Miło nam poinformować, że Zespół Etnolingwistyczny Instytutu Filologii Polskiej UMCS i Instytutu Slawistyki PAN kierowany przez prof. Jerzego Bartmińskiego otrzymał nagrodę Komitetu Językoznawstwa PAN za Słownik stereotypów i symboli ludowych – t. 2. Rośliny, z. 3. Kwiaty i z. 4. Zioła (2019), opublikowany w Wydawnictwie UMCS. To nagroda zespołowa przyznawana za wybitne osiągnięcie naukowe z zakresu językoznawstwa. Według regulaminu podstawowym kryterium oceny prac zgłoszonych do konkursu jest ich wkład w rozwój językoznawstwa jako dyscypliny naukowej, zwłaszcza oryginalność tematyki badawczej i nowatorstwo zastosowanej metodologii.
Autorami haseł w nagrodzonym „kwietniku” i „zielniku” byli pracownicy IFP UMCS: Jerzy Bartmiński, Anna Kaczan, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Dorota Piekarczyk, Katarzyna Prorok, Joanna Szadura; z Instytutu Slawistyki PAN – Agata Bielak; z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego – Ewa Hrycyna; z Akademii Kijowsko-Mohylańskiej – Lidia Nepop-Ajdačić. Ekscerpcję i sprawdzanie metryk źródłowych w hasłach wspierały Beata Maksymiuk-Pacek i Anna Michalec. Konsultantem botanicznym haseł był dr hab. Robert Gruszecki z Uniwersytetu Przyrodniczego, a recenzentem całości – prof. dr hab. Halina Kurek z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Publikacje zostały wzbogacone fotografiami kwiatów i ziół autorstwa m.in. dra hab. Piotra Sugiera z Instytutu Nauk Biologicznych UMCS oraz pracowników Ogrodu Botanicznego UMCS.
Słownik stereotypów i symboli ludowych jest długofalową pracą badawczą, której początki sięgają lat 80. XX wieku. Autorem koncepcji i redaktorem całości jest prof. Jerzy Bartmiński, zastępcą redaktora – prof. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska. Słownik został zaplanowany na siedem tomów, ułożonych w porządku biblijnego stwarzania świata: I Kosmos, II Rośliny, III Zwierzęta, IV Człowiek, V Społeczeństwo, VI Religia, demonologia, VII Czas, przestrzeń, miary, kolory. Dotychczas ukazał się tom Kosmos, składający się z czterech zeszytów (1. Niebo, światła niebieskie, ogień, kamienie; 2. Ziemia, woda, podziemie; 3. Meteorologia; 4. Świat, światło, metale) oraz cztery pierwsze zeszyty tomu Rośliny (1. Zboża; 2. Warzywa, przyprawy, rośliny przemysłowe; 3. Kwiaty; 4. Zioła).
Jak podkreśla Jerzy Bartmiński, „Słownik stereotypów i symboli ludowych jest próbą rekonstrukcji tradycyjnego obrazu świata i człowieka – dokonaną metodami etnolingwistyki i folklorystyki. Obraz ten – utrwalony w języku, folklorze i obrzędach – stanowi klucz do poznania kultury, obecnej w niej postawy wobec świata i swoistej mentalności. Ludowe sposoby interpretacji rzeczywistości łączą realizm z mitologizacją, są antropocentryczne i etnocentryczne”. Metodą definiowania w Słowniku jest definicja kognitywna, która odbiega od znanych sposobów definiowania przyjętych w polskiej leksykografii lingwistycznej. Odwołuje się bowiem do potocznego (a nie naukowego) myślenia o świecie i dąży do wydobycia wszystkichcech pozytywnych przedmiotu, które są relewantne kulturowo.
Bogatą bazę materiałową Słownika (systematycznie uzupełnianą w kolejnych zeszytach) tworzą drukowane publikacje etnograficzne i dialektologiczne, teksty folkloru słownego oraz materiały własne pozyskane podczas badań terenowych prowadzonych przez lubelskich etnolingwistów od lat 70. XX wieku. Zbiory terenowe archiwizowane są w Pracowni Etnolingwistycznej UMCS.
Gratulujemy i z niecierpliwością czekamy na kolejne tomy Słownika!
