Od kilku lat kieruje Pan Centrum ECOTECH-COMPLEX UMCS. Zacznijmy więc może od krótkiego podsumowania, jakie przez ten czas podejmowano działania i jak zmieniła się ta jednostka.
Mija właśnie trzeci rok mojego zatrudnienia w UMCS na stanowisku dyrektora Centrum ECOTECH-COMPLEX. To długo i zarazem krótko, chociaż bardzo wiele wydarzyło się w tym czasie. Przede wszystkim były to wyzwania związane z doraźnymi kontrolami projektu, z którego finansowano budowę centrum. To był okres bardzo wytężonej pracy zarówno dla mnie, dla moich współpracowników, jak i dla administracji Uczelni. Setki dokumentów, które musieliśmy przygotować, oraz odpowiedzi na niekończące się pytania. Ale na szczęście mamy to już za sobą. Teraz dużym wyzwaniem jest wypełnienie założonych wskaźników. Należy pamiętać, że wskaźniki te zdefiniowano niemal 10 lat temu, w zupełnie innej rzeczywistości i w innej konfiguracji konsorcjum, które realizowało ten projekt. Termin, w którym musimy wykazać ich osiągnięcie, upływa w styczniu 2024 r. i jestem dobrej myśli.
I wreszcie jeden z najważniejszych celów mojej pracy w tym okresie to działania na rzecz właściwego postrzegania centrum. Pozytywny wizerunek jednostki badawczej jest bardzo istotny i mogę dziś powiedzieć, że obecnie Centrum ECOTECH-COMPLEX jest rozpoznawalną i dobrze postrzeganą jednostką w Polsce.
Oczywiście w tym czasie podejmowano także liczne działania związane z efektywnym wykorzystaniem naszej infrastruktury oraz z pozyskiwaniem środków finansowych na funkcjonowanie jednostki. I tutaj również nam się powiodło – mamy bardzo duże wykorzystanie infrastruktury, także to komercyjne, które istotnie generuje przychody; jesteśmy także beneficjentem programu INFRASTARt, z którego pokrywamy część kosztów naszego funkcjonowania. Program ten skierowany jest do jednostek naukowych, posiadających dużą infrastrukturę badawczo-rozwojową zbudowaną dzięki realizacji projektów w ramach II priorytetu Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.
AGRO, ECO, FOOD i BIOL to główne obszary badań podejmowanych przez centrum. Proszę o wyjaśnienie naszym Czytelnikom, co kryje się pod tymi nazwami.
Warto przypomnieć, że pełna nazwa naszego centrum to Centrum Analityczno-Programowe dla Zaawansowanych Technologii Przyjaznych Środowisku. I jak to określono w naszej misji: „AGRO, ECO, FOOD i BIOL to cztery kluczowe obszary badań, które przenikają się wzajemnie, tworząc spójną całość nakierowaną na poprawę jakości życia”. Warto dodać, że te priorytetowe obszary działalności centrum określono jeszcze na etapie przygotowywania projektu. Zatem AGRO, ECO, FOOD i BIOL to takie merytoryczne drogowskazy naszej aktywności. Obejmują one m.in. agrobiotechnologię, zmiany klimatu i zanieczyszczenie środowiska, bezpieczeństwo i jakość żywności oraz inżynierię tkankową i badania mózgu. I właśnie w kontekście tych kluczowych obszarów nieustannie poszukujemy właściwego miejsca i roli ECOTECH w UMCS, Lublinie i regionie.
Uważam, że ECOTECH powinien sprzyjać badaniom zorientowanym aplikacyjnie i docelowo wypracować własny program B+R. W krótszej perspektywie czasu centrum powinno ugruntować swoją pozycję jako platforma współpracy międzywydziałowej i międzyinstytutowej, ale także jako platforma kooperacji międzyuczelnianej. Oczywiście szeroka współpraca z otoczeniem społeczno-gospodarczym jest i będzie naszym priorytetem. Bardzo poważnie traktujemy zapisy dokumentu Polityka naukowa państwa: „Uczelnie badawczo-dydaktyczne [a taką uczelnią jest UMCS] powinny w sposób zrównoważony traktować misję dydaktyczną i badawczą. Obok prowadzenia badań podstawowych i stosowanych na solidnym poziomie ich szczególną rolą jest uwzględnianie optyki regionalnej w realizowanej działalności naukowej: dostarczanie rozwiązań przydatnych z perspektywy gospodarki w regionie, wspierających innowacyjność w regionalnym przemyśle i poprawiających jakość życia lokalnych społeczności, a także dostarczanie wysoko wykwalifikowanych kadr dla gospodarki i instytucji społecznych”.
Tworzymy więc sieć regionalnych kontaktów i powiązań, poznajemy się wzajemnie i przede wszystkim identyfikujemy swoje potrzeby i możliwości. To czasochłonny, ale ważny proces, którego owoce powinny się już niedługo pojawić.
Jakie wydarzenia, biorąc pod uwagę wyżej wymienione profile badawcze, są organizowane przez jednostkę? Co nas wyróżnia na tle innych tego typu placówek?
Tych wydarzeń jest bardzo wiele. Ogromnie mnie cieszy, że centrum posiada dobrą reputację zarówno jako przestrzeń do organizacji konferencji, seminariów czy debat, jak i przyjazne miejsce do pracy i badań. W ECOTECH ulokowane zostały Centrum Badań Zmian Klimatu i Środowiska (Centrum CeReClimEn) oraz Centrum Sztucznej Inteligencji i Modelowania Komputerowego, powstałe w ramach realizowanego na UMCS projektu DARIAH. To istotnie rozwija nasze profile badawcze i zwiększa naszą atrakcyjność.
Staramy się ciągle poszerzać obszary działalności. Dobrym przykładem jest Pracownia Druku 3D, która została stworzona we współpracy z firmą EI System. Szybki rozwój pracowni nastąpił po zdobyciu grantu „Eksploracja inspirowana technologią druku 3D” w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki”. Grantem tym, o wartości prawie 450 tys. zł, kieruje dr hab. Bożena Zgardzińska, prof. UMCS z Instytutu Fizyki.
Na pewno ważnym wyróżnikiem działalności ECOTECH są także organizowane seminaria „ECOTECH-COMPLEX Seminars” oraz zapraszani znakomici goście z Polski i ze świata. To wpisuje się również m.in. w realizowaną na naszej Uczelni strategię HR Excellence in Research.
Ostatnie miesiące to czas intensywnej pracy nad implementacją projektu „STEM International Semester at Maria Curie-Sklodowska University”. Chcemy, aby każdego roku grupa ok. 50 amerykańskich studentów odbywała semestralne studia na naszej Uczelni.
ECOTECH został także włączony w nową inicjatywę władz rektorskich, czyli projekt „Forum Zielonych Uniwersytetów”, który będziemy realizować wspólnie z Uniwersytetem Gdańskim i Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim.
Laboratoria znajdujące się w centrum stwarzają szerokie możliwości do nawiązywania współpracy nauki z przemysłem i biznesem. Na czym ona polega? I czy rzeczywiście jest zainteresowanie taką formą kooperacji otoczenia zewnętrznego ze środowiskiem naukowym?
Współpraca nauki z przemysłem, a szerzej z otoczeniem społeczno-gospodarczym to duże wyzwanie, ale to jeden z naszych najważniejszych priorytetów. Staramy się być obecni wszędzie tam, gdzie pojawiają się nowe szanse i możliwości w tym zakresie. A tych okazji, pomimo trudnych, bo kryzysowych czasów, jest wiele. I tu znowu pojawia się kwestia dobrego wizerunku centrum. Dzisiaj partnerzy, którzy chcą ze sobą współpracować, przede wszystkim sprawdzają swoją wiarygodność. Rozpoznawalność i dobra reputacja decydują w dużym stopniu o powodzeniu takiej współpracy. Nie inaczej jest przy współpracy nauka – biznes. Z uwagą obserwujemy więc wszystkie nowe możliwości, jakie się pojawiają w tym zakresie. Chyba jedną z najważniejszych obecnie szans są zainicjowane przez Bank Gospodarstwa Krajowego działania, których celem jest uruchomienie Interdyscyplinarnego Centrum Innowacji 3W. Idea 3W koncentruje się na trzech podstawowych zasobach (woda, wodór, węgiel), wokół których „biznes, nauka, administracja i społeczeństwo powinny budować swoją strategię zielonej przemiany”. ICI 3W to przede wszystkim ogromne przedsięwzięcie organizacyjne, którego celem jest utworzenie dużej sieci badawczo-wdrożeniowej, która będzie się koncentrować właśnie na współpracy nauki z gospodarką. Jesteśmy obecni w tej inicjatywie od samego początku, jesteśmy też bardzo aktywni, o czym może świadczyć fakt, że zostałem wybrany na szefa grupy legislacyjno-prawnej ICI 3W i mam wpływ na planowane i realizowane zadania.
Ważnym elementem w nawiązywaniu współpracy nauki z biznesem jest nasza obecność na wydarzeniach targowych czy kongresowych, np. na odbywających się corocznie w Poznaniu Central European Hydrogen Technology Forum czy IMPACT, które uznawane jest za najbardziej prestiżowe wydarzenie gospodarczo-technologiczne w Europie Środkowo-Wschodniej.
Dobrym przykładem współpracy z biznesem były zlecone przez lubelską firmę CleanBacter badania efektywności metody oczyszczania rozdrobnionych podkładów kolejowych metodą mikrobiologiczną zanurzeniową. To bardzo ciekawe badania walidujące pewną technologię, które zrobiono w celu określenia czy rozdrobnione podkłady kolejowe posiadają składniki i właściwości niebezpieczne po poddaniu procesowi oczyszczania. Badania mikrobiologiczne wykonane zostały przez zespół specjalistów z Instytutu Nauk Biologicznych, natomiast analizy chemiczne przez zespół badawczy z Instytutu Nauk Chemicznych. Mocno kibicujemy firmie CleanBacter, aby pozytywne wyniki tych badań udało się przełożyć na efektywną technologię, która szybko znajdzie swoich odbiorców.
Jakie plany na przyszłość ma Centrum ECOTECH-COMPLEX?
Planów jest wiele, ale należy pamiętać o powiedzeniu Petera Druckera: „Plany to tylko dobre chęci, chyba że natychmiast przekształcają się w ciężką pracę”. Ale w tym miejscu warto powiedzieć, że niezwykle ważnym elementem sprzyjającym przekształcaniu planów w konkretne działania jest bardzo dobra atmosfera pracy. Od samego początku mojego zatrudnienia na stanowisku dyrektora Centrum ECOTECH-COMPLEX zostałem obdarzony ogromnym zaufaniem i dużym wsparciem władz rektorskich i kanclerskich. Bardzo sobie cenię bezpośrednią współpracę z rektorem prof. Radosławem Dobrowolskim oraz z prorektorem prof. Wiesławem Gruszeckim, który jest moim bezpośrednim przełożonym. Współpraca oparta na zaufaniu i wzajemnym szacunku jest najbardziej skuteczna i daje radość z jej wykonywania.
A wracając do planów – ciągle najwyższy priorytet mają działania związane ze skutecznym rozliczeniem i zamknięciem całego projektu centrum. Bardzo ważnym zadaniem jest zwiększenie efektywności wykorzystania infrastruktury badawczej, którą mamy. To determinuje także nieustanne utrzymywanie jej w bardzo dobrym stanie technicznym, aby była zdolna do natychmiastowego użycia. Aparatura badawcza, szczególnie ta najbardziej zaawansowana szybko się, niestety, starzeje. Dbamy więc o jej unowocześnianie. Dobrym przykładem może być inicjatywa podjęta wspólnie z prof. Markiem Tchórzewskim i utworzenie Laboratorium Metabolomiki Funkcjonalnej i Analiz Strukturalnych. Dużym wyzwaniem dla ECOTECH jest obecnie wysoki wzrost ceny energii elektrycznej i cieplnej. Nasza infrastruktura nie pozwala na wyłączenie licznych urządzeń, co ogranicza istotnie możliwości oszczędzania.
Liczymy na to, że skuteczne zakończenie okresu trwałości projektu w styczniu 2024 r. stworzy nam znacznie większe możliwości w zakresie wykorzystania infrastruktury centrum. To powinno otworzyć ECOTECH na nowe obszary działalności.
Na koniec chciałbym bardzo podziękować moim współpracownikom. Ten nasz niewielki, bo kilkuosobowy zespół ma silną motywację do tego, aby ECOTECH stał się wizytówką UMCS i Lublina, ponieważ doskonale zdajemy sobie sprawę, że najlepszą metodą przewidywania przyszłości jest jej tworzenie.
Rozmawiała Magdalena Cichocka
Fot. Bartosz Proll
