Archiwum i Muzeum UMCS

Na kilkudziesięciu planszach udokumentowano powstanie, dynamiczny rozwój wileńskiego uniwersytetu i zakończenie jego działalności w grudniu 1939 roku. Archiwalne fotografie przedstawiają gości pierwszej inauguracji - Marszałka Piłsudskiego, który dekretem z dnia 28 sierpnia 1919 roku powołał do życia uczelnię, oraz syna absolwenta tej uczelni, Adama Mickiewicza - Władysława. Na fotografiach można zobaczyć, ze szczególnym opisem, ofiarowane wówczas przez Marszałka insygnia rektorskie, wykonane według projektu Ferdynanda Ruszczyca. Są także fotografie insygniów dziekańskich, togi rektorskiej nawiązującej wyglądem do togi Piotra Skargi. Na uwagę zasługują jedyne na wystawie kolorowe fotografie - reprodukcje portretów rektorów USB.

Uniwersytet Stefana Batorego miał – powstające w kolejnych latach – Wydziały: Humanistyczny, Teologiczny, Prawa i Nauk Społecznych, Sztuk Pięknych, Matematyczno-Przyrodniczy, Rolny, Lekarski. Fotografie dokumentują ich dorobek dydaktyczny, naukowy, przedstawiają władze i studentów. Na wystawie znalazły się plansze dokumentujące działalność, utworzonej w 1919 roku, Biblioteki Uniwersyteckiej, będącej także biblioteką publiczną Wilna. Przy Uniwersytecie istniał Ogród Botaniczny, Obserwatorium Astronomiczne, a nawet Instytut Naukowo-Badawczy Europy Wschodniej, będący największą polską placówką zajmującą się problematyką sowietologiczną.

Wystawa poświęcona USB przedstawia działalność naukowo-badawczą uczelni, jej osiągnięcia, dynamiczny rozwój organizacyjny. Nie brakuje na niej reprodukcji fotograficznych związanych z bogatą działalnością wydawniczą Uniwersytetu i barwnym życiem studenckim. Obejrzeć można organizowane przez naukowców i studentów spotkania towarzyskie, wycieczki turystyczno-dydaktyczne, obozy sportowe. Na wystawie znalazły się także plansze obrazujące udział środowiska akademickiego w życiu społeczno-kulturalnym Wilna.

Nie mogło na wystawie zabraknąć fotografii i informacji o najwybitniejszych absolwentach USB - Czesławie Miłoszu, Stanisławie Cat-Mackiewiczu, Pawle Jasienicy, Wiktorze Trościanko, Stanisławie Świaniewiczu, Juliuszu Bardachu, Teodorze Bujnickim.

Końcową część wystawy stanowią dokumenty i fotografie ilustrujące najbardziej tragiczny rok 1939, kiedy w grudniu USB zakończył swoją działalność. Studenci i kadra naukowa podzieliła los Polski, rozproszona i zdziesiątkowana, po 1945 roku trafiła przede wszystkim do UMK w Toruniu, choć część zasiliła kadry innych polskich uczelni, także KUL i UMCS.

Oprac. Elżbieta Mulawa-Pachoł