Celem projektu jest rekonstrukcja plejstoceńskich przemian paleogeograficznych zapisanych w sekwencji osadów lądowych, głównie klasycznych lessów, powszechnie występujących wzdłuż ukraińskiego odcinka doliny Dniepru, największej rzeki pogranicza Europy Środkowej i Wschodniej. Współcześnie rzeka przecina w poprzek kilka stref roślinno-krajobrazowych (las→lasostep→step).
Lessowe osady są utworzone z pyłu mineralnego wynoszonego w okresach zimnych plejstocenu (glacjały) przez wiatr, z terenów bogatych w taki luźny drobnofrakcyjny materiał (jak np. obszerna dolina wielkiej rzeki) i osadzony na ówczesnej powierzchni terenu w postaci pokryw o zmiennej grubości i zasięgu przestrzennym; w okresach ciepłych (interglacjały, interstadiały) był utrwalany przez roślinność i stanowił skałę macierzystą dla formowania kolejnych gleb. W plejstocenie strefa długiej (980 km) i generalnie subpołudnikowej doliny Dniepru charakteryzowała się przestrzennym gradientem klimatycznym, ponieważ klimat był wyraźnie inny w europejskich obszarach okresowo przykrytych przez lądolody skandynawskie i w obszarach położonych poza ich zasięgiem. Osady lessowe położone wzdłuż tej doliny, w tzw. peryglacjalnej strefie klimatycznej, można więc podzielić na a) proksymalne, tj. deponowane w obszarach z osadami glacjalnymi oraz b) dystalne – położone na ich przedpolu, i tu znajdziemy długie, dobrze zachowane i często kompletne sekwencje lessowo-glebowe, gdzie wiek warstw najstarszych przekracza 1 milion lat.
Geoarchiwa lądowe, do jakich należą lessy, stanowią jedne z najlepszych, bo ciągłych rejestratorów zmian paleoklimatycznych i palośrodowiskowych. Rozwój nowoczesnych metod badawczych pozwala z dużą rozdzielczością wyodrębnić informacje o czynnikach kształtujących czwartorzędowe warunki klimatyczne, ale poprawna i wiarygodna rekonstrukcja wymaga oddzielenia stopnia oddziaływania warunków lokalnych (jak rzeźba) i regionalnych (jak zaburzenia cyrkulacji atmosferycznej pod wpływem obecności i oscylacji lądolodów) na charakter i częstotliwość zmian zarejestrowanych w sekwencjach lessowo-glebowych, oraz odróżnienia ich od rytmów zmian globalnych, dokumentowanych w rejestrach głębokomorskich i lodowych. Ma to niezwykle ważne znaczenie w osiągnięciu celu nadrzędnego, jakim jest prawidłowa korelacja stratygraficzna zdarzeń natury klimatycznej i środowiskowej odtworzonych w konkretnym stanowisku, z zapisami w innych, bliższych i dalszych położeniach, bo tylko wtedy możliwe jest osiągnięcie zgodności na poziomie regionalnym i ponadregionalnym, a także globalnym. Wybrany do badań obszar to znakomity poligon do studiów nad zależnością pomiędzy różnymi czynnikami wpływającymi na informację paleoklimatyczną i paleośrodowiskową zarejestrowaną w lessach. Zostaną one określone wzdłuż doliny Dniepru w wybranych stanowiskach dolinnych i wysoczyznowych na dystansie blisko 700 km – od wysp lessowych na północy po ich zwarte i miąższe pokrywy na południu na wybrzeżu Morza Czarnego.


Strona startowa projektu