II międzynarodowa konferencja naukowa z cyklu „Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość stosunków polsko-ukraińskich w kontekście podmiotowości Europy Środkowej”, 21 października 2021 roku.
Słowo wstępne wygłosili dyrektor Instytutu Europy Środkowej, dr hab. Beata Surmacz, prof. UMCS, zastępca dyrektora Instytutu Stosunków Międzynarodowych Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego im. T. Szewczenki, doc. Anton Nanawow oraz dyrektor Centrum Europy Wschodniej UMCS, prof. dr hab. Walenty Baluk. W konferencji przewidziano dwa panele.
Pierwszy panel „Geostrategia Polski i Ukrainy w Europie Środkowej” moderował prof. Mykoła Doroszko z Instytutu Stosunków Międzynarodowych KUN im. T. Szewczenki. Udział wzięli prof. Wiktor Matwijenko – ISM KUN im. T. Szewczenki), dr hab. Agnieszka Legucka – prof. AFiB Vistula oraz prof. Waldemar Paruch – Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UMCS.
Prelegenci I panelu w ramach dyskusji poruszyli szereg ważnych problemów związanych z geostrategicznym wyborem Polski i Ukrainy, zmieniającym się układem sił w skali globalnej i regionalnej. Ponadto omówiono kwestie polityki regionalnej w Europie Środkowo-Wschodniej z uwzględnieniem potencjału partnerstwa strategicznego Polski i Ukrainy jako tandemu regionalnych liderów. Zwrócono również uwagę na agresywną politykę Rosji, słabnące wpływy Zachodu i strategiczną współpracę Rosji z Chinami (A. Legucka). Profesor W. Paruch zwrócił uwagę na potrzebę zdefiniowania geopolitycznego położenia Polski i Ukrainy w EŚW, podkreślając jednocześnie, że realizacja koncepcji koncertu mocarstw w regionie będzie geopolityczną katastrofą dla obydwu państw. Powyższe warunkuje synergię zasobów Polski i Ukrainy jako państw środkowoeuropejskich w celu przeciwstawienia się wyzwaniom i zagrożeniom dla bezpieczeństwa. Polska i Ukraina powinny dążyć do symetrycznego partnerstwa oraz koordynowania swoich działań w zakresie bezpieczeństwa i obrony. Ukraina jako spadkobierczyni Rusi Kijowskiej, znajdującej się w granicach WKL oraz I RP, powinna odważniej nawiązywać do spuścizny Rzeczypospolitej Trojga Narodów. Z kolei prof. M. Doroszko wskazał na potrzebę opracowania środkowoeuropejskiej strategii przez Ukrainę i Polskę, wskazującej na geopolityczne znaczenie obydwu państwa dla regionu EŚW. Ukraina i Polska jako państwa osiowe EŚW mają istotne znaczenie w kontekście bezpieczeństwa regionu.
W drugim panelu „Partnerstwo dla bezpieczeństwa” Polski i Ukrainy” udział wzięli: prof. Hryhorij Perepełycia – ISM KUN im. T. Szewczenki, prof. Serhij Danyłenko – ISM KUN im. T. Szewczenki, dr hab. Paweł Kowal – prof. ISP PAN, Poseł na Sejm RP oraz dr hab. Tomasz Stępniewski – prof. KUL, Instytut Europy Środkowej. Moderatorem panelu był prof. Marek Pietraś – dyrektor Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UMCS.
Prelegenci II panelu poruszyli m.in. problemy związane z ogólną oceną środowiska bezpieczeństwa Polski i Ukrainy w wymiarze regionalnym i globalnym. Poseł Paweł Kowal wskazał na potrzebę zawarcia nowego sojuszu polsko-ukraińskiego (paktu) oraz lobbowania na tym etapie wzajemnych relacji kwestii stowarzyszenia Ukrainy z Zachodem (UE i NATO). W tym celu zaproponował interesującą formułę „półczłonkostwa” jako metody stopniowego wchodzenia Ukrainy do struktur europejskich i euroatlantyckich. Ponadto zaproponowano akademikom przeprowadzenie badań i symulacji strategicznego partnerstwa Polski i Ukrainy w układzie bilateralnym oraz multilateralnym. Profesor H. Perepełycia zwrócił uwagę na wzrost znaczenia uwarunkowań regionalnych w stosunkach międzynarodowych. Agresywna polityka Rosji, która dąży do bycia geopolitycznym centrum w Europie Wschodniej, determinuje zawieranie na poziomie regionalnym sojuszy dwustronnych i wielostronnych w celu przeciwstawienia agresji. Polska i Ukraina powinny pogłębiać polityczno-wojskową współpracę. Profesor S. Danyłenko poruszył kwestie bezpieczeństwa informacyjnego, wskazując na destrukcyjny wpływ propagandy i dezinformacji Rosji na stosunki ukraińsko-polskie. Badacz zaproponował prowadzenie proaktywnej polityki informacyjnej w zakresie promowania strategicznego partnerstwa Ukrainy i Polski. Z kolei prof. T. Stępniewski nawiązał do kwestii formalnego i materialnego partnerstwa strategicznego obydwu państw, wymagającego realizowanie konkretnych inicjatyw w wybranych sektorach gospodarki.
Obrady webinarium podsumował prof. Walenty Baluk.
Webinarium realizowane było jako zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2021” na podstawie umowy dotacji z MSZ nr BDG-287/2021.
