Lubelska Biblioteka Staropolska. Series Nova

EDYCJE PLANOWANE W RAMACH PROJEKTU LUBELSKA BIBLIOTEKA STAROPOLSKA. SERIES NOVA

• Sebastian Fabian Klonowic, Gorais / Goraida, przekład, wprowadzenie i opracowanie Grażyna Łabęcka- Jóźwiakowska [edycja dwujęzyczna, łacińsko-polska].

Gorais (ok. 1591) stanowi rzadki przykład łacińskiego dzieła zbudowanego na ramie satyry menippejskiej, gatunkuopisanego przez J. Lipsjusza dopiero w 1581 roku. W nietypowy sposób (elementy kroniki, legendy herbowej, pieśni) opiewa jeden z najstarszych polskich rodów szlacheckich. Jej wydanie z rękopisu nie tylko wzbogaci wiedzę z dziedziny literaturoznawstwa (filologia polska, klasyczna) i historii (historia obyczaju, genealogia, historia polityczna) na temat intelektualnego, politycznego i obyczajowego funkcjonowania szlachty końca XVI wieku, mechanizmów renesansowego mecenatu, lecz także ukaże zróżnicowanie łacińskiej literatury w Rzeczpospolitej XVI wieku. Goraida bowiem jest ważnym i ciekawym ogniwem w szeregu staropolskiej satyry menippejskiej i utworów genealogicznych.

• Rzeczpospolita Babińska. Monografia staropolskich źródeł literackich, wprowadzenie i opracowanie Dariusz Chemperek, przekład tekstów łacińskich Robert Sawa [edycja dwujęzyczna łacińsko-polska].

Sławna w Europie XVII i XVIII w. Rzeczpospolita Babińska – unikalne w Polsce i jedno z nielicznych w Europie towarzyszeń literacko-parodystycznych nie ma dotąd nowoczesnej monografii źródłowej, obejmującej przekazy o jego funkcjonowaniu w XVI–XVII wieku. Opublikowanie monografii źródeł literackich Rzeczypospolitej Babińskiej uprzystępni humanistom materiał źródłowy o pierwszorzędnym znaczeniu dla dalszych badań: da polonistom, historykom i antropologom kultury wgląd w funkcjonowanie tego stowarzyszenia skonstruowanego według paradygmatu homo ludens, posłuży m.in. doprecyzowaniu biografii wybitnych twórców literatury (m. in. J. Kochanowski, B. Paprocki, M. Sęp Szarzyński) i działaczy politycznych.

• Stanisław Sadowski, Peomer, król messeński, tragedia Antoniego Debolego imieniem wsławiona, od młodzi napublicznej sali szkół lubelskich Societatis Iesu na widok dana, wprowadzenie i opracowanie Małgorzata Mieszek.

Wydanie krytyczne tragedii autorstwa Stanisława Sadowskiego (Lublin 1751) da asumpt do wzbogacenia wiedzy o dramacie jezuickim, gdyż jest to ważna pozycja w historii lubelskiego teatru jezuickiego – pierwszej stałej sceny miejskiej, działającej w Lublinie od 1586 r. Dla teatrologów i literaturoznawców edycja sztuki pozwoli zilustrować zmiany, jakie zachodziły na scenach kolegiów jezuickich w okresie przełomu oświeceniowego, egzemplifikować proces odchodzenia od estetyki barokowej na rzecz klasycystycznej. Dramat dowodzi, że teatr w lubelskim kolegium był nowoczesny i otwarty na repertuar europejski, a tutejsze środowisko jezuitów żywo reagowało na zewnętrzne inspiracje. Idycja dramatu o Peomerze umożliwi rekonstrukcję wyposażenia lubelskiej sceny, da również historykom wychowania bezpośredni wgląd w funkcjonowanie jezuickiej paidei z przełomu oświeceniowego.

• Sebastian Fabian Klonowic, Philtron / Podarunek z miłości, wprowadzenie Tomasz Lawenda, przekład i opracowanie Mieczysław Mejor [edycja dwujęzyczna, łacińsko-polska].

Dzięki uprzystępnieniu tego tekstu w oryginale i w przekładzie na język polski wzbogacone będą źródła do badań XVI-wiecznego erazmianizmu w Polsce. Edycja tego oryginalnego tekstu wpłynie na przewartościowanie poglądów na temat tendencji reformatorskich katolicyzmu u progu epoki kontrreformacji w jego praktycznej i oddolnej formie. Wydanie przyczyni się do upowszechnienia bardzo oryginalnej wypowiedzi na temat prób zreformowania XVI-wiecznego życia religijnego, płynącej ze środowisk mieszczańskich, ale nie heterodoksyjnych, lecz katolickich. Edycja utworu z 1582 roku dokumentuje funkcjonowanie bractwa literackiego, jednego z nielicznych w XVI-wiecznych polskich miastach towarzystwa literackiego mieszczan, utwór miał również służyć uczniom szkoły lubelskiej - jest więc także materiałem źródłowym dla historyków wychowania. Tekst wzbogaca wiedzę o życiu literackim lubelskich mieszczan w XVI wieku, jest przyczynkiem do wiedzy na temat funkcjonowania instytucji kultury w dawnych miastach polskich.

• Karmelitańskie adaptacje Pia desideria Hermana Hugona z XVII i XVIII wieku, wprowadzenie i opracowanie Radosław Grześkowiak, Jolanta Gwioździk, Anna Nowicka-Struska.

Uprzystępnienie nieznanych polskich wersji słynnego w Europie zbioru Hermana Hugona Pia desideria rzuca nowe światło na recepcję tego zbioru w kulturze polskiej. Odkrycie w lubelskich rękopisach karmelitańskich nieznanych dotąd przeróbek Pia desideria stanowi trudny do przecenienia fakt dla badań zarówno nad emblematyką staropolską, jak i czytelniczymi zainteresowaniami dawnych karmelitanek. W dziejach recepcji arcydzieła dawnej i literatury religijnej, jakim jest Pia desideria, staropolskie adaptacje karmelitańskie stanowią ewenement na skalę europejską, gdyż nieliczne przeróbki o podobnym charakterze znane były dotąd wyłącznie z terenów Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandzkich. Lubelskie adaptacje emblematów jezuickich dowodzą dotychczasowego nierozpoznania środowiska intelektualnego zakonnic. Na potrzeby tej edycji dokonana zostanie analiza paleograficzno-kodykologiczna, która może pomóc w ustaleniu autorów anonimowego rękopisu.

• Sebastianus a Matre Dei, Firmamentum symbolicum, in quo Deiparae elogia, quibus velut firmamentum stellis est exornata, symbolice depinguntur / Nieboskłon symboliczny, na którym w symbolicznej postaci przedstawione są pochwały Bogurodzicy, zdobiące ją niby gwiazdy niebiosa, wprowadzeniei opracowanie Tomasz Lawenda, przekład Robert Sawa [edycja dwujęzyczna, łacińsko-polska].

Wydany w Lublinie w 1652 roku zbiór autorstwa karmelity bosego, Sebastiana od Matki Bożej, zawiera 50 emblematów o charakterze religijnym, przede wszystkim maryjnym. Dwujęzyczna edycja krytyczna dzieła emblematycznego – zaopatrzonego w serię bezcennych miedziorytów opatrzonych tekstem literackim - wzbogaci wiedzę o emblematyce polskiej XVII wieku: edycja da materiał źródłowy do poznania aktywności znakomitego gdańskiego rytownika Abrahama Loemansai lubelskiego karmelity. Utwór ten był omawiany dotąd tylko w kompendiach Janusza Pelca i Pauliny Buchwald-Pelcowej. Wydanie Firmamentum stanowi też pendant do historii drukarstwa lubelskiego: dzieło jest drukiem pięknym, ozdobnym i stanowi świadectwo prężności kulturalnej miasta (oficyna Jerzego Forstnera, drukarza gdańskiego, utrzymywała filię swej drukarni w Lublinie). Edycja krytyczna Firmamentum symbolicum otworzy pole badań także historykom sztuki (grafika gdańska i jej przerzuty w głąb Rzeczypospolitej), historykom duchowości i kontrreformacji (nowe, atrakcyjne w XVII wieku formy kultu maryjnego), dopełni korpus edycji krytycznych polskich utworów emblematycznych.

• Paweł Ruszel, Księga trzecia o cudach wielkich tej części drzewa Krzyża świętego Chrystusowego, która się w Koronie Polskiej w mieście Lublinie… znajduje, wprowadzenie i opracowanie Anna Nowicka-Struska.

Edycja unikatowego tekstu (Lublin 1656) o słynnej lubelskiej relikwii umożliwi pozyskanie przez historyków antropologów kultury nowych informacji, gdyż zawiera mini-narracje o życiu codziennym Lublina i historycznie realnych bohaterach, mieszkańcach miasta i regionu. Ukazuje zasięg oddziaływania lubelskiego sanktuarium dominikanów i jest cennym źródłem do badań nad historią mentalności człowieka XVII wieku. Księga jest również bardzo wartościowym tekstem jako źródło do badań nad kulturą religijną, historią Lublina. Jej edycja krytyczna w istotny sposób ponadto bazę materiałową badawczy historyków Kościoła, historyków duchowości, kontrreformacji, badaczy kultury dawnej.

• Szymon Szymonowic, Pentesilea / Pentezylea, przekład, wprowadzenie i opracowanie Elwira Buszewicz [edycja dwujęzyczna, łacińsko-polska].

Dzięki nowoczesnemu przekładowi (dotychczas tragedia Szymonowica z 1618 roku ma tylko tłumaczenie Ksawerego Zubowskiego z 1778 roku) umożliwione zostaną badania inventio, analiza przemian nowołacińskiego dramatu z uwzględnieniem tła polskiego (dramaturgia zamojska przełomu XVI i XVII wieku) i europejskiego. Wzbogacona zostanie wiedza na temat wpływu Giovanniego Pontana i jego naśladowców na imitację dialogu z małym dzieckiem, ukazane będzie oddziaływanie innych zachodnich twórców nowołacińskich na stylistykę polskiego dramatu. Inną istotną przestrzenią badawczą jest antropologia kultury i tzw. kwestia kobieca w XVI wieku, gdyż dramat ma do pewnego stopnia mizoginiczne przesłanie.