Albert Einstein powiedział niegdyś: Najpiękniejszą rzeczą, jakiej możemy doświadczyć, jest oczarowanie tajemnicą. Jest to uczucie, które stoi u kolebki prawdziwej sztuki i prawdziwej Nauki. Ten, kto go nie zna i nie potrafi się dziwić, nie potrafi doznawać zachwytu, jest martwy, niczym zdmuchnięta świeczka. 19 lutego mamy okazję świętować wyjątkową tajemnicę Nauki w Dzień Nauki Polskiej. W murach UMCS hołdujemy Jej codziennie, jednak nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, jaka jest istota Nauki i dlaczego w zasadzie stała się dla nas tak ważnym aspektem życia.
Sejm RP w 2020 roku ustanowił 19 lutego świętem państwowym, aby docenić dokonania polskich naukowców, ich potrzebę odkrywania świata oraz rolę Nauki w kształtowaniu ewolucji społecznej w wymiarze edukacyjnym i obywatelskim. Tę datę wybrano z uwagi na szczególną okazję, jaką stanowią urodziny Mikołaja Kopernika, uznając wartość jego wybitnych zasług w dziedzinie astronomii.
Przełomowe odkrycia takie jak polon i rad, teoria heliocentryczna, międzynarodowy język esperanto czy choćby projektor kinowy z małą przenośną kamerą dokonane zostały właśnie przez Polaków i na zawsze odmieniły naszą codzienność.
Inicjatywa Święta Nauki Polskiej w dużej mierze kładzie nacisk na niezmiernie istotną misję szkół wyższych w pielęgnowaniu polskiego dziedzictwa badawczego w środowisku studentów i naukowców oraz służy zachęcaniu do pójścia w ślady wybitnych polskich odkrywców i badaczy.
- Idea tego święta jest bardzo ważna. Im bardziej promujemy Naukę w przestrzeni publicznej, tym lepiej. Przede wszystkim może zainspiruje to młodzież do wybrania ścieżki badawczej w przyszłości. Warto promować wszystko, co jest, jak mówili Grecy - "piękne i dobre", czyli "kaloi kai agathoi" – twierdzi dr Marcin Szeliga, zastępca dyrektora Instytutu Archeologii UMCS.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej od początku swojego istnienia może poszczycić się znaczącymi osiągnięciami naukowymi nie tylko w krajowej, ale również międzynarodowej przestrzeni badawczej. Świadczą o tym liczne, prestiżowe nagrody, współpraca z zagranicznymi ośrodkami akademickimi czy obecność na listach światowych rankingów naukowych, np. zestawieniu najbardziej wpływowych ludzi Nauki „World’s Top 2 % Scientists”, gdzie w ubiegłym roku znalazło się aż 18 naukowców związanych z UMCS-em. Warto przy tym dodać, że nasza Uczelnia jako jedna z pierwszych przyczyniła się do rozwijania dorobku polskiej Nauki sprzed drugiej wojny światowej i wzmacniała go dzięki kolejnym, wielkim dokonaniom naukowców UMCS. Jednym z głównych zadań stała się kontynuacja działalności dydaktycznej ośrodków badawczych utraconych po wojnie (Wilno, Lwów) w wyniku zmiany granic.
- Dzień Nauki Polskiej z jednej strony pokazuje specyfikę środowiska akademickiego i kultury akademickiej w naszym kraju, z drugiej zaś podkreśla te walory, które stanowią o wyjątkowości Nauki polskiej. To znaczy o tym, w jaki sposób odbudowywała się po drugiej wojnie światowej, biorąc pod uwagę zmianę granic i dziedzictwo Nauki, które otrzymaliśmy lub pozostawiliśmy poza granicami – tłumaczy prof. Iwona Hofman, dyrektor Instytutu Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach UMCS, medioznawca, mecenas nauki i kultury.
Współcześnie polscy naukowcy coraz częściej stają się autorami naukowych rewolucji, tworzą prestiżowe, interdyscyplinarne zespoły badawcze, a liczba zgłoszeń patentowych w 2021 roku wzrosła w porównaniu do lat poprzednich. Polscy naukowcy przywiązują również szczególną uwagę do etyki pracy, dlatego też wysoko „zawieszają poprzeczkę” swoim następcom. Co w takim razie wypadałoby życzyć polskiej Nauce, polskim badaczom?
- Więcej wiary w siebie, trochę mniej systemowego wikłania się w przeróżne wyścigi i gry wojenno-dyplomatyczne. Skupmy się na tym, co jest tu i teraz ważne, potrzebne i prawdziwe – zaznacza prof. Piotr Celiński z Katedry Mediów Instytutu Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach UMCS.
Choć obchody tego święta mogą mieć różny wymiar, ten wyjątkowy dzień naukowcy na UMCS-ie postanowili uczcić w oryginalny sposób, wspólnie recytując wiersz polskiego noblisty Czesława Miłosza pt. „Zaklęcie”. Zapraszamy do obejrzenia specjalnego materiału, w którym udział wzięli:
- prof. dr hab. Wiesław Gruszecki - prorektor ds. nauki i współpracy międzynarodowej UMCS,
- dr hab. Piotr Celiński – profesor uczelni, Katedra Mediów Instytutu Nauk
o Komunikacji Społecznej i Mediach UMCS, medioznawca,
- dr Marlena Stradomska - pracownica w Katedrze Psychologii Klinicznej
i Neuropsychologii Instytutu Psychologii UMCS,
- dr Marcin Szeliga – zastępca dyrektora Instytutu Archeologii UMCS.
- mgr Agnieszka Sowa – doktorantka IV roku Nauk o Mediach, Wydział Politologii
i Dziennikarstwa UMCS,
- prof. Iwona Hofman - dyrektorka Instytutu Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach UMCS, medioznawczyni, mecenaska nauki i kultury.
Czesław Miłosz
„Zaklęcie”
(z tomu "Miasto bez imienia", data wydania: 1969, wydawnictwo: Instytut Literacki)
Piękny jest ludzki rozum i niezwyciężony.
Ani krata, ni drut, ni oddanie książek na przemiał,
Ani wyrok banicji nie mogą nic przeciw niemu.
On ustanawia w języku powszechne idee
I prowadzi nam rękę, więc piszemy z wielkiej litery
Prawda i Sprawiedliwość, a z małej kłamstwo i krzywda.
On ponad to, co jest, wynosi, co być powinno,
Nieprzyjaciel rozpaczy, przyjaciel nadziei.
On nie zna Żyda ni Greka, niewolnika ni pana,
W zarząd oddając nam wspólne gospodarstwo świata.
On z plugawego zgiełku dręczonych wyrazów
Ocala zdania surowe i jasne.
On mówi nam, że wszystko jest ciągle nowe pod słońcem,
Otwiera dłoń zakrzepłą tego, co już było
Piękna i bardzo młoda jest Filo-Sofija
I sprzymierzona z nią poezja w służbie Dobrego.
Natura ledwo wczoraj święciła ich narodziny,
Wieść o tym górom przyniosły jednorożec i echo.
Sławna będzie ich przyjaźń, ich czas nie ma granic.
Ich wrogowie wydali siebie na zniszczenie.
