Przekład książki Mordechaja Canina Przez ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce odbił się szerokim echem nie tylko wśród badaczy problematyki żydowskiej, ale także historyków, filozofów i publicystów takich jak: Anna Bikont, Halina Bortnowska, Łukasz Krzyżanowski, Paweł Smoleńskie, Roma Sendyk, Piotr Kieżun, Adam Kopciowski, Helena Datner, Magdalena Kawka i Kamil Kijek. Spod ich pióra wyszły recenzje, które ukazały się na przełomie 2018-2020 roku w poczytnych periodykach: „Książki. Dwumiesięcznik”, „Gazeta Wyborcza”, „Newsweek. Historia”, „Kultura Liberalna”, „Kwartalnik Historii Żydów”, „Language – Culture – Politics” i „Studia Judaica”. Publikacje w języku polskim i niemieckim są w większości dostępne na stronach internetowych i adresowane do szerokiego grona czytelników w kraju i za granicą.
Promocji książki towarzyszyły spotkania i dyskusje, w których uczestniczyła autorka przekładu. Prof. Monika Adamczyk-Garbowska wzięła udział w eventach zorganizowanych przez Kutnowski Dom Kultury i Czytelnię POLIN oraz w audycji radiowej emitowanej na antenie Polskiego Radia.
Dowód wpływu widoczny jest w tym, że świadectwo Mordechaja Canina przybliżone polskiemu czytelnikowi przez prof. Grabowską ukazuje społeczne i kulturowe zmiany powojennej rzeczywistości, porusza i zmusza do refleksji nad tym co działo się ponad 70 lat temu. Jest swoistym epitafium autora, które nie tylko cieszy się zainteresowaniem współczesnych, ale także ma szczególną wartość dla przyszłych pokoleń.
1. Anna Bikont, Raport z popiołów piekła, „Książki. Dwumiesięcznik”, nr 5, 2018, s. 46-48
Recenzja książki Mordechaja Canina, która ukazała się 16 października 2018 roku na łamach magazynu "Książki". W podsumowaniu czytamy: „Panie Wszechświata – prosi autor na początku książki – daj mi siłę, abym moimi ubogimi słowami potrafił opisać to, co moje oczy widziały i co moje serce czuło”. Jego prośba została wysłuchana. Siedemdziesiąt lat później dzięki pracy profesor Moniki Adamczyk-Garbowskiej, która książkę przetłumaczyła z jidysz i opatrzyła licznymi przypisami – i my możemy współodczuwać z tym, co widziały oczy Mordechaja Canina i co czuło jego serce.
Recenzja książki, która ukazała się w "Gazecie Wyborczej" w styczniu 2020 rok. Prof. Monika Adamczyk-Grabowska jest w niej wymieniona jako autorka przekładu. Tekst napisała Halina Bortnowska - filozofka, teolożka i publicystka, współzałożycielka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
3. Łukasz Krzyżanowski, Była kiedyś żydowska Polska”, „Newsweek. Historia”, nr 3, 2019, s. 12-23
Tekst Łukasza Krzyżanowskiego opublikowany w majowo-czerwcowym wydaniu "Newsweek. Historia" w cyklu reportaże o ludobójstwie 1939-1949, w którym autor powołuje się na przetłumaczone przez prof. M. Adamczyk-Grabowską wspomnienia Mordechaja Canina i wykorzystuje umieszczone w książce fotografie.
Artykuł poświęcony życiu Mordechaja Canina opatrzony jest cytatami zaczerpniętymi z książki. Prof. Monika Adamczyk-Grabowska jest w niej wymieniona jako autorka przekładu. Autor podkreśla, że książka: „Powinna była się pojawić o wiele wcześniej, ale lepiej późno niż wcale. W końcu dzisiaj reportaże Przez ruiny i zgliszcza też mają swój właściwy czas".
5. Roma Sendyka, To co było, „Dwutygodnik”
Recenzja książki ukazała się na stronie internetowej dwutygodnik.com. Autorka podkreśla, że: „Przez ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce” ściśle i trafnie streszcza zarówno trasę, jak i wnioski z podróży. Zbiór tekstów z Polski wyszedł w formie książki w 1952 roku w Tel Awiwie, a po siedmiu dekadach dociera do Polski w przekładzie Moniki Adamczyk-Garbowskiej.
Recenzja książki ukazała się w styczniu 2019 roku na łamach polityczno-kulturalnego tygodnika internetowego„Kultura Liberalna”. We wstępie autor pisze: „Nie jest bez znaczenia, z jakim bagażem rodzinnych historii zasiadamy do lektury książki Canina. W moich nie było miejsca na historie związane z Żydami. Byli oni bezimiennymi bohaterami trzeciego planu, bez większego znaczenia dla losów rodziny i Polski. „Przez ruiny i zgliszcza” wywracają za jednym zamachem tę całą konstrukcję. (...) W konsekwencji Przez ruiny i zgliszcza szybko staje się książką niewygodną – trenem prozą, jak nazwie ją w przedmowie jej tłumaczka Monika Adamczyk-Garbowska, skargą, jeremiadą, ale także oskarżeniem skierowanym również przeciwko Polakom".
7. Adam Kopciowski, „Zgłębiłem tę czarną otchłań do samego dna…’’’ „Akcent” 2019, nr. 3, s.113-118
Prezentacja Akcentu nr 3/2019 - Akcent (akcentpismo.pl)
Recenzja książki opublikowana na łamach czasopisma literackiego „Akcent” w 2019 roku. Autor tekstu podkreśla, że: „Wydana w 1952 roku w Tel Awiwie książka izraelskiego dziennikarza Mordechaja Canina (...) pozostawała do niedawna szerzej nieznana nie tylko słabo zorientowanym w tematyce żydowskiej laikom, lecz także wielu specjalistom. Sytuacja ta zmieniła się dopiero niedawno, gdy w 2018 roku dzieło Canina ukazało się po polsku nakładem wydawnictwa Nisza w przekładzie Moniki Adamczyk- Grabowskiej".
8. Helena Datner, Epitafium Mordechaja Canina, „Kwartalnik Historii Żydów/Jewish History Quarterly”, 2019, nr. 2, s. 511-520
Recenzja książki ukazała się w „Kwartalniku Historii Żydów" w czerwcu 2019 roku. Autorką jest polska historyczka, socjolożka i działaczka społeczności żydowskiej, w latach 1999–2000 przewodnicząca Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. Oprócz niewątpliwego wkładu translatorskiego prof. Grabowskie zauważa poprzedzający książkę szkic Pani Profesor "Samotna misja Mordechaja Canina" i wybrany przez nią tekst Canina ze stycznia 1948 roku z „Forwerts" dotyczący zatrzymania i przesłuchania na granicy polskiej. Trzeba podkreślić, iż „Kwartalnik Historii Żydów cieszy się zainteresowaniem nie tylko w Polsce. Publikuje artykuły autorów polskich i zagranicznych, także w języku angielskim i niemieckim. Elektroniczna wersja „Kwartalnika” dostępna jest w CEEOL (Central and Eastern European Online Library)".
„Kwartalnik” jest obecny na liście wyróżniających się czasopism naukowych (Master Journal List), sporządzanej przez Thompson Institute for Scientific Information w Filadelfii.
9. Małgorzata Dubrowska, ‘Klagelied und Aufschrei. Zum Problem des polnischen Antisemitismus in Mordechai Zanins literarischer Reportage Iber sztejn un sztok (1952)’,[w:] Im Clash der IdentitätenNationalismen im literatur - und kulturgeschichtlichen Diskurs, ed. W. Brylla and C. Lipiński, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG (Göttingen, 2020), s. 283-299 (artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanym).
Tekst Magdaleny Kawy opublikowany w czasopiśmie naukowym, wydawanym przez Instytut Neofilologii Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie, jest oparty na tłumaczeniu prof. Grabowskiej. Artykuł ukazuje powojenną Polskę, widzianą oczyma Mordechaja Canina, który przyjeżdża po wojnie do kraju, by zobaczyć, co zostało po zgładzonych w Holokauście oraz jak zmieniła się rzeczywistość społeczno-kulturowa i religijna w powojennej Polsce.
Artykuł recenzyjny książki ukazał się na łamach pisma dotyczącego problematyki studiów żydowskich i judaistycznych w 2019 roku. Autor tekstu już we wstępie podkreśla wkład prof. Grabowskiej w tłumaczenie i drobiazgową redakcję książki. Zwraca również uwagę na dyskusje wokół jej polskiego wydania przywołując wcześniejsze publikacje Piotra Kieżuna, Anny Bikont i Romy Sendyki.
Spotkanie odbyło się 31 stycznia 2020 roku w ramach organizowanego przez KDK Festiwalu na Faktach. O książce „Przez ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce” rozmawiały Krystyna Bratkowska z wydawnictwa Nisza oraz tłumaczka książki, prof. Monika Adamczyk – Garbowska. Jeden z tekstów zamieszczonych w książce Mordechaja Canina dotyczył Kutna. Spotkanie poprowadzi Grażyna Baranowska.
Rozmowa odbyła się w ramach Akcji społecznej Trójki i Newsweeka pod honorowym patronatem prof. Henryka Skarżyńskiego "Nie trać słuchu" 4 stycznia 2019 r. Rozmawiał: Bartosz Panek, a gośćmi spotkania byli: prof. Monika Adamczyk-Grabowska (tłumaczka książki "Przez ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce"), dr Łukasz Krzyżanowski (autor wstępu).
W spotkaniu na temat książki Mordechaja Canina, które odbyło się 1 kwietnia 2019 r. udział wzięli: prof. Monika Adamczyk-Garbowska, prof. Jacek Leociak, dr Piotr Paziński, dr Łukasz Krzyżanowski. Spotkanie poprowadziła Anna Wacławik-Orpik z Radia TOK FM. Relacja audio ze spotkania znajduje się na stronie Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN - posłuchaj.
