III międzynarodowa konferencja naukowa z cyklu „Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość stosunków polsko-ukraińskich w kontekście podmiotowości Europy Środkowej”, 24 listopada 2021 roku.
Na zaproszenie Centrum Europy Wschodniej UMCS i Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UMCS w konferencji uczestniczyli przedstawiciele zarówno krajowych, jak i zagranicznych ośrodków naukowych i naukowo-badawczych. Słowo wstępne wygłosili: prof. dr hab. Marek Pietraś – Dyrektor Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UMCS oraz prof. dr hab. Walenty Baluk – Dyrektor Centrum Europy Wschodniej UMCS.
W konferencji przewidziano trzy panele.
Pierwszy panel „Uwarunkowania historyczne i kulturowe stosunków Polski i Ukrainy” moderował prof. Mykoła Doroszko z Instytutu Stosunków Międzynarodowych KUN im. T. Szewczenki. Udział wzięli prof. Ivan Monolatii z Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stefanyka, prof. dr hab. Georgiy Kasianov – Instytut Nauk o Polityce i Administracji UMCS, dr Andrzej Jekaterynczuk – Katedra Badań nad Kulturą i Komunikacją UMCS oraz dr Andrzej Szabaciuk z Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.
Prelegenci I panelu w ramach dyskusji poruszyli kwestie konfliktów historycznych między Polakami a Ukraińcami, które zdaniem G. Kasianova należy rozpatrywać w kategoriach konfliktu ideologicznego, a nie konfliktu między społeczeństwem polskim i ukraińskim. Polacy i Ukraińcy nie powinni utożsamiać swojej wspólnej historii z konfliktem oraz nie pozwolić na narzucenie nacjonalistycznej i populistycznej narracji. Nawiązując do koncepcji szarego nosorożca prof. I. Monołatij przestrzegał przed ignorowaniem ważnych problemów (historycznych) we wzajemnych relacjach, które mogą doprowadzić do trwałego pogorszenia wzajemnych relacji. Zaproponował model nowego otwarcia w rozwiązywaniu trudnych spraw, w tym również dotyczących złożonej przeszłości. Z kolei dr A. Jekaterynczuk zwracał uwagę na pozytywne trendy w zakresie zmiany negatywnych stereotypów w relacjach między narodami. Akcentował uwagę słuchaczy także na asymetrii w wymianie osobowej oraz asymetrii w pamięci historycznej pomiędzy Polakami a Ukraińcami. Moderator panelu prof. M. Doroszko wskazywał na potrzebę poszanowania suwerenności historycznych narracji obydwu narodów.
W drugim panelu „Dyplomacja publiczna i komunikowanie strategiczne Polski i Ukrainy” udział wzięli: prof. dr hab. Mykola Ozhevan – Instytut Stosunków Międzynarodowych KUN im. T. Szewczenki oraz Narodowy Instytut Studiów Strategicznych przy Prezydencie Ukrainy, dr Piotr Andrusieczko, polski dziennikarz, redaktor czasopisma „Ukraiński Żurnal”, dr Daniel Szeligowski – Polski Instytut Spraw Międzynarodowych i dr hab. Vitaliy Makar – Czerniowiecki Uniwersytet Narodowy im. J. Fed’kowycza. Moderatorem panelu był prof. Marek Pietraś – dyrektor Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UMCS.
Prelegenci II panelu poruszyli m.in. problemy wzajemnych relacji bilateralnych (V. Makar), wzrostu dynamiki wymiany osobowej oraz kontaktów na szczeblu międzypaństwowym (P. Andrusieczko). Zwrócono uwagę na forsowanie tematów związanych z polityką historyczną oraz nie wykorzystywania w pełni możliwości polskiego soft power i dyplomacji kulturalnej. Dr D. Szeligowski krytycznie ocenił realny stan partnerstwa strategicznego Polski i Ukrainy, które odstaje od zadeklarowanego statusu wzajemnych relacji. Zdaniem eksperta, nie należy także przeceniać możliwości stron oraz zaangażować się w pracę u podstaw na rzecz kształtowania takiego partnerstwa. Ponadto należy wziąć pod uwagę generacyjną zmianę pokoleń oraz wspierać decentralizację kontaktów. Prof. M. Ozhevan zwrócił uwagę na problemy komunikowania między narodami oraz wskazał na potrzebę kształtowania kultury komunikowania strategicznego między elitami rządzącymi obydwu państw.
W trzecim panelu „Uwarunkowania polityczne stosunków Polski i Ukrainy” udział wzięli: prof. dr hab. Volodymyr Fisanow – Kierownik Katedry Informacji Międzynarodowej Czerniowieckiego Uniwersytetu Narodowego im. J. Fed’kowycza, prof. dr hab. Wojciech Sokół – Katedra Systemów Politycznych i Praw Człowieka UMCS, dr hab. Mariusz Sienkiewicz – Katedra Administracji Publicznej UMCS, prof. dr hab. Vasyl Klymonchuk – Kierownik Katedry Politologii Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. W. Stefanyka, i prof. dr hab. Galyna Zelenko – Instytut Badań Politycznych i Etnicznych im. I. Kurasa NAN Ukrainy. Trzeci panel moderował prof. dr hab. Anatoliy Kruglashov.
Prelegenci III panelu poruszyli m.in. problemy asymetrii we wzajemnych relacjach oraz zmieniającego się ładu międzynarodowego. Prof. V. Fisanow podkreślił znaczenie wspólnych działań na rzecz przeciwstawienia się zagrożeniom ze strony Rosji. Polska i Ukraina powinny wywierać większy wpływ na kształtowanie opinii publicznej w Rosji. Ponadto nawoływał do kontynuowania spuścizny politycznej Jerzego Giedroycia. Koncepcje polityki wschodniej Polski przedstawił prof. W. Sokół, który zarazem wskazał na poparcie udzielone Ukrainie na drodze integracji europejskiej przez większość polskich ugrupowań politycznych. Dr hab. M. Sienkiewicz podkreślił istotne znaczenie we wzajemnych relacjach jednostek samorządowych. Z kolei prof. V. Klymonchuk i prof. G. Zelenko pozytywnie ocenili znaczenie polskiego sukcesu transformacyjnego dla Ukrainy oraz wskazywali na istotne wsparcie, którego Polska udziela Ukrainie na arenie międzynarodowej.
Obrady webinarium podsumował prof. Walenty Baluk, wskazując na potrzebę budowania przez Polskę i Ukrainę tandemu regionalnych liderów w Europie Środkowo-Wschodniej.
Webinarium realizowane było jako zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2021” na podstawie umowy dotacji z MSZ nr BDG-287/2021.
