Wielkim zainteresowaniem cieszyła się II debata ekspercka Centrum CeReClimEn UMCS z cyklu PLANETA XXI pt.„Lasy jako dobro. Ale czyje: Prywatne? Państwowe? Publiczne? Planetarne?”.
Debata, organizowana przez Centrum Badań Zmian Klimatu i Środowiska (Centrum CeReClimEn UMCS) we współpracy z Instytutem Nauk Prawnych UMCS odbyła się 17 października br. przy wypełnionej po brzegi auli w Centrum ECOTECH-COMPLEX. Była wydarzeniem towarzyszącym obchodom 80-lecia Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, zaś honorowy patronat objął nad nią Rektor UMCS, prof. dr hab. Radosław Dobrowolski. Paneliści, reprezentujący różne środowiska rozmawiali o społecznym znaczeniu ochrony i poszanowania zasobów oraz zrównoważonej gospodarce leśnej. Dokonali także oceny istniejącego stanu prawnego, faktycznego i biologicznego lasów w wymiarze globalnym, krajowym oraz lokalnym.
Zabrali głos w toczącej się debacie publicznej na temat sytuacji zasobów leśnych, proponując konkretne rozwiązania, które będą następnie ujęte w formę naukowej ekspertyzy.
Warto dodać, że proces redukcji drzewostanów i wypalania lasów z jednej strony odpowiada za 18% emisji gazów cieplarnianych, z drugiej zaś - ogranicza pochłanianie dwutlenku węgla i regulację cykli wodnych, co destabilizuje ziemski klimat. Wraz z kurczącą się powierzchnią lasów pierwotnych zwiększa się także presja na zagrożone wyginięciem gatunki zwierząt, które - aby przetrwać, potrzebują dużych obszarów wyjętych poza działalność gospodarczą człowieka.
Jako paneliści w debacie wzięli udział:
Inicjatorką i moderatorką debaty była dr hab. Beata Jeżyńska, prof. UMCS - ekspert z zakresu prawa rolnego, ochrony zasobów naturalnych oraz agroprzedsiębiorczości, Kierownik Katedry Prawa Rolnego i Gospodarki Gruntami UMCS. Jej zdaniem zarówno wybór tematu, jak i postawione w samym tytule pytania wyznaczają pewną oś konfliktu, dotyczącą różnych interesów prawnych, które są chronione w różny sposób. „Lasy są takim dobrem społecznym, do którego roszczą sobie prawa bardzo różni zainteresowani. Potrzeby tych środowisk są tak odmienne, że znalezienie wspólnego mianownika i możliwości współpracy wydają się niemożliwe. Niemniej muszą zostać osiągnięte, ponieważ jest to warunek naszego bezpiecznego funkcjonowania i bezpiecznej planety” - przekonywała Pani profesor dodając, że stare lasy to nie tylko dom dla tysięcy gatunków grzybów, zwierząt czy roślin. To także nasz największy sprzymierzeniec w walce ze zmianami klimatycznymi. „Lasy zapewniają znacznie szerszy zakres dóbr i usług ekosystemowych niż tylko magazynowanie dwutlenku węgla czy produkcja drewna. Te korzyści to: zachowanie różnorodności biologicznej, dostarczanie paliwa, żywności i półproduktów medycznych, retencja wody, ochrona gleb, ochrona przed hałasem, tworzenie warunków do wypoczynku i rekreacji, poprawa mikroklimatu”.
Witając zebranych Dyrektor Centrum CeReClimEn, dr hab. Grzegorz Grzywaczewski, prof. UP podkreślił, że znacząca jest już sama nazwa cyklu debat: „PLANETA XXI” - w XXI wieku jesteśmy bowiem bardziej świadomi roli, jaką odgrywa człowiek w procesie zmian klimatu. Jego zdaniem, zmiany klimatyczne są bardzo poważnym zagrożeniem dla lasów, zaś kluczowym wyzwaniem będzie sprostanie skutkom tych zmian. „To, co wytworzył człowiek wydaje nam się bardziej cenne, niż natura” - uważa Dyrektor Centrum CeReClimEn UMCS - „nie należy jednak zapominać, że to właśnie poszanowanie procesów naturalnych i różnorodności biologicznej pozwoli przetrwać lasom - a w konsekwencji także naszej planecie. Tym bardziej, że potencjał biologiczny Ziemi, rozumiany jako zdolność jej ekosystemów do regeneracji został krytycznie naruszony”.
W obradach wziął udział Rektor UMCS, prof. dr hab. Radosław Dobrowolski. Dziękując za organizację debaty i udział w niej zarówno panelistów jak i licznie zgromadzonych gości Rektor wspomniał o roli i zadaniach Centrum CeReClimEn, które powstało z jego inicjatywy w 2021 roku. „Ta instytucja służyć ma całemu społeczeństwu. W jej zakres wchodzi konsolidacja działań i synergiczne powiązanie interesów, myśli, idei wszystkich osób, którym na sercu leży dobro naszej planety oraz dbałość o to, aby zmiany klimatu, które są faktem, na temat którego się już nie dyskutuje, były bardziej zrozumiałe” - uzasadniałRektor, zapraszając ekspertów do współpracy również przy innych projektach uczelnianych.
Podkreślając rolę prof. Beaty Jeżyńskiej w zainicjowaniu i prowadzeniu cyklu „PLANETA XXI”, prof. dr hab. Marek Kulik, Dyrektor Instytutu Nauk Prawnych UMCS wspomniał o tym, że dla niego debata jest okazją do pogłębionej refleksji na temat tego, co możemy zrobić w zakresie szeroko rozumianej ochrony przyrody. Przyznał, że jako prawnik - karnista ma duży problem z opracowaniem efektywnego systemu ochrony przyrody. „To jest tak duże dobro, że chcemy każdego, kto je narusza - ścigać, karać, wprowadzać pełną odpowiedzialność środkami prawa karnego. (…).Na pierwszy rzut oka, jeśli popatrzymy na regulację prawa Unii Europejskiej - jest taka tendencja, żeby ścigać i karać sprawców. Ale jest to system totalnie nieefektywny” - mówił profesor, przytaczając m.in. sprawę zatrucia Odry, gdzie nikomu, w jego ocenie nie można było przypisać odpowiedzialności karnej. Wyraził nadzieję, że dzięki debatom eksperckim uda się wypracować efektywny system, dotyczący ochrony przyrody.
Podsumowując obrady eksperci zgodzili się, że wprawdzie problem zrównoważonego korzystania z zasobów leśnych jest trudny do rozwiązania, jednak wypracowanie konsensusu jest konieczne dla naszej przyszłości. Zaś odpowiedź na tytułowe pytanie: „Lasy jako dobro: ale czyje?” powinna brzmieć - nas wszystkich.
Jednym z celów debaty była edukacja klimatyczna, dlatego na widowni nie zabrakło młodzieży. Pojawili się uczniowie wraz z nauczycielami z VII i XXVII LO w Lublinie oraz Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Okrzowie. Dyskusji przysłuchiwali się również studenci kierunku „Turystyka i rekreacja” z Wydziału Nauko Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS, stypendyści programu im. Lane’a Kirklanda, pracownicy UMCS, dziennikarze i inni zaproszeni goście. Debatę objęły patronatem medialnym: Forum Akademickie oraz Akademickie Radio Centrum. W jej organizację włączyli się pracownicy i studenci Wydziału Prawa i Administracji UMCS, Instytutu Informatyki (Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki UMCS) oraz Wydziału Ekonomicznego UMCS. Debata była rejestrowana audiowizualnie, będzie ją można zobaczyć niebawem na kanale YouTube Centrum CeReClimEn UMCS.
Fot. Bartosz Proll - Centrum Prasowe UMCS
Załączone zdjęcie ilustracyjne do relacji - Archiwum Centrum CeReClimEn UMCS.
