5 lipca 2022 r. w Instytucie Historii UMCS nastąpiło podpisanie trójstronnej umowy w sprawie powołania do życia Centrum Badań nad Historią Regionalną i Lokalną przy naszym Uniwersytecie. W wydarzeniu wzięli udział: Prezydent Miasta Lublin dr Krzysztof Żuk, Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski, Członek Zarządu Województwa Bartłomiej Bałaban, Rektor UMCS prof. Radosław Dobrowolski oraz Dyrektor Instytutu Historii UMCS dr hab. Dariusz Słapek, prof. uczelni. Akt podpisania umowy poprzedziła promocja najnowszej książki prof. Andrzeja Przegalińskiego pt. „Zanim do Lublina zawitał wielki przemysł. Zarys dziejów gospodarczych miasta w epoce międzypowstaniowej (1831-1836).”
Inicjator Centrum Badań nad Historią Regionalną i Lokalną, dr hab. Dariusz Słapek, prof. uczelni, wskazał na przełomową rolę nowej jednostki: – W obecnych czasach historię może uprawiać każdy, zainteresowanie nią bardzo mocno się „rozlało”. Nie jest już dyscypliną uprawianą wyłącznie w uniwersytetach. Zwłaszcza, że motywem do podejmowania tych badan jest pewien sentyment i fakt, że pochodzimy z określonego miejsca i staramy się poznawać jego historię. Przyszedł zatem moment, w którym warto koordynować tego typu działania, a Instytut Historii jest właściwą instytucją do tego, żeby dokonywać w tym względzie pewnego porządku, nie na zasadzie kontroli czy zastępowania kogokolwiek. Widzę rolę Centrum jako ośrodka, który pokazuje, jak pewne rzeczy można robić lepiej, bardziej profesjonalnie, w sytuacji, w której nie ma żadnych skutków ubocznych tych ingerencji. Nie chcemy nikogo zastępować, tylko pomagać.
Profesor podał również konkretne przykłady działań: – Jeśli ktoś zwróci się do nas z prośbą o zaopiniowanie projektu jakiegoś znaku samorządowego, chętnie to uczynimy. Jeśli ktoś zapyta nas, jaki jest potencjał w historii regionu, który można byłoby wykorzystać z punktu widzenia turystyki historycznej, podpowiemy, jak przygotować przewodnik z tym związany. Jak ktoś zechce zbadać historię swojej rodziny, podpowiemy, jak czytać księgi metrykalne. (…) Korzyści będą obopólne z tego względu, że nie wszystko, co wiadomo w zakresie historii lokalnej zostało zapisane w źródłach i nie do wszystkiego są w stanie dotrzeć historycy pracujący w archiwach. Być może Centrum stanie się takim miejscem wymiany informacji – „lokalsi” będą wpisywać i uzupełniać dane będące przedmiotem ich zainteresowań, a uzyskane ze źródeł, do których z różnych powodów profesjonaliści dotrzeć nie mogą.
Prezydent Krzysztof Żuk podkreślał: – W tym projekcie chodzi o sieciowanie współpracy w ramach naszych uniwersytetów z samorządami i kreowanie pewnych możliwości. Poza Instytutem Historii UMCS i znakomitymi naukowcami, mamy bardzo dużo pasjonatów i ludzi, którzy tę lokalną historię tworzą na miejscu. Dziś historia staje się istotnym źródłem sukcesów w turystyce. Ludzie przyjeżdżają nie po to, żeby oglądać mury, ale po to, żeby dowiedzieć się coś więcej o historii tego miejsca. (…) Miasto Lublin chętnie włączyło się w tę inicjatywę z wielu powodów. Po pierwsze, w swojej strategii mamy wyraźnie wpisaną akademickość Lublina i jest to jeden z głównych priorytetów miasta. Po drugie, wydaje się, że to, co jest za nami: 700-lecie nadania praw miejskich Lublinowi, ale również 450-lecie podpisania unii polsko-litewskiej, zbudowało nie tylko wiedzę historyczną, ale wręcz dumę z tego, co osiągnęliśmy i niezależnie od naszych dramatycznych losów w późniejszym okresie, mogę powiedzieć, że ta duma wśród mieszkańców jest wyraźnie widoczna.
W podobnym tonie wypowiadał się Marszałek Jarosław Stawiarski – Pamiętajmy, że województwo lubelskie to było kiedyś centrum I i II Rzeczypospolitej. Teraz jest troszeczkę na peryferiach, na uboczu, ale jesteśmy w stanie pokazać piękną historię Polaków, którzy mieszkali na terenach dawnej Rzeczypospolitej, tu na obszarach dzisiejszego województwa lubelskiego. Lubelszczyzna to tygiel narodowościowy i kulturalny. O to w tym wszystkim chodzi – powiedział Marszałek i podkreślił, że na Wydziale Historii i Archeologii UMCS pracują fachowcy, którzy pomogą uatrakcyjnić region pod względem wiedzy historycznej i turystyki.
Rektor UMCS prof. Radosław Dobrowolski podziękował pomysłodawcom i realizatorom zawiązanej inicjatywy oraz władzom miasta i województwa lubelskiego za dotychczasową współpracę. – Cieszę się, że te deklaracje, składane zresztą z obu stron, mają wymiar aplikacyjny i urzeczywistniają się przy różnych okazjach. Ta inicjatywa doskonale wpisuje się w koncepcję i wizję wspólnego rozwoju. Jedną z misji Uniwersytetu, tą niezwykle ważną, jest otwarcie się na społeczeństwo. (…). Chodzi właśnie o to, żebyśmy pracowali nie dla siebie, ale dla innych i dzielili się swoją wiedzą. Nawiązując do słów Pana Prezydenta chcę powiedzieć, że im więcej pracy wkładamy w poznanie historii, przyrody, środowiska, ekonomii danego miejsca i regionu, tym więcej odkrywa się nowych pól do dalszego zagospodarowania i zgłębiania. Często sami zaskakujemy siebie tymi odkryciami i mam nadzieję, że ta dobra atmosfera współpracy między władzami marszałkowskimi, władzami miasta, będzie kontynuowana, bo pomysłów na dalsze zacieśnianie tej kooperacji jest wiele.
UMCS odpowiada za powołanie i funkcjonowanie Centrum w ramach struktur organizacyjnych uczelni, a także koordynuje współpracę z przedstawicielami miasta i samorządu województwa. Porozumienie zakłada wspólną promocję realizowanych działań, udział w konferencjach naukowych oraz innych projektach naukowo-dydaktycznych związanych z Centrum, współpracę w zakresie prowadzonych badań przez pracowników Centrum oraz wzajemną politykę informacyjną. Ww. działania wpisują się realizację zapisów Strategii Lublin 2030 oraz Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego do 2030 roku przy wykorzystaniu potencjału naukowo-badawczego Instytutu Historii UMCS.
Fot. Bartosz Proll
