodowa społeczność Uniwersytetu w Dorpacie na przełomie XIX i XX wieku”, rozwój gospodarczy ziem estońskich w XIX i XX wieku („Modern Estonian Economic Development in the View of the Estonians Economic History”), „Historyczne uwarunkowania obecnej sytuacji mniejszości rosyjskojęzycznej w Republice Estońskiej”, ostatnio zaś zaprezentowałem referat przybliżający postać Jurija Samarina, czołowego ideologa rosyjskiego słowianofilstwa.
