O SOBIE
Urodził się 1 grudnia 1950 roku w Starachowicach i tam otrzymał wykształcenie podstawowe i średnie. W 1968 roku podjął studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UMCS (obecnie Wydział Biologii i Biotechnologii). Tytuł magistra biologii w zakresie mikrobiologii uzyskał w roku 1973. Rok wcześniej rozpoczął pracę zawodową w Zakładzie Mikrobiologii Stosowanej UMCS (później Zakładzie Mikrobiologii Przemysłowej, a obecnie Katedrze Mikrobiologii Przemysłowej i Środowiskowej), gdzie przeszedł wszystkie kolejne szczeble awansu naukowego i zawodowego, do uzyskania w 1999 roku tytułu naukowego profesora nauk biologicznych a w 2006 roku stanowiska profesora zwyczajnego. Od 01.10. 2018 r. do 31.01. 2021 r. pracował na stanowisku profesora. W latach 1996-1999 był wicedyrektorem Instytutu Mikrobiologii i Biotechnologii UMCS, a w latach 1999-2019 pełnił funkcję dyrektora tego Instytutu i kierownika Zakładu Mikrobiologii Przemysłowej. W latach 2004-2008 był kierownikiem Centrum Biotechnologii UMCS. Od 01.10. 2019 r. do 31.08. 2020 r. był kierownikiem Katedry Mikrobiologii Przemysłowej i Środowiskowej. Od 01.02. 2021 r. jest profesorem emerytowanym.
Profesor Szczodrak odbył staże naukowe w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie oraz Uniwersytecie Warszawskim. W ramach wymiany międzynarodowej odwiedził kilka ośrodków naukowo-dydaktycznych i firm biotechnologicznych na Litwie i w Szwecji. Był stypendystą Uniwersytetu im. Karola Franciszka i Politechniki w Grazu (Austria), a jako post-doctoral visiting scientist pracował naukowo przez dwa lata w Waszyngtońskim Uniwersytecie Stanowym w Pullman, USA.
Jego bogaty dorobek naukowy (244 autorskie i współautorskie pozycje, w tym 80 prac z listy JCR i 6 patentów) oraz recenzencki (139 pozycji), ściśle związany z problematyką biotechnologiczną, wniósł trwały wkład w rozwój polskiej i światowej biotechnologii i znalazł w niej szeroki oddźwięk (1354 cytowań, indeks h 22, WoS). Opublikowane prace są cytowane w książkach oraz wysokiej rangi pracach przeglądowych i czasopismach specjalistycznych. Problematyka badawcza profesora dotyczyła kilkunastu zagadnień. W ostatnim okresie zatrudnienia obiektem jego głównych zainteresowań naukowych były enzymy i polisacharydy biorące udział w powstawaniu i zapobieganiu próchnicy zębów, aktywność przeciwpróchnicza wybranych ekstraktów roślinnych oraz właściwości immunomodulacyjne, prebiotyczne i przeciwnowotworowe grzybowych alfa-(1,3)-glukanów. Na szczególne uznanie zasługuje nowatorski cykl badań nad bakteryjnymi lub grzybowymi enzymami (mutanazami) i ich praktycznym użyciem do rozkładu płytki nazębnej. Otwiera to nową drogę do skutecznej profilaktyki i terapii próchnicy zębów. Wyniki badań nad możliwością efektywnego wykorzystania drobnoustrojowych enzymów w dentystyce zostały dostrzeżone i upowszechnione w środowisku lubelskim i ogólnopolskim. Wyrazem tego były liczne referaty wygłoszone przez profesora na sesjach naukowych oraz wywiady udzielone w mediach lokalnych i ogólnokrajowych oraz informacje zamieszczone w serwisach internetowych i czasopismach branżowych. Kierownik kilku projektów badawczych (w tym projektu wysokonakładowego) posiadający duże doświadczenie w ich opracowywaniu i zarządzaniu. Był również aktywny w nawiązywaniu kontaktów z partnerami biznesowymi w celu wspólnego pozyskiwania środków finansowych na badania lub komercjalizację otrzymanych w wyniku badań bioproduktów. Główny twórca, pierwszej w Europie, przemysłowej technologii produkcji biopreparatu zwalczającego próchnicę zębów.
Jeden z głównych twórców lubelskiej biotechnologii. Brał udział w powołaniu, organizacji bazy lokalowej i opracowaniu programów dydaktycznych dla tego kierunku studiów. Osiągnięcia dydaktyczne prof. Szczodraka to przede wszystkim opracowanie programu wykładów i ćwiczeń z mikrobiologii przemysłowej, technologii wykorzystujących odpady organiczne, technologii bioenergetycznych oraz społecznych i prawnych aspektów biotechnologii. Jest również współautorem skryptu do ćwiczeń z mikrobiologii przemysłowej. Z zespołu badawczego prof. Szczodraka dwie osoby uzyskały stopień doktora habilitowanego. Był promotorem 2 doktoratów, 101 prac magisterskich i 33 licencjackich. Recenzował m.in. dwa postępowania o nadanie tytułu profesora, cztery habilitacje, 7 prac doktorskich, 87 prac magisterskich, 9 prac licencjackich, projekty badawcze oraz artykuły ukazujące się w czasopismach specjalistycznych.
Za pracę naukową, dydaktyczno-wychowawczą i organizacyjną prof. Szczodrak był wyróżniany nagrodą zespołową Sekretarza Naukowego PAN, 2-krotnie nagrodami indywidualnymi Ministra Edukacji Narodowej oraz kilkunastokrotnie indywidualnymi i zespołowymi nagrodami Rektora UMCS (w tym rocznym stypendium za wyróżniające się osiągnięcia w pracy naukowej). Otrzymał nagrodę indywidualną I stopnia na II Krajowym Kongresie Biotechnologii za najlepszą pracę eksperymentalną z zakresu biotechnologii. Jedna z kierowanych przez profesora prac magisterskich została wyróżniona jako najlepsza w Polsce praca dyplomowa z biotechnologii w prestiżowym konkursie „Bądź liderem w świecie nauki w Polsce”. W UMCS otrzymał najwyższą nagrodę naukową „Marii Curie” za „Opracowanie przemysłowej technologii produkcji mutanazy – unikatowego enzymu skutecznego w walce z próchnicą zębów” oraz odznakę honorową Prezesa Rady Ministrów RP „Za Zasługi dla Wynalazczości”. Za opracowanie innowacyjnej technologii produkcji mutanazy został wyróżniony przez wiodące media lubelskie tytułem „Bene Meritus Terrae Lublinensi” w kategorii Nauka oraz nominowany przez kapitułę Kuriera Lubelskiego do tytułu „Człowieka Roku 2013”. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Medalem Za Długoletnią Służbę oraz Medalem 700-lecia Miasta Lublin.
Był członkiem Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów, Polskiego Towarzystwa Technologów Żywności, Polskiej Federacji Biotechnologii, Krajowej Sieci Naukowej „Biokataliza Stosowana”. Lubelskiego Towarzystwa Naukowego oraz Komisji Biotechnologii Oddziału PAN w Lublinie. Jego biogramy opublikowano w kilku słownikach biograficznych (Współcześni uczeni polscy, Złota Księga Nauk Przyrodniczych, Złota Księga Nauki Polskiej - Naukowcy Zjednoczonej Europy czy Złota Księga Nauki Polskiej - w 100 rocznicę odzyskania niepodległości), co świadczy o wyróżniającej się aktywności zawodowej.
Brał aktywny udział w pracach organizacyjnych i społecznych na terenie Wydziału i Uczelni. Uczestniczył w powołaniu i organizacji Związku Zawodowego „Solidarność” w UMCS. Koordynował prace zmierzające do powstania w UMCS Centrum Biotechnologii jako jednostki powołanej do współpracy z Lubelskim Parkiem Naukowo-Technologicznym. Przygotowywał wnioski o dotacje z UE, dzięki którym wydział otrzymał duże środki na wsparcie inwestycji w infrastrukturę B+R. Senator UMCS w kadencjach 2008-2012 oraz 2016-2020. Był członkiem licznych Komisji Wydziałowych i Rektorskich.
Najbliższa rodzina to żona Bożenna, absolwentka biologii UMCS, zamężna córka Anna (pracownik Biblioteki Głównej UMCS) i wnuczka Natalia.
Zainteresowania pozanaukowe to ogród, turystyka, wędkarstwo, nowości techniczne i książki.
In English, see:
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1801-9466
RESEARCHGATE: https://www.researchgate.net/profile/Janusz_Szczodrak2
