Prof. dr hab. Halina Wiśniewska (1931–2018)

ORCID: 0000-0002-5488-0715

Obszary zainteresowań badawczych: język i styl pisarzy staropolskich i średniopolskich (Sebastian Fabian Klonowic, Jan Ursinus, Jan Andrzej Morsztyn, Ignacy Krasicki), badania historycznojęzykowe skoncentrowane na opisie systemu języka w różnych epokach jego rozwoju, teoria i praktyka edukacji polonistycznej, kwestie sprawności komunikacyjnej uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych

Uzyskane stopnie i tytuły naukowe:

1965 – magister filologii polskiej

1973 – doktorat

1978 – habilitacja

1989 – profesor nadzwyczajny UMCS

1993 – profesor zwyczajny

Sprawowane funkcje:

1978–1981, 1987–1990 – prodziekan Wydziału Humanistycznego

1978–2001 – kierownik Zakładu Metodyki Nauczania Literatury i Języka Polskiego

Opieka nad doktoratami/magisteriami:

Wypromowała około 330 magistrów filologii polskiej oraz siedmiu doktorów: dr Barbara Tarczyńska, dr Grażyna Wiśniewska, dr Bożena Kotuła, dr Ewa Filip, dr Jolanta Koczela, dr hab. Leszek Tymiakin, prof. UMCS, prof. dr hab. Małgorzata Karwatowska.

Wybrane najważniejsze (lub najnowsze) publikacje

Monografie autorskie:

1. Polszczyzna przemyska wieków XVII-XVIII, Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1975, ss. 122.
2. Stylistyczne i socjalne odmiany polszczyzny lublinian XVII wieku, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1977, ss. 228.
3. Renesansowe życie i dzieło Sebastiana Fabiana Klonowica, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1985, ss. 328.
4. Kulturalna polszczyzna XVII wieku. Na przykładzie Zamościa, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1994, ss.168.
5. Język polski w łacińskich pracach Jana Ursinusa, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998, ss. 163.
6. Język polski na ziemiach ruskiej i lubelskiej w Rzeczpospolitej szlacheckiej XVI-XVIII wieku, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001, ss. 314.
7. Świat płci żeńskiej baroku zaklęty w słowach, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003, ss. 308.
8. Polszczyzna przez wieki (od średniowiecza do oświecenia), Wydawnictwo Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, 2009, ss. 390.
9. Kunszt pisania po polsku w królewskim Przemyślu, XVI-XVIII w., [współautor: Leszek Tymiakin], Wydawnictwo TPN, Przemyśl 2010, ss. 218.
10. „Uciechy, miłości i wojowanie” w wierszach Jana Andrzeja Morsztyna, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010, ss. 275.
11. Ignacego Krasickiego dubiecka przestrzeń ojczysta. Studium lingwistyczno-kulturowe, Wydawnictwo Urząd Gminy w Dubiecku, Dubiecko 2011, ss. 283.
12. Milczenie i pisanie małopolskich pań w wiekach XVI-XVIII, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013, ss. 369.
13. Renesansowa nowoczesność w przypowieściach, czyli bajkach Biernata z Lublina, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2015, ss. 212.
14. Rzemieślnicy i rzemiosła w królewskim Przemyślu (zawodowe słownictwo i frazeologia) XVI-XVIII wieku, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2015, ss. 155.
15. Polszczyzna w utworach Elżbiety Drużbackiej, poetki saskiej (1698-1765), Wydawnictwo UMCS, Lublin 2016, ss. 238.

Monografie pod redakcją:

1. Polszczyzna regionalna w okresie renesansu i baroku, [współred.: Czesław Kosyl], Wydawnictwo „Ossolineum” PAN, Wrocław 1984, ss. 236.
2. Schemat w kształceniu literackim i językowym, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1986, ss. 312.
3. Odmiany polszczyzny XVII wieku, [współred.: Czesław Kosyl], Wydawnictwo UMCS, Lublin 1992, ss. 189.
4. Wokół szkoły i nauczyciela, [współred.: Janusz Plisiecki], Wydawnictwo UMCS, Lublin 1992, ss. 161.
5. O języku w sposób żywy i ciekawy. Propozycje lekcji i ćwiczeń gramatycznych,Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 1999, ss. 163.
6. Gry i zabawy w kształceniu językowym, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000, ss. 206.
7. Humanistyczne ścieżki edukacyjne, [współred.: Leszek Tymiakin], Wydawnictwo Norbertinum, Lublin 2000, ss. 198.

Artykuły:

1. Streszczenie – bardzo ważna umiejętność ucznia, „Polonistyka” 1997, nr 5, s. 289– 293.
2. Czy umiemy być dowcipni?, „Język Polski w Szkole dla klas IV-VIII” 1997/98, z. 5, s. 34–43.
3. Ekspansja nazw kobiet jako przejaw zmian społecznych i obyczajowych, „Język Polski w Szkole Średniej” 1998/1999, z. 2, s. 71–78.
4. Kim chcę być w dorosłym życiu? – opinie czternastolatek, [w:] W zwierciadle języka i kultury, red. Jan Adamowski, Stanisława Niebrzegowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, s. 445– 454.
5. Substytucja tekstowa – uczniowska strategia pisania form wypowiedzi, [w:] Stylistka a pragmatyka, red. Bożena Witosz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001, s. 241–252.
6. Rodzina i jej wartościowanie w „Tezaurusie” Grzegorza Knapiusza, „Przegląd Humanistyczny” 2007, r. 51, s. 57–70.
7. Ekspansja wyrazu „seks” we współczesnych słownikach, [w:] Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku, red. Małgorzata Karwatowska, Adam Siwiec, Wydawnictwo Bestprint, Chełm 2010, s. 197–206.
8. Leksykalne pole semantyczne – metoda opisu VXII-wiecznej rzeczywistości, [w:] Językoznawstwo. Tekst staropolski w badaniach, dydaktyce i edycji, t. 4, red. Marian Kucała, Anna Krupska-Perek, Wydawnictwo AH-E, Łódź 2010, s. 37–49.
9. Życie wulgaryzmów w ciągu dwu wieków, [w:] Odmiany polszczyzny w szkole. Teoria i praktyka, red. Helena Synowiec, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013, s. 86–98.
10. Zanikanie wiedzy o historyczności języka polskiego, [w:] Językowe, literackie i kulturowe ścieżki edukacji polonistycznej (tradycja i współczesność). Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Helenie Synowiec w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej, red. Danuta Krzyżyk, Bernadeta Niesporek-Szamburska, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014, s. 221–232.
11. Językowe dominanty w morałach bajek Ezopowych Biernata z Lublina, [w:] Biernat z Lublina a literatura i kultura nowoczesnego renesansu w Polsce, red. Justyna Dąbkowska-Kujko, Anna Nowicka-Struska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2015, s. 187–198.
12. O miłościach w bajkach Biernata z Lublina, [w:] Człowiek, zjawiska i teksty kultury w komunikacji społecznej, red. Małgorzata Karwatowska, Robert Litwiński, Adam Siwiec, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2015, s. 217–232.

Recenzje i inne:

1. Dla dobra polonistyki szkolnej potrzebna jest integracja i intensyfikacja działań, „Polonistyka” 1981, nr 6, s. 617– 618.
2. Edward Polański, Słownictwo uczniów, Warszawa 1982, „Język Polski” 1985, r. 65, s. 367–369.
3. Jerzy Podracki, Świat ludzi, rzeczy, słów, Warszawa 1994, „Poradnik Językowy” 1994, nr 4, s. 63–64.
4. Matury i społeczne oczekiwania, „Polonistyka” 1995, nr 1, s. 34–36.
5. Czy można żyć bez gramatyki?, „Polonistyka” 1996, nr 4, s. 232– 233.
6. Jolanta Nocoń, Polecenia i pytania w podręcznikach do nauki o języku, Opole 1997, „Język Polski w Szkole dla klas IV-VIII” 1998/1999, z. 4, s. 102–104.
7. Józef Kość, Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu językowym w perspektywie historycznej, Lublin 1999, „Język Polski” 2001, R. 81, nr 5, s. 5–52.
8. Czy gramatyka może przeszkadzać w rozmowie kobiety z mężczyzną?, [w:] Bariery i pomosty w komunikacji językowej Polaków, red. Jerzy Bartmiński, Urszula Majer-Baranowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005, s. 156–158.

Otrzymane nagrody i odznaczenia:

- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

- Złoty Krzyż Zasługi

- tytuł „Zasłużony dla Lublina”

- medale: Komisji Edukacji Narodowej, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu i Zamościu, Nauka w Służbie Ludu” (za zasługi dla UMCS), Medal 700-lecia Miasta Lublin

- nagrody Ministra (1976, 1980, 1986)

- liczne nagrody Rektora UMCS

Hobby: podróże, długie spacery, robótki na drutach, zbieranie pięknej porcelany

Linki do stron i materiałów:

https://pbn.nauka.gov.pl/core/#/profile/public/5e7093b9878c28a0473afb75

https://www.umcs.pl/pl/umcs-aktualnosci,1,zmarla-sp-prof-halina-wisniewska,64344.chtm

Opracowała: Małgorzata Karwatowska

Opracowanie edytorskie: Laura Bojek, Karolina Kowalik