Innowacyjny i przedsiębiorczy – to przymiotniki coraz częściej używane w kontekście szkolnictwa wyższego. Określają one także Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, który współpracuje z otoczeniem społeczno-gospodarczym oraz dba o komercjalizację wyników badań naukowych. Jednym z przykładów wdrożonych rozwiązań jest innowacyjny analizator jakości wosków pszczelich WAXO, który zaprezentowaliśmy podczas konferencji prasowej odbywającej się 13 kwietnia br. w Centrum ECOTECH-COMPLEX UMCS. Twórcami urządzenia są: prof. Mariusz Gagoś z Instytutu Nauk Biologicznych UMCS oraz dr hab. Marek Pietrow i dr Jan Wawryszczuk z Instytutu Fizyki UMCS.
W spotkaniu z dziennikarzami udział wzięli: rektor UMCS prof. Radosław Dobrowolski; prorektor ds. rozwoju i współpracy z gospodarką dr hab. Zbigniew Pastuszak, prof. uczelni; współtwórcy wynalazku WAXO prof. Mariusz Gagoś i dr hab. Marek Pietrow; dyrektorka Centrum Transferu Wiedzy i Technologii UMCS Anna Grzegorczyk oraz prezes zarządu spółki celowej UMCS Synergia dr Bartłomiej Twarowski, prof. uczelni.
Jak zaznaczył na wstępie prof. Radosław Dobrowolski: – Za każdym razem, kiedy spotykamy się w sali konferencyjnej Centrum ECOTECH-COMPLEX UMCS, mamy okazję porozmawiać o wynalazkach, wdrożeniach, pomysłach na innowacje, które oferuje Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Dziś rozpoczynamy konferencję popularyzatorsko-naukową pn. „Synergia Innowacji”, której hasło przewodnie zawiera ideę pomysłu na nową rolę uniwersytetu w dobie XXI wieku. Myślę, że uczelnie klasyczne mają misję i obowiązek przekazywania i wdrażania wiedzy pracowników do praktyki czy gospodarki (…), dlatego właśnie promujemy dzisiaj WAXO – analizator jakości wosków pszczelich i niezwykle innowacyjny produkt.
Dr hab. Zbigniew Pastuszak, prof. uczelni podkreślił: – Jakakolwiek działalność innowacyjna, która pozwala na komercjalizację produktów aktywności naukowej, zawsze zaczyna się od innowatorów. Na naszej uczelni mamy wspaniałych naukowców i naukowczynie potrafiących swoje innowacyjne pomysły przełożyć najpierw na patenty, później na poszczególne etapy procesu rozwoju technologicznego produktów, by wreszcie doprowadzić do momentu, gdy efektem ich naukowej aktywności interesują się przedsiębiorcy. UMCS jest autorem wielu wynalazków, które zostały skomercjalizowane, natomiast mamy w swojej ofercie po raz pierwszy do czynienia z urządzeniem, które nie tylko zostało opracowane przez naszych naukowców i przeszło przez wszystkie etapy rozwoju technologicznego, a następnie uzyskało patenty krajowe i międzynarodowe, ale też zostało w wersji rynkowej przygotowane do sprzedaży. W tym celu uruchomiliśmy spółkę celową, zaś uczelnia będzie to urządzenie produkować i serwisować. Myślę, że jest to wydarzenie godne odnotowania w blisko 80-letniej historii uniwersytetu.
Prof. Mariusz Gagoś w swoim wystąpieniu odniósł się do sytuacji rodzin pszczelich oraz zjawiska ich masowej umieralności, a także nakreślił genezę powstania urządzenia pn. WAXO, dzięki któremu pszczelarze mogą w sposób kompaktowy, szybki i prosty mierzyć jakość wosku bezpośrednio w pasiece.
Następnie dr hab. Marek Pietrow zademonstrował zebranym działanie innowacyjnego analizatora jakości wosków pszczelich. Podkreślił, że pod obudowąkryje się precyzyjne i w pełni zautomatyzowane urządzenie o prostej obsłudze: – WAXO wymaga spreparowania próbki wosku, włożenia jej do środka, uruchomienia przycisku „test” i spokojnego czekania na wynik. Urządzenie jest przygotowane dla osób, które nie mają kontaktu z technologiami. Prosty wyświetlacz prezentujący wynik pokazuje też, na jakim etapie procesu jesteśmy. (…) W programie jest wiele zabezpieczeń, które powodują, że urządzenie nie wystartuje w przypadku braku próbki, zaś w przypadkach awaryjnych poradzi sobie samo. Cała procedura jest automatyczna, a sam pomiar trwa ok. 100 sekund (…). Wynik pojawia się w postaci liczby, zaś w drugiej linijce wyświetla się klasyfikacja wosku. Wynik dobry podświetlany jest na zielono, wątpliwy – oznaczony kolorem żółtym, zaś złej jakości – czerwonym. I ta klasyfikacja wydaje się być wystarczająca dla pszczelarzy, bo to właśnie złe woski sprawiają w gospodarce pasiecznej największe problemy.
Głos zabrał także Antoni Ożóg, prezes Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Opolu (woj. opolskie), którego organizacja jest pierwszym użytkownikiem urządzenia WAXO. Prezes Ożóg podkreślił, że UMCS jest jedyną uczelnią w kraju, której wyniki badań przekładają się na praktyczne urządzenia bądź środki wykorzystywane w pszczelarstwie: – Kilka lat temu trafiłem na opracowania dotyczące badań przeprowadzonych przez Amerykanów nad woskami pszczelimi, szczególnie nad zafałszowaniami niektórych wosków, typu stearyna. Z tych analiz niestety nic nie wynika, w przeciwieństwie do wniosków wypływających z badań UMCS, bowiem zafałszowanie wosku powoduje totalną destrukcję rodziny pszczelej. Do naszego Związku Pszczelarzy trafiły cztery analizatory WAXO, dzięki którym te same próbki możemy badać niezależnie na kilku urządzeniach. Wyniki otrzymujemy bardzo szybko i mamy gwarancję, że jakość próbek będzie zachowana. Problemów pszczelarskich jest jednak dużo więcej, dlatego myślę, że współpraca z uczelnią to właściwy kierunek.
Anna Grzegorczyk opowiedziała o projekcie Inkubator Innowacyjności 4.0 oraz analizatorze, jako przykładzie komercjalizacji wyników badań naukowych. Z kolei dr Bartłomiej Twarowski, prof. uczelni przybliżył działalność spółki celowej, jako podmiotu łączącego uczelnię z rynkiem oraz nakreślił szczegóły dot. wprowadzenia urządzenia na rynek.
WAXO jest przenośnym, elektromechanicznym urządzeniem, które umożliwia wykonywanie analizy wosków pszczelich pod kątem zafałszowań. Pozwala na szybki, a jednocześnie relatywnie tani sposób ustalenia jakości badanego wosku i ocenę jego przydatności w gospodarce pasiecznej. Poprzez pomiar własności mechanicznych i cieplnych badanego materiału, dokonywana jest ocena jego podobieństwa do czystego wosku z odsklepin. Dzięki temu możliwe jest wyeliminowanie z obrotu produktów, które różnią się od naturalnego materiału.
Ocena badanego materiału odbywa się w oparciu o unikalny algorytm WAXO. Został on opracowany na podstawie wyników analiz kilku tysięcy próbek wosku o różnej jakości i pochodzących z różnych stron świata. Zaobserwowane prawidłowości w zakresie ich cech mechanicznych i cieplnych były weryfikowane w trakcie badań wykonywanych z wykorzystaniem technologii alternatywnych, takich jak GC-MS, czy spektroskopia FTIR. Prawidłowości te zostały ujęte w algorytmie WAXO.
Technologia WAXO jest chroniona patentami polskimi i międzynarodowymi. Urządzenie jest produkowane na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a jego komercjalizacją zajmuje się spółka celowa Uniwersytetu – UMCS Synergia sp. z o.o.
WAXO było także wielokrotnie nagradzane, urządzenie otrzymało m.in.:
- Złoty medal na Europejskich Targach Kreatywności i Wynalazczości Euroinvent 2020 w Iasi (Rumunia) oraz złoty medal na XIII Międzynarodowych Targach Wynalazków i Innowacji INTARG 2020,
- Nagrodę Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej, Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak za wynalazek o najwyższym poziomie gotowości technologicznej TRL zdobyta XIII na Międzynarodowych Targach Wynalazków i Innowacji INTARG 2020,
- Złoty medal przyznawany przez Francuską Federację Wynalazców (FFI), Francuskie Stowarzyszenie Wynalazców Europe France Inventeurs (EFI) oraz Fundację Haller Pro Invention (2022),
- Nagrodę specjalną Międzynarodowego Stowarzyszenia Innowatorów i Nowych Technologii (TISIAS) z Toronto (2022).
Prezentacji innowacyjnego analizatora jakości wosków pszczelich WAXO towarzyszyła konferencja „Synergia innowacji. WAXO – ECO – TECH – SCIENCE. Inkubator Innowacyjności 4.0” – wydarzenie stanowiące doskonałą okazję do poznania najnowszych osiągnięć naukowych, które niebawem zostaną wprowadzone na rynek. Organizacja wydarzenia umożliwiła wymianę poglądów i opinii, a także przyczyniła się do nawiązania relacji pomiędzy przedstawicielami środowisk: pszczelarskiego, biznesowego i naukowego. Była również przykładem, w jaki sposób współpraca pomiędzy uniwersytetami może przyczynić się do rozwoju innowacyjności, intensyfikacji współpracy pomiędzy środowiskiem naukowym a otoczeniem gospodarczym oraz promocji i popularyzacji osiągnięć naukowych.
Podczas konferencji odbyły się także prelekcje poświęcone rodzinie pszczelej i jej dobrostanowi oraz panele dyskusyjne na temat ekoinnowacji i działań proekologicznych uczelni wyższych. Dodatkowo zostały przedstawione inne wynalazki, opracowane w ramach projektu Inkubator Innowacyjności 4.0, realizowanego w konsorcjum Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej i Uniwersytetu Medycznego. Rezultatem projektu jest 16 prac przedwdrożeniowych, spółka spin-off, promocja oferty technologicznej na ponad 20 wydarzeniach, targach i konferencjach.
Fot. Bartosz Proll
