Międzyuczelniana grupa badaczy (dr hab. Mirosław Górny z Instytutu Językoznawstwa Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu, dr hab. Ewa Głowacka z Instytutu Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu, dr hab. Małgorzata Kisilowska z Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr hab. Zbigniew Osiński z naszego Instytutu), dzięki grantowi przyznanemu przez Narodowe Centrum Nauki realizuje, od marca 2014 r. do września 2016 r., projekt badawczy pod tytułem „Mechanizmy kształtowania i ewolucji indywidualnej przestrzeni informacyjnej w naukach humanistycznych”.
Celem badań jest:
1) ustalenie cech podstawowych typów przestrzeni informacyjnej, w których pracują przedstawiciele nauk humanistycznych;
2) wyjaśnienie mechanizmów kształtowania przestrzeni informacyjnej naukowca i kierunków jej ewolucji;
3) skonstruowanie narzędzia do badań przestrzeni informacyjnej - rozumianego jako zbiór działań badawczych i procedur wstępnej oceny i interpretacji wyników.
Przyjęto punkt widzenia, który zmienia w istotnym stopniu dotychczasową perspektywę badawczą stosowaną w nauce o informacji. Tradycyjnie perspektywa ta zakładała obserwowanie systemu informacyjnego, lub potrzeb informacyjnych użytkownika. W nowej koncepcji centralnym elementem perspektywy badawczej staje się przestrzeń informacyjna określana jako obszar informacji, w którym porusza się użytkownik. W obszarze tym może on podejmować działania, które polegają na ewidentnym wykorzystaniu informacji, lub tylko na dążeniu do wykorzystania informacji (niekoniecznie skutecznym). Obszar informacji, w tym wypadku, nie oznacza tylko i wyłącznie samej informacji, lecz także narzędzia do jej wyszukiwania, gromadzenia, przetwarzania i udostępniania.
Przestrzeń informacyjną, w takiej koncepcji, można określać jako układ trzech elementów:
- zasób informacji potencjalnie dostępnej danemu użytkownikowi;
- możliwości finansowe, fizjologiczne, techniczne, motywacja i kompetencje użytkownika pozwalające korzystać z informacji potencjalnie dostępnej;
- podejście do informacji i wiedza informacyjna użytkownika, które powodują, że określa on obszar potencjalnie przydatnej (dla niego i w jego mniemaniu) informacji, ma jakąś wiedzę o ilości i jakości tej informacji, jakieś przekonania, sądy na jej temat, ma zamierzenia w stosunku do niej.
Wyróżniono trzy etapy kształtowania indywidualnej przestrzeni informacyjnej:
- istniejący zasób informacji i narzędzi, który w odniesieniu do zainteresowań konkretnego użytkownika może być potencjalnie przydatny;
- zasób ten ograniczają możliwości użytkownika – finansowe, czasowe, jego kwalifikacje, infrastruktura technologiczna którą dysponuje itd.;
- ostatecznie o podejmowanych działaniach informacyjnych decyduje podejście badacza do informacji; dokonuje tutaj wyborów i podejmuje działania (albo nie) na podstawie wymienionych już czynników.
Na wstępie postawiono dwie główne hipotezy:
Hipoteza I
Czynnikiem krytycznym mającym wpływ na poszerzanie i zmianę struktury indywidualnej przestrzeni informacyjnej w humanistyce są zasoby Internetu oraz digitalizacja szeroko rozumianego piśmiennictwa.
Hipoteza II
Czynnikiem krytycznym utrudniającym wykorzystanie możliwości rozbudowy indywidualnej przestrzeni informacyjnej w humanistyce są niedostatki warsztatu badaczy w zakresie nowoczesnych technologii informacyjnych oraz organizacji i zarządzania zgromadzoną informacją.
Efektem badań będą wystąpienia na międzynarodowych konferencjach naukowych i artykuły w czasopismach, w których zaprezentowane zostaną rozważania na temat indywidualnych przestrzeni informacyjnych humanistów oraz monografia w języku angielskim zawierająca kompletny opis badanego problemu.
dr hab. Zbigniew Osiński, prof. nadzw. UMCS
