Obrady konferencji historycznej „550 lat Województwa Lubelskiego (1474-2024) II" dobiegły końca. Wydarzenie, które w dniach 11-12 października 2024 r. skupiło na Wydziale Historii i Archeologii UMCS liczne grono wybitnych badaczy przeszłości regionu, spotkało się z zainteresowaniem publiczności i mediów. Krótką relację z obrad zamieściło m.in. Polskie Radio Lublin. Podczas dwudniowego wydarzenia zaprezentowane zostało 25 referatów. Poruszane w nich kwestie były doskonałym uzupełnieniem wątków, które pojawiły się podczas wystąpień w trakcie pierwszej części konferencji, która miała miejsce w kwietniu b.r.
Oprócz historyków swoje wystąpienia mieli także archeolodzy, literaturoznawcy i historycy sztuki. Zdecydowana większość referentów to pracownicy Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, ale nie zabrakło także badaczy z innych ośrodków.
Pierwszy dzień obrad został uroczyście rozpoczęty przez władze samorządowe i reprezentantów uczelni. Zgromadzonych powitał prof. Piotr Bednarz, dyrektor Instytutu Historii UMCS. Tuż po nim głos zabrał Pan Jarosław Stawiarski, Marszałek Województwa Lubelskiego i nasz absolwent, który przyznał środki finansowe na realizację przedsięwzięcia. W imieniu naszej Uczelni głos zabrali prof. Radosław Dobrowolski, Rektor UMCS, prof. Anna Zakościelna, prodziekan Wydziału Historii i Archeologii UMCS, oraz prof. Wiesław Bondyra, dyrektor Centrum Badań nad Historią Regionalną i Lokalną UMCS.
Obrady zostały podzielone według kryteriów tematycznych i chronologicznych. Pierwszego dnia właściwe obrady zapoczątkował temat związany z Grodami Czerwieńskimi, który przedstawił dr Tomasz Dzieńkowski z Instytutu Archeologii UMCS. Kwestie dotyczące historycznego rozwoju Lublina jako centralnego ośrodka regionu przybliżył prof. Ryszard Szczygieł, emerytowany pracownik UMCS. Prof. Anna Sochacka opowiedziała z kolei o relacjach pierwszych wojewodów lubelskich ze szlachtą ziemi lubelskiej. Późniejsza tematyka obrad dotyczyła jakże istotnej sfery wyznaniowej w dziejach regionu. Te kwestie zechcieli nam przybliżyć reprezentujący Katolicki Uniwersytet Lubelski Profesorowie Andrzej Gil, Jacek Chachaj, Bogumił Szady i Robert Kozyrski oraz Pani dr Renata Lesiakowska z naszego Instytutu Historii.
Po przerwie obiadowej tematyka obrad przeniosła się zrazu do świata szlachty i magnaterii województwa lubelskiego, gdzie niezwykle ciekawie efekty swych badań zaprezentowali historycy sztuki z KUL, Profesorowie Irena Rolska i Krzysztof Gombin. Wybrane zagadnienia własności ziemskiej w XVI i XVIII stuleciu poruszyli dr Andrzej Buczyło z Instytutu Historii PAN w Warszawie i prof. Wiesław Bondyra. Nie zabrakło tutaj także refleksji nad zagadnieniami związanymi z onomastyką i literaturą. Referaty powiązane z nimi wygłosili prof. Mariusz Koper z KUL i reprezentujący UMCS prof. Dariusz Chemperek, który w bardzo zajmujący sposób opowiedział o wyjątkowości kultury literackiej Lubelszczyzny w XVI i XVII w. Pan dr Kamil Jakimowicz zaś przedstawił nam obraz społeczności Włochów w miastach staropolskiego województwa lubelskiego. Część popołudniową obrad pierwszego dnia konferencji uzupełniały, dotyczące możliwości wykorzystywania metryk parafialnych w badaniach historycznych, wystąpienia reprezentujących Katolicki Uniwersytet Lubelski prof. Piotra Rachwała i dr. Natalii Turkiewicz, zaś Pani dr Joanna Kumor-Mielnik z tej samej Uczelni przybliżyła kwestię badań regionalnych na przykładzie podlubelskich wsi Ćmiłów i Mętów.
Drugi dzień obrad, odbywający się w pięknych okolicznościach “złotej jesieni”, także przyniósł interesujące referaty i prezentacje. Zgromadzeni widzowie byli pod dużym wrażeniem wystąpienia Pana dr. Dariusza Kopciowskiego, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, który opowiedział o materialnych śladach przeszłości jagiellońskiego Lublina. Oprócz tej tematyki poruszone zostały kwestie: stanu rolnictwa na Lubelszczyźnie w połowie XIX stulecia z perspektywy dworu ziemiańskiego (co w interesujący sposób zostało pokazane przez Pana prof. Andrzeja Przegalińskiego z UMCS), rozwoju sieci kolejowej w regionie (ciekawy referat prof. Marka Konstankiewicza), niezrealizowanych lubelskich inwestycji Centralnego Okręgu Przemysłowego (dr Wojciech Chudzik), organizacji sądownictwa (mgr Robert Małek z APL) i roli, jaką odgrywały tu dawniej mniejszości narodowe, ukraińska i żydowska. Te ostatnie przybliżyli słuchaczom Pan prof. Roman Wysocki i Pani dr Alicja Gontarek. Obrady podsumował prof. Wiesław Bondyra, dyrektor Centrum Badań nad Historią Regionalną i Lokalną UMCS, który m.in. podziękował uczestnikom za trud włożony w przygotowanie bardzo ciekawych wystąpień.
Konferencja spotkała się z doskonałym odbiorem nie tylko ze strony badaczy, ale też studentów i słuchaczy zainteresowanych przeszłością regionu. Bardzo dziękujemy więc przede wszystkim Prelegentom, którzy zechcieli podzielić się swoją obszerną wiedzą z innymi uczestnikami wydarzenia. Dla osób, które z różnych powodów nie mogły w obradach konferencji uczestniczyć, a są niezmiennie zainteresowane dziejami naszego regionu, pozostaje jednak dobra wiadomość, że w przyszłym roku ukaże się publikacja zawierająca teksty pokonferencyjne, oczywiście w formie już znacznie rozszerzonej. Już teraz zapraszamy do lektury!
Autor tekstu: Kamil Michaluk
