Kusy Jan to bohater popularnej pieśni przedstawiającej „świat na opak”. W świecie tym można opasywać się kijami, podpierać workiem, pić fajkę czy palić piwo. Posłuchajcie! Śpiewa pan Władysław Pakuła nagrany w Jacni w 1964 roku.
1. Był tu taki kusy Jan, kusy Jan, co chodził z toporkiem,
upasywał sie kijmi, podpirał sie workiem.
Dalej, chłopcy, dalej żywo,
pijcie fajke, palcie piwo,
dalej, chłopcy, dalej żywo,
pijcie fajke, palcie piwo.
2. Miał manażke [= menażkę] z papieru, z papieru, a łyżke z konopi
ji to było takie złoto, że sie nie roztopi.
Dalej, chłopcy, dalej żywo,
pijcie fajke, palcie piwo,
dalej, chłopcy, dalej żywo,
pijcie fajke, palcie piwo.
3. Jak jechał bez rzeczke, zapalił fajeczke,
iskra wpadła do wody, zapaliła rzeczke.
Dalej, chłopcy, dalej żywo,
pijcie fajke, palcie piwo,
dalej, chłopcy, dalej żywo,
pijcie fajke, palcie piwo.
4. uOj, rzeczka sie pali, a ślepe widzieli,
a szczupaki usmalone do lasu licieli.
Dalej, chłopcy, dalej żywo,
pijcie fajke, palcie piwo,
dalej, chłopcy, dalej żywo,
pijcie fajke, palcie piwo.
Pieśń ta znalazła się w czwartej części tomu Lubelskie w dziale „Pieśni i przyśpiewki żartobliwe”. Tu też znajdziecie spis ogólnopolskich wariantów kusego Jana, m.in. ten zanotowany przez Oskara Kolberga w tomie Lubelskie przed 1884 rokiem. Tu Jan ma słomianą fuzyję i strzela do wróbli makiem.
