Nieodłącznym elementem nauki każdego języka obcego jest poznanie kultury i obyczajów danego kraju. Bardzo często język tkwi w tradycji danego narodu, W zależności od przyjętej perspektywy kultura manifestuje się w języku, lub też język jest elementem szeroko pojętej kultury. Śmiało można zatem stwierdzić, iż język jest tworem kulturowym; język to zjawisko kształtowane przez społeczeństwo. Trwałym elementem kultury każdego kraju są święta. Jednym z najbardziej popularnych świąt jest Boże Narodzenie, które jest głęboko osadzone w kulturze i języku bardzo wielu krajów, także obszaru niemieckojęzycznego.
Czas przedświąteczny w Niemczech zaczyna się wraz z adwentem (niem. Advent), który trwa cztery niedziele. Słowo adwent pochodzi od łacińskiego adventus, oznaczającego przyjście. W Cesarstwie Rzymskim słowo to było wykorzystywane jako określenie przybycia cesarza, bądź bóstw, w które ówcześnie wierzono. W Kościele katolickim oznacza przyjście Dzieciątka Jezus (niem. Christkind). W Niemczech jest wiele symboli, które kojarzymy z nadchodzącym czasem świąt Bożego Narodzenia (niem. Weihnachten), który przepełniony jest niezwykłą atmosferą skupienia, radości oraz oczekiwania. W czasie adwentu w większości niemieckich domów dzieci otrzymują kalendarze adwentowe (niem. Adventskalender), które zwykle przyjmują formę domków, kartek, bądź pudełeczek z dwudziestoma czterema okienkami lub drzwiczkami. Każdego dnia otwierane jest kolejno jedno okienko, co symbolizuje zbliżający się czas świąt. Ułatwiają one odliczanie, szczególnie dzieciom, które z niecierpliwością czekają na święta. Bardzo popularnym elementem jest także łuk wykonany najczęściej z drewna, na którym zapala się świeczki, bądź żarówki (niem. Schwibbogen/ Lichterbogen). Schwibbogen związany jest z tradycją wywodzącą się z niemieckich gór Rudawy (dawniej Góry Kruszcowe (niem. Erzgebirge), Kształtem przypomina wejście do kopalni, które było oświetlane za pomocą latarenek. Służy on jako forma upamiętnienia górników, którzy ciężko pracowali w kopalniach, często tracąc przy tym swoje życie. Kolejnym elementem symbolizującym czas oczekiwania są tzw. wieńce adwentowe (niem. Adventskranz), na których umieszcza się cztery, zwykle czerwone świece, które są kolejno zapalane w każdą z niedziel adwentowych. W wielu niemieckich domach są także wypiekane w tym czasie ciasteczka bożonarodzeniowe, tzw. Weihnachtsplätzchen, przybierające różne formy – gwiazdek, choinek, figurek świątecznych itd. Czas oczekiwania uprzyjemniają również targi bożonarodzeniowe (niem. Weihnachtsmärkte), na których można skosztować tradycyjnego, korzennego grzańca (niem. Glühwein), kupić różne świąteczne specjały od potraw, poprzez zabawki do wszelakich ozdób, którymi potem dekorowane są mieszkania oraz domy. Najbardziej popularne targi bożonarodzeniowe odbywają się w Norymbergii, Düsseldorfie, Monachium, Berlinie, Kolonii, Frankfurcie nad Menem oraz Berlinie. Tradycja jarmarków świątecznych zawitała także do wielu polskich miast: do Wrocławia, Poznania, Gdańska, Warszawy, czy Krakowa. W międzyczasie, 6 grudnia, przypadają Mikołajki (niem. Nikolaustag). Jak w każdym kraju święto to wypełnione jest dziecięcą radością oraz oczekiwaniem na prezenty – oczywiście pod warunkiem, iż dzieci były w danym roku grzeczne. W przeciwnym razie wraz z Mikołajem przybywa jego „zły” pomocnik, tzw. Knecht Ruprecht lub Krampus (niem. Krampen – „pazur”), który straszy niegrzeczne dzieci, bądź karze je rózgą lub wręcza zgniłe ziemianki. Krampus jest uważany za pół kozła, pół demona, często wyobrażany w skórze owcy lub kozy. Nosi odrażającą maskę, najczęściej z drewna lipowego. Podobnie jak diabeł posiada rogi. Święto to obchodzone jest w przeddzień Mikołajek. W Boże Narodzenia Mikołaj przychodzi do dzieci po raz drugi (niem. Weihnachtsmann). Zgodnie z tradycją w przeciwieństwie do Mikołaja, przybywającego na początku grudnia jest zwykle ubrany na biało. Można rzec, iż jest on odpowiednikiem naszego Gwiazdora lub rosyjskiego Dziadka Mroza.
Po trwającym cztery tygodnie czasie oczekiwania przychodzi czas Świąt. Wigilia nie jest tak uroczystym dniem jak w kulturze polskiej, nie jest także czasem postu. Niemcy spotykają się najczęściej wieczorem w gronie rodziny, przyjaciół i znajomych, świętując zbliżający się pierwszy dzień świąt. Najczęściej serwowane są pieczone lub grillowane kiełbaski (niem. Würstchen), podawane z sałatką ziemniaczaną (niem. Kartoffelsalat), pieczona gęś (niem. gebratene Gans) lub pieczeń wieprzowa w sosie śmietanowym z dodatkiem curry (niem. Schweinefilet in Curry-Sahne). Tradycyjnie w wielu domach choinka (niem. Weihnachtsbaum) ubierana jest dopiero w Wigilię (niem. Heiligabend). Niemcy podobnie jak Polacy obdarowują się prezentami. W czasie świąt Bożego Narodzenia są śpiewane kolędy i piosenki świąteczne, do których należą m. in. Stille Nacht; O Tannenbaum; Kling, Glöckchen, klingelingeling. Niemcy na święta oraz nowy rok życzą sobie najczęściej:
- Fröhliche Weihnachten!
- Frohe Weihnachten!
- Schöne Feiertage!
- Frohe Weihnachten und ein gutes neues Jahr!
- Fröhliche Weihnachten und einen guten Start ins neue Jahr!
- Einen guten Rutsch ins neue Jahr!
Interesującym zjawiskiem jest to, że magii świąt Bożego Narodzenia ulegają zarówno chrześcijanie jak i niewierzący. Wszyscy stają się w tym czasie bardziej wyrozumiali i otwarci na innych. Cieszmy się zatem na tę niepowtarzalną atmosferą świąt. Obyśmy wszyscy w tym czasie przeżyli piękne chwile radości oraz wzruszenia.
Pochodzenie słów podane wg:
- Seebold, Elmar (ed.) (2011). Kluge: Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. Berlin/Boston: De Gruyter.
