Z wielką dumą i satysfakcją możemy powiedzieć, że jesteśmy częścią Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej prawie od samego początku jego powstania. Otóż, już 13 kwietnia 1945r, gdy trwały jeszcze działania wojenne, a Uniwersytet istniał zaledwie od pół roku, jego organizator i pierwszy rektor, profesor dr Henryk Raabe, zwrócił się z apelem do młodzieży uniwersyteckiej zachęcając ją do nauki języków obcych, a szczególnie „języka rosyjskiego, angielskiego i francuskiego. Nauka co najmniej jednego z wymienionych języków jest […] obowiązująca dla wszystkich studentów”.
Za tymi słowami poszły czyny. Jeszcze tego samego dnia powierzono profesorowi dr Narcyzowi Łubnickiemu, filozofowi, absolwentowi Sorbony z 1929r, zadanie zorganizowania systemu lektoratów w naszej Uczelni. Został on pierwszym Kierownikiem, a właściwie, Przewodniczącym Komisji Lektoratów. W notatce skierowanej do obywateli dziekanów czytamy, co następuje: „Uprzejmie proszę o wezwanie słuchaczów do zgłoszenia się w Sekretariacie Wydziału celem obrania jednego z języków obcych /angielski, francuski, niemiecki, rosyjski/ jako obowiązkowego. Ankieta przedłożona słuchaczom powinna obejmować: język obierany, nazwisko i imię słuchacza, zaawansowanie (żadne, niewielkie, dość duże, duże).”
Archiwa UMCS zawierają ciekawe materiały obrazujące proces kompletowania kadry lektorskiej. Do końca roku akademickiego 1944/45 zorganizowano cztery lektoraty, które były prowadzone przez pięciu lektorów:
język francuski - doc. dr Henryk Elzenberg, język rosyjski – prof. dr Narcyz Łubnicki i ob. Antoni Pisanko, język angielski – dr Olekiewicz, język łaciński – mgr Helena Popielowa-Śliwińska.
W miarę, jak rozszerzała się działalność dydaktyczna, przybywało nowych problemów. Kierownik Działu Lektoratów, prof. Narcyz Łubnicki, alarmował władze Uczelni: „Poważną trudność w realizacji planu lektoratów stanowi brak lokali.” Niewątpliwie, profesor Narcyz Łubnicki był tym, który nadał jako pierwszy określony kierunek pracy dydaktycznej lektorów. Sprawował tę funkcję do dnia 21 lutego 1951r. Po nim przez półtora roku (1951-1952) pracą lektorów kierował Jerzy Szydłowski, lektor języka angielskiego. Kolejnym kierownikiem został profesor dr z Uniwersytetu Lwowskiego Mieczysław Ziemnowicz (1952-1953), twórca katedry pedagogiki na UMCS w 1946r. Sam też prowadził lektorat języka niemieckiego. Tak wyglądały prapoczątki naszej jednostki.
Na mocy zarządzenia Ministra Szkolnictwa Wyższego w 1953r rozpoczęto proces przekształcania działających na siedmiu wyższych uczelniach w Polsce, w tym na UMCS, działów lektoratów w odrębne jednostki organizacyjne bezpośrednio podporządkowane rektorom. Co ciekawe, w piśmie z dnia 2 grudnia 1953r, ówczesny prorektor UMCS, prof. dr Adam Malicki zapytuje Ministerstwo, czy UMCS musi podejmować taką decyzje, jeśli od 1 marca 1953r istnieje już na Uczelni Studium Języków Obcych. Tym niemniej, przyjmuje się, że nowa jednostka pozawydziałowa powstała w listopadzie 1953r, a jej organizatorką i pierwszą kierowniczką została mgr Irena Różycka (1953-54).
Mgr Irena Różycka funkcję tę łączyła ze stanowiskiem kierownika Działu Organizacji Toku Studiów. Była także przez pewien czas lektorką języka łacińskiego. Drugim z rzędu kierownikiem Studium został germanista mgr Henryk Brydak, który pełnił tę funkcję przez kolejne 14 lat do 30 września 1968r, tzn. do odejścia na emeryturę. Jeszcze za kadencji mgr Brydaka Rektor UMCS, prof. dr Grzegorz Leopold Seidler, w oparciu o rozporządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego wydał regulamin organizacyjny ustalający nową strukturę organizacyjną UMCS. Z dniem 1 stycznia 1965r. powołano w Uniwersytecie, m.in. Sekretariat Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych. Nowa nazwa nie prędko się przyjęła, co widać było w oficjalnych pismach, gdzie wciąż używano poprzedniej nazwy: Studium Języków Obcych.
Z upływem lat zwiększała się liczba lektorów. I tak, w roku akademickim 1955/56, po wydzieleniu się ze struktur UMCS Wyższej Szkoły Rolniczej (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy) z 13 lektorów pozostało zaledwie ośmiu. W roku akademickim 1956/57 pracowało 11 lektorów podzielonych na dwa zespoły: Zespół lektorów języka rosyjskiego – 4 osoby oraz Zespół lektorów języków zachodnioeuropejskich i języków klasycznych – 7 osób. Pierwszym kierownikiem zespołu rusycystów był kol. Stanisław Izdebski, a później Emilia Mayowa. drugim zespołem przez wiele lat kierowała romanistka, mgr Otylia Batorska. Na 15-lecie Studium Języków Obcych, tj. w 1968r, pracowało już 28 lektorów (20 etatowych i 8 zatrudnionych na godzinach zleconych).W roku akademickim 1969/70 było zatrudnionych 30 lektorów języków obcych, a w latach 1978/79 – 48 w 5 zespołach językowych: języka rosyjskiego, angielskiego, niemieckiego, francuskiego oraz łaciny. W roku akademickim 2003/04 pracowało 84 lektorów w czterech Językowych Zespołach Dydaktycznych (jęz. angielskiego, rosyjskiego, niemieckiego oraz języków romańskich i łaciny). Aktualnie pracuje 52 lektorów prowadzących zajęcia z 7 języków obcych dla ponad 15 tysięcy studentów.
Jedną z głównych trosk lektorów w tamtych czasach był brak własnego pomieszczenia, w którym można byłoby przechowywać podręczniki i inne pomoce dydaktyczne. W sprawozdaniu kierownika Studium, mgr Henryka Brydaka, za rok 1958/59 czytamy m.in. „Studium dość silnie odczuwa brak lokalu”, a w kolejnym sprawozdaniu w następnym roku: „Do pełnego wykorzystania patefonu i płyt potrzebny jest osobny pokój, w którym można by te urządzenia (…) na stałe umieścić, gdyż przenoszenie tego sprzętu do różnych sal powoduje częste uszkodzenia tegoż, co znowu uniemożliwia pracę przez dłuższy okres wymagający naprawy.”
Zdarzało się, że Władze Uniwersytetu, świadome materialnego ubóstwa Studium, zwracały się wprost do Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego z prośbą o… przysłanie potrzebnej liczby podręczników z uwagi na to, że lektorzy nie mają materiałów, z których mogliby prowadzić zajęcia. Tak było w zgrzebnych latach pięćdziesiątych.
Kiedy po latach pojawiła się możliwość normalnego zakupu podręczników do nauki języków obcych, nie spełniały one z kolei potrzeb lektoratów. Lektorzy sami opracowywali więc materiały dydaktyczne (skrypty, testy, ćwiczenia) uwzględniające specyfikę kierunków i specjalności swoich studentów. Ta tradycja zrodzona z potrzeby przetrwała do dziś. Obecnie pracownicy Centrum mogą poszczycić się niemałym dorobkiem dydaktycznym, translatorskim i naukowym. Biorą udział w szkoleniach, organizują konferencje i kursy, uczestniczą w działaniach promocyjnych Uniwersytetu, prowadzą aktywność certyfikacyjną i kursową, działają jako eksperci i recenzenci podręczników wydawanych przez światowej rangi oficyny wydawnicze (Pearson Longman, Oxford etc.)
Mgr Rita Jusiakowa-Malcher, germanistka, Kierownik Studium w latach 1968-1975, zwróciła uwagę władz Uczelni na możliwość awansowania lektorów na stanowisko wykładowcy po 10 latach pracy, a następnie na stanowisko starszego wykładowcy po 15 latach. Walka i troska o swoich pracowników i o studentów to chyba najważniejsze cechy wyróżniające ówczesne kierownictwo Studium. Każdy kolejny kierownik Studium wykonywał swoją pracę rzetelnie i w podobnym duchu.
Otworzyły się możliwości wyjazdów na konferencje, kursy językowe i metodyczne. Najpierw były to małe ośrodki krajowe: Rogów, Nowa Huta, Sulejówek, Milanówek, Krynica czy Zakopane. Później przyszły: Warszawa, Poznań, Kraków czy Wrocław. W końcu lektorzy mogli korzystać z wyjazdów zagranicznych. Angliści wyjeżdżali do Londynu, Liverpoolu, Leeds czy Lock Haven, romaniści odbywali praktyki w Paryżu i Besançon, germaniści w Berlinie, Lipsku, Bremie, Halle czy Salzburgu, a rusycyści w Moskwie i Leningradzie.
W kolejnych kadencjach kierownikami Studium byli: mgr Piotr Ilczuk germanista (1975-1976), rusycystka mgr Marianna Podsiadły (1976-1984), której udało się przenieść siedzibę Studium na ulicę Dymitrowa 5 (obecnie Radziwiłłowska), mgr Elżbieta Kowalczyk (1984-1987) również rusycystka, która umiejętnie i z dużym taktem kierowała jednostką w trudnym okresie transformacji. Kolejny kierownik Studium, anglista mgr Lech Krzemiński (1987-1991), uczcił 35 rocznicę istnienia Studium organizując Sympozjum i starał się o przeniesienie Studium bliżej miasteczka akademickiego. Rusycystce, mgr Halinie Sajewicz (1991-1997), udało się ten plan urzeczywistnić i dzięki jej zabiegom u władz Uczelni mamy obecną siedzibę przy ul. Radziszewskiego 18.
Za kadencji anglisty mgr Jerzego Rywackiego (1997–2003), Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych zostało przekształcone w Centrum Nauczania i Certyfikacji Języków Obcych (luty 2003r). Było to wynikiem rozszerzenia profilu działalności naszej jednostki, która oprócz dotychczasowej funkcji dydaktycznej, zyskała status autoryzowanego ośrodka egzaminacyjnego kilku międzynarodowych instytucji certyfikujących. Pierwszym dyrektorem CNiCJO UMCS mianowanym przez ówczesnego Rektora UMCS, profesora dr hab. Mariana Harasimiuka, została mgr Alicja Kaźmierak, rusycystka(2003-2006). Za jej kadencji Centrum zorganizowało Seminarium Jubileuszowe z okazji pięćdziesiątej rocznicy istnienia jednostki (26 marca 2004r).
W latach 2006-2010 funkcję dyrektora pełniła mgr Hanna Tarnowska, anglistka. Pod jej egidą we wrześniu 2008r została zorganizowana międzyuczelniana konferencja językowa „Europejskie Standardy Nauczania i Certyfikacji Języków Obcych”, która uświetniła 55-lecie istnienia CNiCJO. W następnych latach na fotelu dyrektorskim zasiadała mgr Małgorzata Gajewska, również anglistka, której półmetek kadencji (2010-2014) przypadł w najbardziej dramatycznym okresie w dziejach naszej jednostki.
Od 1 października 2014r funkcję dyrektora Centrum pełni kolejna anglistka, mgr Małgorzata Chmielewska.
Po burzliwych latach 2010-12 Centrum spogląda w przyszłość z ufnością i spokojnie przygotowuje się do nowych wyzwań i coraz większych wymagań, jakie stawiają przed nim Władze Uczelni, środowisko akademickie, a wreszcie współczesny, wielokulturowy, szybko zmieniający się świat.
Na koniec, należy przywołać nazwiska dwóch pracowników administracyjnych, pań: Ireny Słomskiej oraz Haliny Franaszczyk, które na przestrzeni wielu lat prowadziły z wielkim zaangażowaniem sprawy związane z prawidłowym funkcjonowaniem Sekretariatu w naszej jednostce.
Centrum Nauczania i Certyfikacji Języków Obcych UMCS w obecnym kształcie istnieje od 15 lutego 2003r. Wierzymy, że my, pracownicy Centrum, przejmując najlepsze tradycje z przeszłości, tworzymy równie chlubną historię jak nasi wspaniali poprzednicy.
Janusz Maliszewski (2015)
Przy opracowywaniu historii SJO UMCS korzystano z materiałów archiwalnych udostępnionych przez Panią dr Annę Łosowską, Kierownika Archiwum UMCS.
