28 czerwca w Sali Rady Wydziału Humanistycznego UMCS odbyło się spotkanie poświęcone ważnej publikacji pracowników Instytutu Filologii Polskiej naszego Uniwersytetu. Mowa o tomie "Praca ludzka w perspektywie interdyscyplinarnej". Książka jest formą upamiętnienia Andrzeja Bączkowskiego, pracownika Wydziału Prawa i Administracji UMCS, działacza społecznego oraz ministra pracy, zasłużonego zarówno dla nowego sposobu myślenia o pracy, jak i szukania praktycznych form jej organizacji.
fot. Bartosz Proll
Jak wskazał jeden ze współautorów dzieła, prof. Arkadiusz Bagłajewski, dyrektor Instytutu Filologii Polskiej, przy tworzeniu książki zaproszono do współpracy wiele osób z różnych dziedzin, m.in. filozofów, samorządowców, polityków czy praktyków tematu. Wszystko po to, aby pokazać szeroką gamę świadectw i wiele różnych punktów widzenia. Każde spojrzenie autora na zjawisko pracy jest cząstkowe, a dopiero złożenie tego w całość pozwala na pokazanie szerokiego spektrum zagadnienia. Przez to, że poszczególni autorzy patrzą ze swojej perspektywy na zjawisko pracy, tom umożliwił integrację wielu środowisk.
Prof. Stanisław Michałowski, który w publikacji poświęcił rozdział dotyczący pracy w kontekście systemu kształcenia w Polsce, dodał, że obecnie nastąpiła redefinicja słowa praca i ewolucja w postrzeganiu jej roli. Zmieniło się podejście ludzi - książka poświęcona takiemu zagadnieniu stanowi więc wartość samą w sobie.
Redaktorzy publikacji wyszli z założenia, że procesy pracy angażują różne podmioty: pracodawców i pracobiorców, związki zawodowe i państwo z całą siecią jego instytucji, organa samorządowe i organizacje pozarządowe; że, w związku z tym, pojęcie pracy jest uwikłane w konflikty interesów i dialektyczne przeciwieństwa: towaru rynkowego i wartości ludzkiej, reprodukcji i twórczości, posłuszeństwa i wolnego wyboru, tego, co prywatne i tego, co ma walor społeczny. Podmioty te mają prawo i powinność mówić własnym głosem, ich stosunek do problemu pracy musi być silnie zróżnicowany, a wspólnym zadaniem jest poszukiwanie między nimi względnej równowagi i harmonizacji, jednak zawsze z preferencją dla czynnika ludzkiego, to znaczy z akcentem na personalny wymiar pracy, na jej widzenie z perspektywy pojedynczego człowieka, jego potrzeb i jego godności jako pracownika.
Zainicjowana po przewrocie politycznym w roku 1989 transformacja ustrojowa radykalnie przeorała rynek pracy, wprowadzając w miejsce socjalistycznego nakazu zatrudnienia liberalne reguły kapitalistyczne; u progu XXI wieku powstały nowe technologie, nowe formy organizacji pracy, nowe zawody, wkroczyła robotyzacja i komputeryzacja, pojawiła się nowa filozofia pracy typowa dla społeczeństwa konsumpcyjnego i informacyjnego, "społeczeństwa bez pracy". Ostatnich kilka lat to z kolei przechodzenie od rynku pracodawcy do rynku pracownika. Zmiany tego typu nie dotyczą tylko naszego kraju, przeciwnie, mają zasięg europejski i międzynarodowy (z artykułu prof. Jerzego Bartmińskiego).
Drugi dział w tomie otwiera z kolei tekst prof. Stanisława Michałowskiego, rektora UMCS, z którego inicjatywy w polu zainteresowań autorów znalazły się także problemy pracy w kontekście polskiego systemu edukacji. Trzeci, najobszerniejszy dział książki jest poświęcony pracy w świetle literatury pięknej i publicystyki. Znalazły się tu prace literaturoznawców nawiązujące do wciąż aktualnych myśli klasyków: Cypriana Norwida, Elizy Orzeszkowej, Bolesława Prusa i Stanisława Brzozowskiego, jak też autorów bliższych czasowo i całkiem współczesnych (tekst prof. Arkadiusza Bagłajewskiego o literackich świadectwach nowego traktowania pracy w czasach transformacji ustrojowej w Polsce). Czwarty blok ma charakter językoznawczy i przynosi rekonstrukcję obrazów pracy w polszczyźnie ogólnej (prof. Jerzy Bartmiński) i ludowej oraz cztery studia wychodzące już poza obręb języka polskiego.
