IV Kongres Politologii

Temat IV. Kongresu Politologii w Lublinie w dniach 18-20 września 2018 roku

"Państwo w czasach zmiany"

Proponowany temat Kongresu w Lublinie jest w zamyśle próbą koncentracji na podstawowych, „tradycyjnych” kategoriach politologicznych jakimi są państwo i władza, ale z uwzględnieniem dynamiki i zmienności, nowych jakościowo cech otoczenia społecznego, w którym państwo funkcjonuje. Chodzi o zmiany na poziomie wnętrza państwa, ale i na poziomie systemu międzynarodowego.

Celem poznawczym Kongresu jest analiza sprzężeń między państwem i dynamicznie zmieniającym się jego otoczeniem. Z jednej strony, przedmiotem analizy jest zmiana wewnętrznych i zewnętrznych warunków funkcjonowania państwa i sprawowania władzy, a z drugiej, adaptacja państwa na poziomie jego wnętrza i systemu międzynarodowego – lub jej brak - do zmienionej i dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości.

Aspiracją organizatorów Kongresu jest, aby jego wartość poznawcza nie została ograniczona do analizy sfery rzeczywistości, lecz aby została uwzględniona sfera badania państwa w warunkach dynamicznych zmian rzeczywistości, istniejących tu wyzwań teoretycznych i metodologicznych. Założenie to ma istotne konsekwencje dla porządkowania struktury tematu kongresu, zgłaszanych paneli. Proponowane jest wyodrębnienie części „ontologicznej” i części „epistemologicznej”.  Proponujemy, aby część „ontologiczna” składała się z trzech „filarów”:  „filar” I. – Uwarunkowania zmiany środowiska państwa; filar II. – Państwo jako podmiot polityki wewnętrznej w czasach zmiany; „filar” III.  – Państwo  jako podmiot stosunków międzynarodowych w czasach zmiany. Część „epistemologiczna” to „filar”  IV. – Badanie państwa w czasach zmiany.

W 2018 roku będziemy obchodzili 100-ną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Fakt ten znajdzie odzwierciedlenie w organizacji Kongresu. Planowane są dwie sesje plenarne. Pierwsza z nich  będzie nosiła tytuł: „Państwo w czasach zmiany”. Inspirację dla drugiej sesji plenarnej tworzy 100-na rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. Jej roboczy tytuł to „100 lat państwowości Polski Odrodzonej. Bilans historycznego doświadczenia”. Informujemy także, że w roku 2018 Wydział Politologii UMCS obchodzi 25-tą rocznicę utworzenia.

Proponowana struktura tematu kongresu – cztery „filary”

W celu możliwej inspiracji zgłaszania tematów paneli, ich uporządkowania i spójności z tematem Kongresu, poniżej przedstawiamy nasze rozumienie zakresu tematyki poszczególnych „filarów”. Nie wyklucza ono autorskich propozycji, dla których jedynym ograniczeniem jest temat Kongresu.

Szczegółowe informacje na temat zasad zgłaszania paneli tematycznych znajdują się w zakładce Rejestracja.

Filar I. Uwarunkowania zmiany środowiska państwa

 Celem „filaru” I. jest identyfikacja i analiza zmiennych warunkujących funkcjonowanie współczesnych państw, tworzących ich środowisko, także to o nowych jakościowo cechach. Zakładamy więc, że państwo istnieje w środowisku „sił” dynamicznie nań oddziałujących, zmieniających warunki jego funkcjonowania. Dla celów analitycznych rozróżniamy siły na poziomie wnętrza państwa i na poziomie systemu międzynarodowego, pamiętając o ich wzajemnym „nakładaniu się” i warunkowaniu.

 Na poziomie państwa proponujemy koncentrację m. in. na następujących uwarunkowaniach:
- zmiana struktur społecznych i preferowanych wartości oraz ich konsekwencje dla procesów wyborczych i liberalnej demokracji;
- udział nowoczesnych technologii i internetu w tworzeniu nowych elit politycznych;
- wpływ innowacji i nowych technologii na zmiany procesów podejmowania decyzji;
- wpływ rozwoju nowych technologii informacyjnych na pozycję obywatela w państwie – dylemat omnipotencji państwa i ochrony prywatności;
- wpływ sieci społecznościowych i nowych ruchów politycznych na zmiany funkcjonowania systemu politycznego;
- zmiana roli państwa w procesach rozwoju gospodarczego;
- wpływ zmian ekonomicznych czynników wzrostu gospodarczego na strukturę społeczną państwa;
- wpływ zmian demograficznych na politykę państw;
- wpływ procesów urbanizacji na zmiany funkcjonowania państw;
- odkrywanie czynnika tożsamości narodowej i dylemat tożsamość narodowa czy tożsamość różnorodna;
- czynnik konfliktów wewnętrznych w państwach.

Na poziomie środowiska międzynarodowego proponujemy m. in. koncentrację na następujących uwarunkowaniach:
- czynnik zmiany globalnego układu sił;
- czynnik procesów globalizacji;
- czynnik procesów transnarodowych;
- czynnik zmian klimatu i zagrożeń ekologicznych;
- czynnik zmian zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego;
- czynnik technologiczny i cyberprzestrzeni;
- czynnik migracji międzynarodowych;
- czynnik procesów multilateralizacji i instytucjonalizacji.

 Filar II. Państwo jako podmiot polityki wewnętrznej w czasach zmiany

 Celem „filaru” II. jest analiza państwa jako instytucji i właściwego mu systemu politycznego w warunkach zmian otoczenia, w którym funkcjonuje. Uporządkowaniu dyskusji ma służyć sugerowana koncentracja na: instytucjach, normach, wartościach oraz działaniach państwa, także w sensie polityk szczegółowych. Mając na uwadze postępującą złożoność tego obszaru analizy, ale i dążenie do całościowego ujęcia, sugerujemy wyodrębnienie, specyficzną autonomizację pięciu obszarów: system polityczny, administracja publiczna z samorządem terytorialnym, integracja europejska i studia europejskie, myśl polityczna, komunikacja społeczna.

W zakresie systemu politycznego sugerujemy koncentrację na następującej tematyce:

- instytucje w czasie zmiany - organy władzy, podmioty systemów politycznych, mechanizmy i rozwiązania instytucjonalne; ujęcia strukturalne i funkcjonalne w zakresie m. in. problematyki administracji wyborczej, alternacji władzy, autonomii politycznej, decentralizacji, demokracji, demokracji bezpośredniej, gabinetów rządowych, głowy państwa, konstytucji, konstytucjonalizmu, prawa wyborczego, organizacji pozarządowych, parlamentów, parlamentaryzmu, partii politycznych i systemów partyjnych, podziału władzy, praworządności, reżimów politycznych, rozliczalności horyzontalnej i wertykalnej, sądownictwa konstytucyjnego, sił zbrojnych, systemu organów państwowych, systemu rządów, systemów wyborczych, władzy wykonawczej, źródeł prawa;
- działania - alternacja polityczna (sukcesja polityczna), legitymizacja, komunikacja polityczna, wybory (wybory europejskie, wybory parlamentarne, wybory prezydenckie, wybory samorządowe), partycypacja społeczna, frekwencja wyborcza, zrzeszanie się obywateli, polityki publiczne.

W zakresie administracji publicznej i samorządu terytorialnego sugerujemy koncentrację na następującej tematyce:

- instytucje - instytucjonalna infrastruktura administracji publicznej; nowe formy instytucjonalne w administracji publicznej (np. agencje, partnerstwa); zdolności adaptacyjne instytucji (w tym ich wrażliwość na procesy globalizacji i europeizacji oraz będące ich efektem przejście od tradycyjnego rządzenia (government) do współrządzenia (governance); podatność instytucji na innowacje; zmiany w administracji publicznej np. samorządzie terytorialnym w państwach Europy Środkowej i Wschodniej;
- normy - transformacja norm prawnych (zmiany w procesie rekrutacji do służby cywilnej, wybory do JST i zmiany w lokalnym prawie wyborczym, transformacja kompetencji organów administracji rządowej i lokalnej, relacje między organami administracji publicznej); dostosowywanie funkcjonowania administracji publicznej do wymogów UE (np. poszczególnych polityk lokalnych);
- wartości - aksjologiczne i normatywne podstawy funkcjonowania administracji publicznej (potrzeby społeczne; zasady konstytucyjne np. pomocniczość, decentralizacji, państwa prawa; misja AP; zasady etyczne w służbie cywilnej); kształtowanie wizerunku administracji publicznej;
- działania - podejmowane w sferze wewnętrznej - decentralizacja zadań, planowanie polityk publicznych, instrumenty realizacji tych polityk, rezultaty i ewaluacja polityk publicznych; funkcje administracji publicznej; nadzór i kontrola instytucjonalna; podejmowane w sferze zewnętrznej – relacje z otoczeniem sub-narodowym/sub-państwowym np. gospodarczym, społecznym i politycznym; problem rozdziału polityki i administracji; społeczeństwo obywatelskie – partycypacja społeczna i deliberacja; nowe metody zaangażowania obywateli w proces decyzyjny; relacje z otoczeniem ponadnarodowym (UE) i międzynarodowym (wpływy globalne).

W zakresie integracji europejskiej i studiów europejskich sugerujemy koncentrację na następującej tematyce:

- instytucje - europeizacja instytucji narodowych; dostosowanie do członkostwa w UE (reformy systemu politycznego, system zarządzania polityką europejską);
- normy - programy partii politycznych w zakresie polityki europejskiej; narodowe systemy wyborcze w wyborach do Parlamentu Europejskiego;
- wartości - opinia publiczna wobec integracji europejskiej; opinia publiczna wobec problemów związanych z integracją europejską, np. migracji;
- działania - rola problematyki europejskiej w wyborach parlamentarnych, samorządowych, prezydenckich i wyborach do Parlamentu Europejskiego; rola problematyki europejskiej w wewnętrznym dyskursie politycznym.

W zakresie komunikacji społecznej sugerujemy koncentrację na następującej tematyce:

- instytucje i normy - transformacje systemów medialnych i polityki medialnej; prawo mediów i polityka medialna; relacje media – polityka; transformacje funkcji mediów w systemach demokratycznych i niedemokratycznych; demokracja medialna – medialna (de)legitymizacja elit politycznych; media a władza, reprezentacja, uczestnictwo; media w demokracji lokalnej;
- wartości - aksjologia komunikowania politycznego; etyczne aspekty praktyk komunikacyjnych w sferze publicznej; (re)prezentacja polityki przez media; medialny obraz (post)polityki – post-truth, fake news i fact-checkers;
- działania - komunikacja polityczna – perspektywy teoretyczne, podejścia badawcze i wyniki badań empirycznych; zmieniająca się natura relacji pomiędzy obywatelskością; zarządzaniem a komunikacją; efekty mediów a wiedza i partycypacja; zarządzanie informacją w mediach, wojny informacyjne; mediatyzacja polityki; długoterminowe procesy i zależności pomiędzy zmianami dotyczącymi mediów oraz zmianami dotyczącymi polityki – w jaki sposób te zmiany warunkują się wzajemnie; komunikacja polityczne on line; wyzwania technologiczne dla komunikacji politycznej; rola nowych mediów w komunikowaniu politycznym; opinia publiczna/sfera publiczna – kondycja i praktyki komunikacyjne; rola mediów w transformacji sfery publicznej; nowe media a partycypacja polityczna; polityczne public relations i marketing polityczny w kampaniach wyborczych ery nowych mediów; media w kampaniach wyborczych; cyfrowe źródła i technologie – szanse i wyzwania dla nowego dziennikarstwa; semiotyka polityki.

W zakresie myśli politycznej sugerujemy koncentrację na następującej tematyce:

- instytucje -podmioty myśli politycznej; obiekty badania myśli politycznej;
- normy - narodowe systemy polityczne w ujęciu historycznym i współczesnym; programy partii politycznych w zakresie polityki wewnętrznej i zewnętrznej państwa; dyskurs jako obszar komunikacji; dyskurs jako wiedza;
- wartości - wielkie narracje XX i XXI wieku; naczelne kategorie polityczne w warunkach trwania i zmiany systemu aksjologicznego; nowe nurty ideowe w procesie dekonstrukcji pojęć i struktur myślowych; kultura polityczna w procesie metamorfoz ideowych; restytucja tradycyjnych komponentów myślowych we współczesnych nurtach ideowych; niepodległość Polski: drogi do wolności politycznej, wizje suwerennego państwa, włączanie/wyłączanie Polski ze środowiska międzynarodowego; rewizja wyobrażeń o rzeczywistości politycznej w warunkach zmian światopoglądowych, tożsamościowych, kulturowych w Europie i Polsce XX i XXI wieku; czy kres „końca ideologii”;
- działania - globalne, regionalne i lokalne przepływy idei i poglądów; mediatyzacja myśli politycznej; modernizacja technik oddziaływania myśli politycznej.

Filar III. Państwo jako podmiot stosunków międzynarodowych wczasach zmiany

Celem „filaru” III. jest – z jednej strony – analiza państwa jako głównego podmiotu stosunków międzynarodowych ze szczególnym uwzględnieniem polityki zagranicznej. Z drugiej strony analiza dynamiki i zmienności organizacji i funkcjonowania systemu międzynarodowego, tworzącego środowisko funkcjonowania państwa. Ze względu na specyfikę i polityki zagranicznej i organizacji i funkcjonowania systemu międzynarodowego wyodrębniona zostanie analiza procesu integracji europejskiej.

W zakresie polityki zagranicznej państwa sugerujemy koncentrację na następującej tematyce: suwerenność państw w warunkach procesów integracyjnych; narodowe koncepcje integracji europejskiej; polityka zagraniczna Polski w czasach zmiany; dyplomacja w czasach zmiany – zmiana dyplomacji; polityka zagraniczna państw w czasach zmiany (unilaterallizm, bilateralizm, multilateralizm); wymiary współczesnej dyplomacji (dyplomacja energetyczna, publiczna, gospodarcza, naukowa); struktury współczesnej dyplomacji (grupy nieformalne); bezpieczeństwo w polityce zagranicznej państwa.

W zakresie organizacji i funkcjonowania systemu międzynarodowego sugerujemy koncentrację na następujących tematach: państwo wobec procesów globalizacji; państwo wobec wyzwań globalnych; państwo a procesy integracji dezintegracji czyli fragmegracji; koalicje międzypaństwowe; państwa i obywatele wobec globalnych przepływów informacji – fake news, post-truth, cyberataki; „neokolonizacja’ technologiczna; państwo wobec nowych mechanizmów sterowania środowiskiem międzynarodowym; państwo w procesach global governance; relacje państw z podmiotami niepaństwowymi; rywalizacja i współpraca państw w Europie Wschodniej.

W zakresie integracji europejskiej i związanych z tym studiów europejskich sugerujemy koncentrację na następującej tematyce:

- polityka zagraniczna - narodowe koncepcje integracji europejskiej; suwerenność w warunkach procesów integracyjnych; stanowiska państw w zakresie głównych problemów integracji europejskiej (reform traktatowych, wieloletnich ram finansowych, polityki energetycznej, Partnerstwa Wschodniego, migracji);
- organizacja i funkcjonowanie systemu międzynarodowego - rzeczywista pozycja państwa w głównych instytucjach UE – Rada Europejska, Rada, Parlament Europejski, Komisja Europejska; koalicje międzypaństwowe w UE; wpływowe grupy państw (np. Grupa Wyszehradzka, "Grupa Przyjaciół Spójności", płatnicy netto, beneficjenci netto, państwa strefy euro).

Filar IV. Badanie państwa w czasach zmiany

Celem „filaru” IV. jest analiza warstwy epistemologicznej państwa w czasach zmiany, a więc koncentracja na procesie badawczym, a nie tylko na dynamice i zmienności rzeczywistości społecznej i funkcjonowania państwa w tym środowisku. Sugerujemy, aby przedmiotem szczególnego zainteresowania uczynić: 1) tendencje zmiany przedmiotu badań politologicznych w warunkach zmiany rzeczywistości; 2) użyteczność teorii i konstrukcji analitycznych w warunkach zmiany; 3) metodologię badania państw w czasach zmiany.

- Tendencje zmiany przedmiotu badań państwa w czasach zmiany - badania dynamiki, kierunków i zakresu zmian państwa; dylematy, koncepcje i dyskusje wokół pojęć związanych z państwem w procesie zmian jak: adaptacja polityczna, deficyt demokracji, stabilizacja i destabilizacja, dewolucja, dezintegracja polityczna, ewolucja polityczna, hybrydalność instytucji i systemów politycznych, kryzys polityczny, legitymizacja i delegitymizacja, nowe partie polityczne, nowe ruchy polityczne, postpolityka, procesy polityczne, reforma polityczna (polityka reform), rewolucja, transformacja systemowa (tranzycja, zastąpienie, przemieszczenie, implozja polityczna), zmiana systemów partyjnych, zmiana partycypacji politycznej.

- Teorie i konstrukcje analityczne badania państwa w czasach zmiany - badania zmiany państwa i jego instytucji z perspektywy m.in. teorii modernizacji, teorii rozwoju politycznego, teorii demokracji (demokratyzacji), teorii tranzytologii, teorii normatywizmu, teorii neoinstytucjonalizmu, teorii racjonalnego wyboru (teorii wyboru publicznego, teorii gier), teorii behawioryzmu, teorii krytycznej, itp.; współczesne koncepcje państwa; dylemat nowoczesności i ponowoczesności w funkcjonowaniu państwa.

- Metodologia badania państwa w czasach zmiany - metody i techniki badawcze (tradycje i innowacje) w zakresie badań zmian państwa w kontekście m.in. zmian: instytucji politycznych (oraz relacji pomiędzy nimi), funkcji państwa, podmiotów systemu politycznego, jakości demokracji, partycypacji politycznej, komunikacji politycznej, marketingu politycznego, mediatyzacji polityki, bezpieczeństwa narodowego; badania zmiany państwa i jego elementów w świetle m.in. takich „narzędzi” badawczych jak: analiza systemowa, analiza narracji politycznych, komparatystka polityczna, metoda decyzyjna, metody historyczne, metody statystyczne, metody socjologiczne.