Przekład książki Ojzera Warszawskiego Szmuglerzy

Wybitna powieść żydowskiego pisarza Ojzera Warszawskiego Szmuglerzy [Szmuglars] czekała niemal sto lat na polski przekład. Zasługą prof. Adamczyk-Garbowskiej jest zwrócenie uwagi na potrzebę jego dokonania i realizacja tego przedsięwzięcia we współpracy z jidyszystką z UJ oraz towarzystwem regionalnym z rodzinnego miasta pisarza, Sochaczewa. Książka została uznana przez recenzentów (Marka Bochniarza, Aleksandra Wójtowicza, Agnieszkę Podporę i Andrzeja Mancela) za bardzo ważną pozycję wśród utworów dotyczących I wojny światowej. Ukazuje ona bowiem szeroką panoramę życia ludności żydowskiej w latach 20. minionego stulecia. Wokół książki odbyło się kilka spotkań zorganizowanych przez Muzeum POLIN w Warszawie oraz Stowarzyszenie Łazęga Poznańska nagłośnionych na stronach internetowych i cieszących się zainteresowaniem ponad dziewięćdziesięciu użytkowników Facebooka. 

1. Marek S. Bochniarz, Pora na nowy kanon literacki międzywojnia, „Miasteczko Poznań”, 3/2018

Recenzja pierwszego polskiego przekładu debiutanckiej powieści Ojzera Warszawskiego ukazała się na łamach czasopisma „Miasteczko Poznań” w 2018 roku. Zdaniem autora: Szmuglerów przełożyły z jidysz dwie wybitne specjalistki: Monika Adamczyk-Grabowska i Magdalena Ruta. Tłumaczki zadbały o to, aby zachować wyjątkowy, w zamierzeniu ekscentryczny i niespójny styl dwudziestoletniego pisarza. Samo wydanie podtrzymuje najlepsze tradycje polskich opracowań krytycznych: posiada krótki i przystępny wstęp, przybliżający postać autora i jego tragiczny biogram, a uzupełnia je słowniczek i przypisy objaśniające np. dialogi umieszczone w oryginale w obcych językach.

 

 

 

2. Aleksander Wójtowicz, Trefne zajęcia, „Akcent” nr 4 (2019)

W opublikowanej w „Akcencie” recenzji Aleksander Wójtowicz podkreśla, że przez długi czas postac Ojzera Warszawskiego była w Polsce niemal nieznana. Sytuacja ta zmieniła się dopiero w ostatnich dwóch dekadach, kiedy w 2005 roku zaczęły się ukazywać jego teksty zamieszczone m.in. w antologii „Warszawska awangarda jidysz”. Szczególny wkład w popularyzację jego twórczości wniosły Magdalena Ruta i Monika Adamczyk-Grabowska, które przetłumaczyły całą książkę Szmuglerzy, dzięki czemu „mamy wreszcie okazję zapoznać się z utworem, który już wcześniej zwrócił uwagę badaczy z innych krajów".

 

 

3. Agnieszka Podpora, Pierwszy upadek, "Nowe Książki",  nr 11/2018

W listopadzie 2018 roku ukazała się recenzja autorstwa Agnieszki Podpory, w której czytamy, że: Szmuglerzy to niezwykle ciekawy, a pod wieloma względami wyróżniający się element bogatego krajobrazu szeroko rozumianej literatury żydowskiej pisanej w jidysz, po polsku i hebrajsku. Wydanie powieści Warszawskiego w polskim przekładzie po niemal wieku od jej pierwszej publikacji jest, zdaniem autorki, inicjatywą ze wszech miar chwalebną, bez wątpienia przyczyniającą się do „poszerzania polskiej świadomości kulturowej”.

 

 

4. Andrzej Mencwel, Literacka zdobycz

W kwietniu 2021 roku ukazała się, spóźniona jak podkreśla sam autor, recenzja polskiego wydania książki Ojzera Warszawskiego. Zdaniem autora: „W języku polskim nie napisano tak szczegółowego i wiarygodnego świadectwa życia codziennego podczas tamtej okupacji niemieckiej i pod tym przynajmniej względem Ojzer Warszawski jest pisarzem niezastąpionym (…) tylko Szmuglerzy dają rozwinięty, nieomal panoramiczny obraz ówczesnych nocy i dni.  (...) Świetne rysunki Seidenbeutela są ilustracjami epizodów tekstu, przekład czytam płynnie, a Stowarzyszeniu nad Bzurą winszuję tej zdobyczy”.

 

 

5. Premiera „Szmuglerów" Ojzera Warszawskiego

20 maja 2018, w Kramnicach Miejskich w Sochaczewie, odbyło się pierwsze z cyklu spotkanie promujące książkę. „W 2012 roku Stowarzyszenie „Nad Bzurą” wydało „Księgę pamięci Sochaczewa”, gdzie znalazł się fragment książki Warszawskiego. Za inspiracją jednej z tłumaczek, prof. Moniki Adamczyk-Garbowskiej, podjęliśmy wysiłek pozyskania dofinansowania na wydanie tej książki. Ostatecznie udało się uzyskać grant w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz patronat Muzeum Żydów Polskich POLIN na tłumaczenie i wydanie „Szmuglerów” po polsku. Wysiłku tego podjęły się wspomniana wcześniej prof. Adamczyk-Garbowska oraz prof. Magdalena Ruta z UJ, a współpracą wydawniczą zajęło się Wydawnictwo UMCS.” Premiera „Szmuglerów” Ojzera Warszawskiego była prawdziwą ucztą dla spragnionych kultury w Sochaczewie. Na przybyłych licznie gości czekała jedna z tłumaczek prof. Monika Adamczyk-Garbowska z UMCS, Marcin Prengowski ze Stowarzyszenia „Nad Bzurą”, które książkę wydało oraz prowadząca spotkanie znana sochaczewska dziennikarka Izabela Goryniak.

 

 

6. Szmuglerzy na XV Festiwalu Singera, Warszawa 2018

 

Kilka zdjęć z dzisiejszego... - Stowarzyszenie "Nad Bzurą" | Facebook

https://warszawa.naszemiasto.pl/festiwal-kultury-zydowskiej-warszawa-singera-2018/ar/c13-4771507

Spotkanie ze „Szmuglerami” odbyło się 29 sierpnia 2018 w ramach XV Festiwalu Singera.  „To renomowana marka i kulturalna wizytówka Warszawy. Co roku, na przełomie wakacji i nowego roku szkolnego, okolice Placu Grzybowskiego, Synagogi i ul. Próżnej są epicentrum wydarzeń festiwalowych. Warszawa Singera 2018 to 9 dni kulturalnej fety, ponad 200 wydarzeń, ponad 250 artystów z Polski i różnych części świata. Wielość gatunków muzycznych i teatralnych, przemieszanie stylów i trendów – a wszystko pod wspólnym mianownikiem: inspirowane kulturą żydowską, zarówno tradycyjną, jak i współczesną”. Spotkanie z Moniką Adamczyk-Garbowską, Klimkiewicz i Justyną Marciniak poprowadziła Karolina Szymaniak.

 

7. Szmuglerzy w POLIN 

22 października 2018 roku w ramach obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości w Muzeum POLIN w Warszawie zostało zorganizowane spotkanie promujące książkę Szmuglerzy, w którym udział wzięli: Monika Adamczyk-Grabowska (UMCS), Magdalena Ruta (UJ), Renata Piątkowska (Muzeum POLIN), Marcin Prengowski (Stowarzyszenie "Nad Bzurą") i Paweł Fijałkowski (Żydowski Instytut Historyczny). Relację z tego spotkania można wysłuchać w czytelni muzeum POLIN. Relacja na portalu "Nad Bzurą".

 

 

8. O Szmuglerach on-line - Nad Bzurą

Stowarzyszenie Łazęga Poznańska 26 listopada 2020 roku zorganizowało spotkanie z prof. dr hab. Moniką Adamczyk-Garbowską poświęcone książce Ojzera Warszawskiego „Szmuglerzy” w formie wideokonferencji na platformie Zoom. Spotkanie prowadził: Marek S. Bochniarz.

 

 

Informacje o organizowanym przez Stowarzyszenie Łazęga Poznańska spotkaniu z prof. dr hab. Moniką Adamczyk-Grabowską 26 listopada 2020 pojawiły się także na stronie internetowej lokalnyfyrtel.pl.