Prof. dr hab. Teresa Skubalanka (1928–2016)

Teresa Skubalanka (wł. Skubała, forma nieużywana w sferze naukowej) urodziła się 18 czerwca 1928 roku w Łodzi. W roku 1949 rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, w ośrodku akademickim współtworzonym przez wielu profesorów Uniwersytetu Wileńskiego. Studiowała też etykę i estetykę u charyzmatycznego prof. Henryka Elzenberga. Od roku 1951 kontynuowała polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim. Już podczas studiów została asystentką wybitnego badacza literatury, prof. Tadeusza Makowskiego, a po jego śmierci – również znakomitego prof. Tadeusza Mikulskiego. To właśnie pod kierunkiem tego drugiego napisała pracę, która stała się podstawą uzyskania tytułu magistra, co umożliwiło Jej zatrudnienie na UMK.

Teresa Skubalanka zaczęła zatem swoją drogę naukową od historii literatury, ale Jej zainteresowania stopniowo ewoluowały pod wpływem kontaktów z prof. Janem Otrębskim i prof. Haliną Turską, przyszłą promotorką doktoratu – rozprawa doktorska dotyczyła neologizmów w polskiej poezji romantycznej. Na ostatecznym wyborze lingwistyki jako obszaru badawczego, nie zaś literaturoznawstwa, zaważyły praca w toruńskiej redakcji Słownika języka Adama Mickiewicza, kierowanej przez wielkiego humanistę, prof. Konrada Górskiego, a także udział w seminariach prof. Leona Zawadowskiego, wybitnego teoretyka języka. Literatura nigdy jednak nie przestała być przedmiotem Jej dociekań. Głównym dziełem „toruńskiego” okresu Teresy Skubalanki jest rozprawa habilitacyjna Słownictwo poezji miłosnej Juliusza Słowackiego na tle tradycji (1966).

W 1967 roku młoda Uczona, zachęcona przez prof. Leona Kaczmarka, kierującego Katedrą Języka Polskiego na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej, przeniosła się do Lublina. Podjęła się trudu zorganizowania Instytutu Filologii Polskiej UMCS i w obrębie  Instytutu – Zakładu Języka Polskiego, cechującego się pluralizmem badań naukowych oraz gwarantującego prowadzenie na wysokim poziomie zajęć dydaktycznych (w 1970 roku w zakładzie tym nie było ani jednego doktora, na obronę oczekiwał jedynie Jerzy Bartmiński). Jednocześnie prawie dekadę (1973-1981) pracowała w Instytucie Badań Literackich PAN i przez kadencję była posłanką na Sejm RP z ramienia Stronnictwa Demokratycznego. Duże obciążenie obowiązkami organizacyjnymi i dydaktycznymi nie zahamowało Jej kariery naukowej.

Po przekształceniach strukturalnych Teresa Skubalanka znalazła się w Zakładzie Historii Języka Polskiego i Dialektologii, w którym pracowała do 1999 roku. Zmarła 29 lipca 2016 roku w Lublinie, po długiej i ciężkiej chorobie. Nawet częściowo sparaliżowana była jeszcze aktywna naukowo.

Dorobek naukowy Profesor Skubalanki jest bogaty i różnorodny. Jej prace cechuje z jednej strony metodologiczna konsekwencja i wyostrzona świadomość złożoności podejmowanej problematyki oraz potrzeba weryfikowania teorii na materiale empirycznym,  z drugiej – ewolucja poglądów, związana z wytyczaniem nowych obszarów badawczych, programowaniem (czy też inspirowaniem) badań i poszukiwaniem najlepszych metodologicznych rozwiązań. Wiele prac ma do dziś wartość opracowań pionierskich, które otwierały drogę problematyce stylistycznej, historycznojęzykowej, badaniom mowy potocznej i odmian socjolektalnych, ekspresywności języka, typologii odmian współczesnej polszczyzny, zagadnieniom fleksji i metodom jej badań.

Nasza uczelnia zawdzięcza Profesor Skubalance stworzenie środowiska naukowego, skupiającego badaczy różnych specjalności, którzy są autorami cieszących się uznaniem koncepcji teoretycznych i stają się mistrzami dla kolejnych pokoleń adeptów nauki. Za swoje osiągnięcia badawcze i organizacyjne otrzymała najwyższe wyróżnienie akademickie – tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (2002). Była wybitną osobowością – przykładem pięknego łączenia człowieczeństwa z nauką,  pracą organizacyjną i wychowawczą, w tym pracą dla innych, wzorem nauczyciela akademickiego i uczonego. W pamięci Jej uczniów pozostanie jako osoba mądra, dystyngowana, elegancka i piękna kobieta. Pamięć zachowała też obraz osoby ciepłej, pełnej uroku i życzliwej, z dystansem i poczuciem humoru, w pełni oddanej swojej uczelni i swoim uczniom.

Obszary zainteresowań badawczych:

Domeną Uczonej była stylistyka językoznawcza (teoretyczna, historyczna, funkcjonalna i praktyczna). Najważniejszą, oryginalną propozycję teoretyczną, ze stosowną praktyką aplikacyjną, stanowi koncepcja gramatyki stylistycznej, obejmującej reguły, jakie wynikają z akomodacji (przystosowania) systemu językowego do potrzeb stylowych tekstu.

Wśród Jej zasług trzeba też wymienić stworzenie zrębów teorii stylistyki historycznej i przestawienie historii języka na stylistyczne tory, a także wszechstronną, wieloaspektową i subtelną charakterystykę stylu artystycznego w polszczyźnie – jego dziejów, nurtów, osobowości twórczych (Mickiewicz, Słowacki, Norwid, Miłosz, Szymborska, Różewicz) i konkretnych utworów. Teoretyczne ustalenia Teresy Skubalanki, a także inne osiągnięcia Uczonej w dziedzinie badań nad stylem są odbierane jako cenny wkład w dorobek dyscypliny. Trudno znaleźć artykuł czy monografię z zakresu stylistyki, w której nie byłoby śladów licznych zapożyczeń i kontynuacji dorobku Uczonej. Bez cienia przesady Profesor Teresę Skubalankę można nazywać Pierwszą Damą Polskiej Stylistyki.

Drugą co do ważności dziedziną badawczą Teresy Skubalanki była fleksja, ujmowana jako teoria wariantywności systemu językowego w realizacji. Początkowo Uczoną interesowała przede wszystkim relacja między systemem polszczyzny ogólnej a stylem potocznym i gwarami ludowymi, później zaś akomodacja fleksji do potrzeb procesów stylotwórczych, zachodzących w tekstach.

Istotną dziedziną badawczą była dla Teresy Skubalanki również socjolingwistyka. Problematyki socjolingwistycznej dotyczy wiele artykułów, ale bez wątpienia najważniejszym dziełem jest Słownik gwary studenckiej (opracowany wraz z Leonem Kaczmarkiem i Stanisławem Grabiasem), którego nowatorski układ – wyraźnie nawiązujący do koncepcji pól semantycznych i kręgów słownych – zaproponowała właśnie Uczona.

Uzyskane stopnie/tytuły naukowe: 

1952 – magister filologii polskiej (Uniwersytet Wrocławski)

1960 – doktor nauk humanistycznych (Uniwersytet Wrocławski)

1966 – doktor habilitowana nauk humanistycznych (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)

1974 – profesor nadzwyczajna

1986 – profesor zwyczajna

Sprawowane funkcje:

1970-1988 – kierownik Zakładu Języka Polskiego UMCS

1970-1973 i 1975-1981 – dyrektor Instytutu Filologii Polskiej UMCS

1972-76 – posłanka na Sejm PRL VI kadencji

1975-78 – dyrektor Instytutu Badań Literackich w Warszawie

Opieka nad doktoratami/magisteriami:

Wypromowała około 400 magistrów i kilkunastu doktorów, z których ośmiu zostało profesorami tytularnymi (Stanisław Grabias, Jan Mazur, Czesław Kosyl, Barbara Boniecka, Ryszard Tokarski, Halina Pelc, Władysława Bryła, Maria Wojtak), a dwóch doktorami habilitowanymi (Józef Kość, Piotr Krzyżanowski).

Profesor Teresa Skubalanka inspirowała wielowątkowe dociekania, chętnie prowadziła ze swoimi uczniami badania z zakresu stylistyki, gramatyki, socjolingwistyki, dialektologii, historii języka, onomastyki, semantyki i pragmatyki. Jej oddziaływanie nie ograniczało się do Lublina.

Wybrane publikacje

Monografie:

1. Neologizmy w polskiej poezji romantycznej, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1962, ss. 240.
2. Słownictwo poezji miłosnej Słowackiego na tle tradycji, Toruń: Wydawnictwo UMK 1966, ss. 414.
3. Złożenia z wszech- w historii języka polskiego, Toruń: UMK 1968, ss. 15.
4. Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1984, ss. 508.
5. Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1991, ss. 185; wyd. 2, popr. i uzup., Lublin: Wydawnictwo UMCS 2000, ss. 240.
6. Wariantywność polskiej fleksji [współaut. Władysława Książek-Bryłowa], Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1992, ss. 189..
7. O stylu poetyckim i innych stylach języka. Studia i szkice, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1995, ss. 235.
8. Mickiewicz, Słowacki, Norwid. Studia nad językiem i stylem, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1997, ss. 245.
9. Ze studiów nad dawną i współczesną polszczyzną, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1997, ss. 206.
10. Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2001, ss. 283.
11. Język poezji Czesława Miłosza, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2006, ss. 122.
12. Sztuka poetycka Czesława Miłosza, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2007, ss. 134.
13. Herbert, Szymborska, Różewicz: studia stylistyczne, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2008, ss. 156.
14. Rymy niepoetyckie, czyli poezja, która nie jest poezją, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2010, ss. 114.
15. Wiersze na dobranoc: antologia i komentarze stylistyczne, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2011, ss. 56.
16. Polska liryka patriotyczno-obywatelska. Studium stylu, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2012, ss. 115.

Prace pod redakcją:

1. Materiały dyskusyjne ogólnopolskiej konferencji poświęconej realizacji programu gramatyki opisowej języka polskiego w uniwersytetach i wyższych szkołach pedagogicznych, Puławy 2-3 VI 1976, [współred.: Jerzy Sierociuk], Lublin: Wydawnictwo UMCS 1976, ss. 112.
2. Studia nad składnią polszczyzny mówionej. Księga referatów konferencji poświęconej składni i metodologii badań języka mówionego (Lublin 6-9 X 1975), Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1978, ss. 286.
3. Język i kultura polska w szkolnictwie i oświacie polonijnej, [współred.: Albin Koprukowniak], Lublin: Polonijne Centrum Kulturalno-Oświatowe UMCS 1983, ss. 226.
4. Stylistyczna akomodacja systemu gramatycznego, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1988, ss. 213.
5. „Annales UMCS”, [współred.: Czesław Kosyl, Anna Pajdzińska], 2000, sectio FF, vol. XVIII, ss. 322.

Edycje tekstów:

Wybór tekstów nowopolskich z XVIIII-XX wieku, cz. 1-2 [współaut.: Maria Wojtak], Lublin: Wydawnictwo UMCS 1978, ss. 121 (cz. 1), ss. 141 (cz. 2).

Opracowania leksykograficzne:

1. Słownik rymów Stanisława Trembeckiego (praca zespołowa), red. Halina Turska, Towarzystwo Naukowe w Toruniu 11, z. 3, Prace Wydziału Filologiczno-Filozoficznego, Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1961, ss. 142.
2. Słownik języka Adama Mickiewicza (redakcja haseł), red. Konrad Górski, Stefan Hrabec, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1962, t. 1, ss. 656.
3. Słownik gwary studenckiej, [współaut: Leon Kaczmarek, Stanisław Grabias], Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1974, ss. 328; [nowe wydanie – Lublin: Wydawnictwo UMCS 1994].

Artykuły i rozprawy:

1. O „Nie-boskiej komedii” Z. Krasińskiego, [współaut.: A. Bartoszewicz, M. Kędzierska, B. Weber], [w:] Materiały do nauczania historii literatury polskiej. Wybór artykułów krytycznoliterackich dla kl. X, opr. Kazimierz Budzyk, Jan Zygmunt Jakubowski, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1951, s. 120-133.
2. Stanowisko O. Kopczyńskiego wobec nowotworów językowych, [w:] Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk nr 2, Poznań 1957, s. 238-245.
3. Nowotwory językowe Mickiewicza wobec teorii i praktyki oświeceniowej i romantycznej, [w:] O języku Adama Mickiewicza. Studia, red. Zenon Klemensiewicz, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1959, s. 331-369.
4. Praca Mickiewicza nad językiem „Pana Tadeusza” na podstawie autografów, [współaut.: Halina Cieślakowa, Henryk Misz], [w:] O języku Adama Mickiewicza. Studia, red. Zenon Klemensiewicz, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1959, s. 87-184.
5. Stanowisko O. Kopczyńskiego wobec nowotworów językowych (wersja rozszerzona), „Zeszyty Naukowe UMK w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska 1”, 1959, z. 2, s. 3-50.
6. O pojęciu funkcji, kompozycji i wzorca w stylistyce, cz. 1: O pojęciu funkcji, [w:] „Sprawozdania z Prac Naukowych Wydziału Nauk Społecznych PAN IV” 1962, z. 3 (20), s. 71-74.
7. Złożenia z wszech- w historii języka polskiego, „Zeszyty Naukowe UMK w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska 3”, 1962, z. 6 , s. 29-43.
8. Historia wyrazu um w języku polskim, „Zeszyty Naukowe UMK w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska 5”, 1965, z. 12, s. 35-45.
9. Uwagi o analizie stylu w badaniach tekstologicznych (na przykładzie wybranych tekstów J. Słowackiego), [w:] Księga pamiątkowa ku czci Konrada Górskiego, red. Artur Hutnikiewicz, Toruń: TNT 1967, s. 433-443.
10. Zagadnienia kompozycji językowej, „Zeszyty Naukowe UMK w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska 8” 1967, z. 25, s. 3-16.
11. Niektóre problemy historii języka poetyckiego w Polsce, „Biuletyn PTJ” 1968, z. 26, s. 153-164.
12. Struktura słownictwa poezji, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, seria 3: Językoznawstwo, red. Witold Doroszewski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1968, s. 225-231.
13. O powstawaniu nazw firmowych, [współaut.: Czesław Kosyl], „Annales UMCS” 1968/1969, sectio F, vol. XXIII/XXIV, s. 207-220.
14. Język współczesnej polskiej literatury naukowej, [w:] Język polski. Poprawność – piękno – ochrona, red. Stanisław Urbańczyk, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 1969, s. 35-43.
15. Rola języka mówionego i pisanego, [w:] Język polski. Poprawność – piękno – ochrona, red. Stanisław Urbańczyk, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 1969, s. 9-18.
16. O pojęciu wyboru w stylistyce, „Biuletyn Lubelskiego Towarzystwa Naukowego” 1969/70, sectio A–D, vol. 9-10, s. 15-20.
17. Problemy synonimii poetyckiej, [w:] Studia z historii i teorii poezji, red. Michał Głowiński, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1970, s. 429-445.
18. Uwagi o rozwoju polskiego słownictwa, [w:] W służbie nauce i szkole. Księga pamiątkowa poświęcona Profesorowi Doktorowi Z. Klemensiewiczowi, kom. red. pod przewodn. Wiesława Krencika, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1970, s. 289-293.
19. Rola języka mówionego i pisanego, [w:] Wybór literatury do słownictwa, frazeologii i stylistyki, cz. 2, opr. Maria Schabowska, Edward Stachurski, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1971, s. 693-702.
20. U źródeł stylu erotyków Leśmiana, [w:] Studia o Leśmianie, red. Michał Głowiński, Janusz Sławiński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, s. 124-150.
21. O ekspresywności języka, „Annales UMCS” 1972, sectio F, vol. XXVII, s. 123-135.
22. Słownik gwary studenckiej, [współaut.: Leon Kaczmarek, Stanisław Grabias], „Biuletyn Lubelskiego Towarzystwa Naukowego” 1972, sectio A, vol. 13-14, s. 9-13.
23. Ekspresywność języka a mowa potoczna, [w:] Poetyka i stylistyka słowiańska, red. Stefania Skwarczyńska, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1973, s. 177-183.
24. Język potoczny małych miasteczek na południowej Lubelszczyźnie, [współaut.: Jan Mazur], „Poradnik Językowy”, z. 9, 1973, s. 517-533.
25. Z problemów integracji językowej na Lubelszczyźnie, „Zeszyty Naukowe WSP w Szczecinie” 1975, 13, Prace Wydziału Humanistycznego 5, s. 104-113.
26. Język napisów miejskich na tle polszczyzny potocznej, [w:] Miejska polszczyzna mówiona. Metodologia badań. Materiały z konferencji naukowej w Sosnowcu w dniach 20-21 czerwca 1974 roku, red. Władysław Lubaś, Katowice: Wydawnictwo UŚ 1976, s. 65-72.
27. Założenia analizy stylistycznej, [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. Henryk Markiewicz, Janusz Sławiński, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976, s. 250-273.
28. Nie realizowane formy fleksyjne, „Annales UMCS” 1977, sectio F, vol. XXXII, s. 263-270.
29. O „papierowych” regułach gramatycznych, „Socjolingwistyka”1, 1977, s. 33-37.
30. Styl językowy komedii A. Fredry, „Pamiętnik Literacki” 1977, R. 68, z. 2, , s. 130-139.
31. Styl poetycki Norwida ze stanowiska historycznego, [w:] Z zagadnień języka artystycznego, red. Aleksander Wilkoń, Józef Bubak, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1977, Prace Językoznawcze, z. 54, s. 193-211.
32. Style językowe poezji, [w:] Słownik literatury polskiego Oświecenia, red. Teresa Kostkiewiczowa, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1977, s. 690-696.
33. Der Vergleich in Stiluntersuchungen, „Zeitschrift für Slavistik” 1978 [Berlin] 23, z. 4, s. 520-529.
34. Fleksja polskich rzeczowników homonimicznych, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, Seria 5, Językoznawstwo, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1978, s. 193-198.
35. Fleksja potoczna i metody jej badania, [w:] Studia nad składnią polszczyzny mówionej. Księga referatów konferencji poświęconej składni i metodologii badań języka mówionego (Lublin 6-9 X 1975), red. Teresa Skubalanka, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1978, s. 77-87.
36. Uwagi o stylu językowym wypowiedzi dziecięcych, „Logopedia” 1978, 13, s. 48-52.
37. Nad tekstem poematu S. F. Klonowica „Worek Judaszów”, [w:] Opuscula Polono-Slavica (Munera linguistica Stanislao Urbańczyk dedicata), kom. red. pod przewodn. Jana Safarewicza, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1979, s. 359-367.
38. O przewidywalności zmian językowych, „Język Polski” 1979, z. 4,s. 264-271.
39. Polska poezja futurystyczna w oczach językoznawcy. Przyczynek do przemian poezji współczesnej, „Przegląd Humanistyczny” 1979, nr 5, s. 1-17.
40. Społeczne uwarunkowania stylów języka, [współaut.: Stanisław Grabias], „Socjolingwistyka”2, 1979, s. 29-61.
41. Glosy stylistyczne do tekstów poetów barokowych, [w:] O języku literatury, red. Józef Bubak, Aleksander Wilkoń, Katowice: Wydawnictwo UŚ 1981, s. 66-78.
42. Polski styl artystyczny po roku 1918, [w:] Język i językoznawstwo polskie w sześćdziesięcioleciu niepodległości (1918-1978). Materiały konferencji naukowej Warszawa 25 października 1978, red. Janusz Rieger, Mieczysław Szymczak, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1982, s. 221-226.
43. Jakiej polszczyzny mają się uczyć ludzie nie znający języka polskiego?, [w:] Język i kultura polska w szkolnictwie i oświacie polonijnej, red. Albin Koprukowniak, Teresa Skubalanka, Lublin: Polonijne Centrum Kulturalno-Oświatowe UMCS 1983, s. 39-55.
44. O pojęciu irradiacji semantycznej i jego przydatności dla opisu magicznych funkcji mowy, [w:] Studia o metaforze II, red. Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1983, s. 181-198.
45. O pojęciu wariantu fleksyjnego, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, seria 6, Językoznawstwo, red. Mieczysław Basaj, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1983, s. 369-381.
46. Jan Kochanowski – mistrz słowa polskiego, „Wisełka”, kwartalnik dla nauczycieli szkół polonijnych, 2, 1984, s. 19-23.
47. Nad tekstem poematu J. Słowackiego „W Szwajcarii”. Uwagi o genezie stylistycznej utworu, „Annales UMCS” 1984, sectio FF, vol. II, s. 129-153.
48. O języku Biernata z Lublina, [w:] Polszczyzna regionalna w okresie renesansu i baroku, red. Halina Wiśniewska, Czesław Kosyl, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1984, s. 21-35.
49. Zewnętrzny i wewnętrzny przekład jako metoda interpretacji tekstu dzieła, [w:] Z problemów poetyki historycznej, red. Lech Ludorowski, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1984, s. 7-17.
50. Kilka uwag o swoistości fleksji gwarowej, [w:] Collectanea linguistica in honorem Adami Heinz, kom. red. pod przewodn. Franciszka Sławskiego, Prace Komisji Językoznawstwa PAN, oddział w Krakowie, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1986, s. 137-144.
51. Metodologiczne problemy syntezy stylistyki, [w:] Teoretycznoliterackie tematy i problemy, red. Janusz Sławiński, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1986, s. 79-92.
52. Typy wariantów fleksyjnych współczesnej polszczyzny, „Poradnik Językowy” 1986, z. 9-10, s. 602-606.
53. Założenia gramatyki stylistycznej, [w:] Typy opisów gramatycznych języka. Materiały polsko-czeskiej sesji naukowej. Jabłonna 15-17 XI 1983, red. Mieczysław Basaj, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1986, s. 141-155.
54. Z problematyki gramatycznej „Vade-mecum”, [w:] Język Cypriana Norwida. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Pracownię Słownika Języka Norwida w dniach 4-6 listopada 1985 roku, cz. 1, red. Krzysztof Kopczyński, Jadwiga Puzynina, Warszawa: Wydawnictwo UW 1986, s. 5-22.
55. Depersonalizacja w niektórych stylach pisanych oficjalnego obiegu języka, „Socjolingwistyka” 6, 1987, s. 113-122.
56. Interpretacja stylistyczna „Balladyny”, [w:] Dramat polski XIX i XX wieku. Interpretacje i analizy, red. Lech Ludorowski, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1987, s. 25-51.
57. Kategoria nieokreśloności w strukturze tekstu artystycznego, [w:] W kręgu historii i teorii literatury. Księga ku czci Profesora Jana Trzynadlowskiego, red. Bogdan Zakrzewski, Andrzej Bazan, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1987, s. 155-168.
58. Fleksja a język pisarza, [w:] Wokół języka. Rozprawy i studia poświęcone pamięci profesora Mieczysława Szymczaka, kom. red. pod przewodn. Mieczysława Basaja, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1988, s. 363-371.
59. Lingwistyczna kategoria czasu w narracji epickiej i lirycznej, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 1988, 31, z. 1-2, s. 113-127.
60. Stylistyczna akomodacja kategorii fleksyjnych, [w:] Stylistyczna akomodacja systemu gramatycznego, red. Teresa Skubalanka, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1988, s. 19-27.
61. Kategorialne ukształtowanie tekstów potocznych, [w:] Tekst ustny – texte oral. Struktura i pragmatyka – problemy semantyki – ustność w literaturze, red Maciej Abramowicz, Jerzy Bartmiński, Wrocław: Wiedza o Kulturze 1989, s. 17-31.
62. Nad autografami „Monachomachii” i „Bajek i przypowieści” Ignacego Krasickiego, [w:] W kręgu Oświecenia i teatru. Profesorowi Mieczysławowi Klimowiczowi w 70 rocznicę urodzin, red. Andrzej Cieński, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1989, s. 203-218.
63. Polszczyzna potoczna mieszkańców Lublina, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego”, „Slawistyka” 1989 [1992],  nr 6, s. 267-277.
64. Warianty fleksyjne w tekstach gwarowych, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 1988 [1989], 34, s. 235-242.
65. Historia języka a gramatyka stylistyczna, „Język Polski” 1990, z. 1-2, s. 18-25.
66. O kilku problemach gramatyczno-stylistycznych literatury staropolskiej, [w:] Polszczyzna średniowieczna i renesansowa. Materiały z konferencji naukowej 17-19 X 1988 r., red. Maria Kamińska, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1990, s. 145-158 [Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 23].
67. Problematyka stylistyczno-gramatyczna neologizmu, „Studia Linguistica Polono-Slovaca” 1990, nr 3, s. 31-37.
68. Styl poezji Norwida na tle tradycji poetyckiej romantyzmu, „Studia Norwidiana” 1990 t. 8, s. 25-59.
69. Style literatury, [w:] Słownik literatury staropolskiej (Średniowiecze, Renesans, Barok), red. Teresa Michałowska, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1990; wydanie 2, poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1998, s. 904-917.
70. Język literacki XIX wieku, [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. Józef Bachórz, Alina Kowalczykowa, Wrocław, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1991, s. 386-396.
71. Podstawowe pojęcia gramatyki stylistycznej, [w:] Synteza w stylistyce słowiańskiej. Materiały konferencji z 24-26 IX 1990 r. w Opolu, red. Stanisław Gajda, Opole: WSP im. Powstańców Śląskich 1991, s. 73-81.
72. Czy można mówić o istnieniu systemu stylistycznego?, „Stylistyka” 1, 1992, s. 27-38.
73. Główne tendencje stylistyczne w polskiej poezji barokowej, [w:] Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku. Materiały z konferencji naukowej 25-29 sierpnia 1987 r. w Krakowie, red. Marian Stępień, Stanisław Urbańczyk, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN 1992, s. 189-198.
74. Uwagi o modalności poetyckiej na przykładzie wybranych wierszy Józefa Czechowicza, „Prace Filologiczne” 1992, t. 37, s. 409-421.
75. O rozwoju stylów językowych, „Stylistyka” 2, 1993, s. 5-13.
76. Regionalizacja języka a kategoria lokatywności, [w:] Studia nad polszczyzną kresową, t. 7, red. Janusz Rieger, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1994, s. 17-26.
77. O definicjach stylu, „Stylistyka” 4, 1995, s. 7-23.
78. Język literatury w ujęciu Konrada Górskiego, [w:] Konrada Górskiego świat literatury, teatru i języka. Materiały konferencji zorganizowanej w setną rocznicę urodzin Profesora, red. Władysław Sawrycki i Jerzy Speina, Toruń: Towarzystwo Naukowe 1996, s. 131-138.
79. Wiersz Mickiewicza „Te rozkwitłe świeżo drzewa…” wśród konwencji stylistycznych epoki, „Język Artystyczny” 10, 1996, s. 53-60.
80. Postscriptum do „Wprowadzenia do gramatyki stylistycznej języka polskiego”, „Stylistyka” 6, 1997, s. 513-524.
81. Structure du lexique poetique, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1595, 1997, s. 50-55. 
82. Styl romantyczny w poezji polskiej, [w:] Między Oświeceniem i Romantyzmem. Kultura polska około 1800 roku. IV Polsko-Niemiecka Konferencja Polonistyczna, red. Jakub Zdzisław Lichański, Warszawa: DiG 1997, s. 219-228.
83. Uwagi o kształcie językowym „Pierścienia Wielkiej Damy” Norwida, „Studia Norwidiana” 1997/1998, r. 15/16, s. 53-63.
84. Językowe właściwości rymów Norwida, „Roczniki Humanistyczne” 1998,t. 46, z. 1 spec., s. 139-164.
85. Postać i język. Na przykładzie Gustawa z IV części „Dziadów” Adama Mickiewicza, „Stylistyka” 7, 1998, s. 93-109.
86. Uwagi o stylu wiersza Adama Mickiewicza „Wsłuchać się w szum wód głuchy…”, „Język Polski” 1998,  z. 5, s. 303-308.
87. Język graffiti, „Stylistyka” 8, 1999, s. 89-104.
88. Juliusz Słowacki – artysta słowa, „Język Polski” 1999, z. 5, s. 339-350.
89. Znaczenie prac Haliny Turskiej nad językiem i stylem twórczości Mickiewicza, [w:] Mickiewiczologia. Tradycje i potrzeby. Materiały konferencji zorganizowanej przez Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza oraz Instytut Filologii Polskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku w dniach 23-25 września 1997 roku, red. Kazimierz Cysewski, Słupsk: Wydawnictwo Uczelniane, Wyższa Szkoła Pedagogiczna 1999, s. 71-78.
90. Deleksykalizacja w poezji romantycznej, „Annales UMCS” 2000, sectio FF, vol. 18, s. 249-260.
91. Archaizmy leksykalne pochodzenia biblijnego w polskiej frazeologii, „Prace Językoznawcze” 2001, 26, s. 213-222.
92. Ewolucja stylów językowych w twórczości poetyckiej Mickiewicza, „Annales UMCS” 2001, sectio FF, vol. 19, s. 19-30.
93. Różne językoznawcze analizy jednego wiersza, „Prace Filologiczne” 2001, t. 46, s. 555-566.
94. Symbolika późnych wierszy lirycznych Juliusza Słowackiego, „Roczniki Humanistyczne” 2001/2002, z. 6, s. 379-390.
95. O kilku problemach stylistyki historycznej, „Stylistyka” 14, 2005, s. 651-659.
96. Aluzja, „Stylistyka” 15, 2006, s. 69-84.
97. Jeszcze o słownictwie miłosnym języka polskiego, „Poradnik Językowy” 2007, z. 9, s. 3-12.
98. Kategorie stylistyczne, „Stylistyka” 16, 2007, s. 567-611.
99. O stylu ostatnich wierszy Czesława Miłosza, „Roczniki Humanistyczne” 2007, z. 6, s. 95-119.
100. Norwid a poezja współczesna: szkic stylistyczny, „Colloquia Litteraria” 1-2, 2008, s. 171-191.
101. Styl językowy poezji Zbigniewa Herberta, „Stylistyka” 17, 2008, s. 49-75.
102. Antropomorfizacja w poetyckich opisach przyrody, „Stylistyka” 18, 2009, s. 153-178.
103. Polskie nazewnictwo roślin. Struktura zbioru, „Annales” UMCS 2009, sectio FF, vol. 27, s. 129-144.
104. Język Cypriana Norwida na tle epoki, „Studia Norwidiana” 2009/2010, r. 27/28, s. 37-51.
105. Dziecko i dorosły. Dwa językowe punkty widzenia, „Annales UMCS” 2010, sectio FF, vol. XXVIII, s. 17-28.
106. Elementy kodu miłosnego w liryce Haliny Poświatowskiej, „Stylistyka”19, 2010, s. 209-237.
107. Językowe problemy antropomorfizacji, [w:] Język polski. Współczesność. Historia, red. Władysława Książek-Bryłowa, Henryk Duda, Zamość: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Szymona Szymonowica w Zamościu 2010, s. 193-203.
108. Na marginesie wiersza Czesława Miłosza z cyklu „Pamiętnik naturalisty”, [w:] W świecie nazw. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Czesławowi Kosylowi, red. Halina Pelcowa, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2010, s. 383-387.
109. O kreatywności językowej i kilku innych kwestiach, „Poradnik Językowy” 2010, z. 10, s. 5-11.
110. O paradoksach i nie tylko: przyczynek do charakterystyki stylu liryki religijnej ks. Jana Twardowskiego, „Roczniki Humanistyczne” 2010, z. 6, s. 185-199.
111. Semantyka nastroju, „Stylistyka”19, 2011, s. 309-317.
112. Styl poetycki jako odmiana języka narodowego, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego LVII” 2011, s. 199-210.
113. Uwagi o stylu poetyckim Czesława Miłosza, „Poradnik Językowy” 2011, z. 6, s. 5-13.
114. O gramatyce stylistycznej, „Stylistyka” 21, 2012, s. 413-424.

Otrzymane nagrody i odznaczenia:

- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

- Złoty Krzyż Zasługi

- Medal Komisji Edukacji Narodowej

Wielokrotnie nagrody Ministra Szkolnictwa Wyższego i Nauki oraz JM Rektora UMCS.

Więcej patrz: Teresa Skubalanka. Doktor honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2002; A. M. Lewicki, Portret naukowy Profesor Teresy Skubalanki, „Annales UMCS” 1988, sectio FF, vol. VI, s. 1-18; M. Wojtak, Szkic do portretu naukowego Profesor Teresy Skubalanki, „Stylistyka” 17, 2008, s. 361-371; M. Wojtak, Stylistyka w ujęciu lingwistów z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, [w:] Słowa. Style. Metody, red. H. Pelcowa, M. Wojtak, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2012, s. 268-269; H. Pelcowa, M. Wojtak, Profesor Teresa Skubalanka – Uczona i Mistrzyni, „Wiadomości Uniwersyteckie”, wrzesień 2016; H. Pelcowa, I. Domaciuk-Czarny, Teresa Skubalanka (bibliografia prac), [w:] Bibliografia dorobku naukowego pracowników Instytutu Filologii Polskiej UMCS do roku 2013, red. B. Maksymiuk-Pacek, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2014, s. 547-557; M. Wojtak, Profesor Teresa Skubalanka (1928-2016) O Pierwszej Damie Polskiej Stylistyki, „Stylistyka” 26, 2017, s. 351-358; A. Pajdzińska, M. Wojtak, Teresa Skubalanka – uczona i mistrzyni, [w:] My z Nich 3. Spuścizna językoznawców polskich drugiej połowy XX wieku, red. Z. Greń, K. Kleszczowa, Z. Zaron, Warszawa: Wydział Polonistyki UW 2019, s. 217-229.

Opracowały: Anna Pajdzińska, Halina Pelc, Maria Wojtak

Opracowanie edytorskie: Wiktoria Dzianak