Zjawisko migracji stwarza różnorodne problemy o charakterze etycznym o genezie sięgającej daleko w przeszłość i dotyczy pytania o odpowiedzialność współczesnych narodów europejskich za wielowiekowe procesy kolonizacji, które często prowadziły do niszczenia lokalnych kultur. Dlatego też przedmiot stanowi próbę analizy zagadnień o charakterze etycznym, związanych ze zjawiskiem społeczeństwa wielokulturowego, z perspektywy historycznej.
W trakcie zajęć studenci poznają główne stanowiska teoretyczne zajmujące się problematyką Innego/Obcego w badaniach antropologicznych i socjologicznych. Poruszane kwestie będą dotyczyć procesów konstruowania Obcego/Innego, dystansu społecznego i kulturowego oraz stereotypów, a także głównych założeń teorii postkolonialnej. Poruszone będą także metodologiczne trudności związane z badaniem innych kultur.
Wzrost lub ubytek liczby ludności zależy od trzech fundamentalnych dla demografii i wzajemnie powiązanych procesów: rodności, umieralności oraz migracji. Podczas zajęć studenci poznają terminologię demograficzną, w tym najważniejsze współczynniki demograficzne, nauczą się korzystać ze źródeł danych demograficznych, poznają historyczne i współczesne procesy ludnościowe a także teorie wyjaśniające zmiany płodności kobiet i umieralności, skutkujące starzeniem się populacji. Przedstawione zostaną także związki między tymi zjawiskami a mobilnością i migracjami.
W ramach tego przedmiotu zapraszam do etnograficznego spojrzenia na doświadczenia i sposoby organizacji granicy i detencji. Będziemy się poruszać po różnych kontekstach kulturowych i geograficznych. Bazując na tekstach etnograficznych, uczestnicy kursu poznają krytyczne, antropologiczne podejście łączące w sobie analizę makro procesów z uważnością na indywidualne ludzkie doświadczenie i narracje. Interesować nas będzie materialność, reżimy kontroli i władzy, topografie, formy przemocy i pomocy, pamięć społeczna i przestrzenie, w których poruszają się ludzie przekraczający granicę z zamiarem migracji czy uchodźctwa. Kurs ten stanowić może uzupełnienie wykładu Uchodźstwo i uchodźcy.
Badania nad komunikacją międzykulturową zrodziły się pod silną presją praktyki społecznej i analizują warunki społeczne, kulturowe oraz osobowościowe, które sprzyjają, bądź nie, osiąganiu porozumienia między przedstawicielami różnych kultur; między innymi różnice kulturowe, komunikację niewerbalną i kategorię dialogu, zwykle nadużywaną w dyskursach o komunikacji. Wiedza z zakresu komunikacji międzykulturowej ma już ustrukturyzowany charakter, czego przykładem jest Teoria Orientacji Kulturowej G. A. Bordena, którą słuchacze poznają na wykładach.
Tematyka zajęć obejmuje różnorodne aspekty związków pomiędzy kulturą i mobilnością. W ramach kursu omawiane będą kulturowe konsekwencje migracji, a także kulturowe uwarunkowania mobilności. Dodatkowo prezentowane i analizowane będzie pojęcie 'kultury mobilności'.
Celem przedmiotu jest analiza problemów współczesnego rynku pracy w perspektywie procesów migracyjnych w wymiarze międzynarodowym, regionalnym i lokalnym. Wśród kluczowych zagadnień znajdują się kwestie wpływu migracji na sytuację demograficzną, społeczną i ekonomiczną w Polsce (w tym na zasoby pracy oraz charakterystykę kapitału ludzkiego), jak również – na kształtowanie polityki rynku pracy i strategii zarządzania różnorodnością. Szczególne miejsce przypada realizacji prawa do pracy w krajach Unii Europejskiej w związku z wchodzeniem na rynek pracy młodego pokolenia i formowaniem wzorów karier zawodowych. Podstawę źródłową stanowią opracowania teoretyczne, omówienia badań społecznych (komparatywnych), dane statystyczne.
Celem zajęć jest zapoznanie studentów ze współczesnymi trendami migracji edukacyjnych do Polski i innych krajów Europy. Analizowane będą dane statystyczne, na podstawie których można określić, z jakich krajów pochodzą studenci zagraniczni oraz jakie kierunki studiów najczęściej wybierają. Omówione będą także problemy związane z akulturacją i kształceniem studentów zagranicznych oraz programy wspierające mobilność edukacyjną studentów i pracowników naukowych.
Tematem kursu będą migracje wewnętrzne, a więc te nie związane z przekraczaniem granicy państwa, a także migracje wahadłowe w kontekście codziennej, lokalnej mobilności ludzi (np. dojeżdżających do pracy w obszarze metropolitarnym dużych miast, ale także w obszarach tzw. przygranicznych miast podzielonych). Studenci dowiedzą się jak można badać i analizować oba te typy mobilności.
Cechą charakterystyczną współczesnego społeczeństwa jest szybkie tempo zmian, globalna współzależność zjawisk i procesów społecznych i co za tym idzie, znaczna niestabilność systemów społecznych i podatność na różnego typu kryzysy, jak konflikty społeczne, wojny, załamania gospodarcze. Migracje często towarzyszą tym kryzysom. Tematyka zajęć związana będzie z refleksją nad zależnością tych dwóch procesów, oraz uwarunkowaniami i konsekwencjami tych zjawisk. Omówiona zostanie także kategoria społecznej i indywidualnej odporności na kryzysy związane z nagłymi przepływami ludności na dużą skalę, w tym zdolności do adaptowania się systemów społecznych, których dotyczy nagły napływ ludności, jak i radzenia sobie samych migrantów w nowej, często bardzo trudnej sytuacji.
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z reprezentacjami medialnymi migracji w dyskursie publicznym. Analizowane będą strategie dyskursywne, za pomocą których konstruowane są obrazy migrantów, w zależności od typów migracji, krajów przyjmujących i krajów pochodzenie migrantów. Studenci zapoznają się także z pojęciami analitycznymi, które mogą być przydatne w analizie dyskursu.
Przedmiot jest kontynuacją zagadnień poruszanych w trakcie wykładu. W trakcie zajęć studenci będą poznawali metodologię od strony praktycznej, organizując własne badania dotyczące problemów mobilności i migracji, zarówno w wymiarze ilościowym jak i jakościowym. Podjęte podczas zajęć realne problemy badawcze mogą stać się podstawą do przygotowywania pracy magisterskiej.
Przedmiot obejmuje krótkie wprowadzenie do metodologii badań społecznych lecz koncentruje się na specyfice badań nad migracjami i mobilnością. To obszary badań wymagające nieco mniej typowych rozwiązań metodologicznych. Specyfika ta uwidacznia się na wielu etapach procesu badawczego, np. na etapie doboru próby do badań, często celowe jest wykorzystanie metodologii RDS w sytuacji szybkiej zmiany i niestabilności badanego układu społecznego.
Przedmiot dotyczy ukazania zjawisk mobilności i migracji w wymiarze globalnym i historycznym jako przejawów szerszych zmian społecznych. Proces modernizacji jest kluczowym kontekstem do analizy tych zjawisk. Współcześnie istotną ramą jest także globalna gospodarka kapitalistyczna, której wewnętrzna dynamika wyznacza kierunki, cele i przebieg mobilności oraz zjawisk jej towarzyszących. Kolejnym wątkiem będzie oddziaływanie mobilności na inne obszary życia społecznego i uruchamianie zmian w różnych regionach świata. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na specyfikę Europy Środkowo-Wschodniej i znaczenie migracji dla przemian społeczeństw tego regionu.
Nowe technologie w procesach migracyjnych to temat intensywnie badany w ostatnich latach. Rozwój technologii z jednej strony ułatwia kontrolowanie i zarządzanie przepływami ludzi (poprzez np. udoskonalenie systemów biometrycznych, tworzenie rejestrów danych itd.), z drugiej zaś - pozytywnie wpływa na poziom sprawstwa wśród samych migrantów (wykorzystanie telefonów komórkowych przez uchodźców, oferta aplikacji wspierających integrację itd.). Podczas zajęć konwersatoryjnych analizie poddane zostaną te różnorodne wymiary wykorzystania technologii w mobilności ludzi oraz konsekwencje digitalizacji dla przyszłego kształtu procesów migracyjnych na świecie.
Przedmiot ten poświęcony jest analizie funkcjonujących w różnych państwach i społeczeństwach polityk publicznych związanych z zarządzaniem przepływami migracyjnymi i społecznych kontekstów ich implementacji. Podczas wykładów zaprezentowane zostaną zróżnicowane modele, od strategii zamykania granic, przez politykę selektywną, aż po otwartą politykę migracyjną, z uwzględnieniem również różnych poziomów realizacji przyjmowanych rozwiązań (m.in. centralnego i lokalnego). Będzie także mowa o konsekwencjach każdego z tych podejść.
Mobilność nie jest neutralna pod względem płci. Dotyczy to nie tylko mobilności w wymiarze indywidualnym i zbiorowym, ale odnosi się także do jej różnych kontekstów, np. gospodarczego czy społeczno-kulturowego. Przy czym konteksty te odmiennie determinują mobilność płci w wymiarze przestrzennym i społecznym. Przedmiotem refleksji podjętej na zajęciach będzie odpowiedź na pytanie jak płeć warunkuje odmienność motywacji, cele, wzorce i zakres mobilności, a także odmienność doświadczeń migracyjnych, np. w sytuacji kryzysów.
Przedmiot poświęcony będzie analizie przebiegu procesów migracyjnych zachodzących w Polsce, zarówno w obszarze migracji wewnętrznych jak i zewnętrznych, w tym związanych z emigracją Polaków oraz imigracją obcokrajowców do Polski, także w ujęciu historycznym. Problematyka szczegółowa odnosić będzie się do prezentacji uwarunkowań tych procesów (m.in. związanych ze sferą rynku pracy, edukacji i rozwoju) jaki ich skutków (m.in. w zakresie funkcjonowania rodzin, bezpieczeństwa wewnętrznego, narastania problemów socjalnych i odpowiedzi na nie polityk sektorowych).
Migracje stanowią proces, w którym człowiek staje przed obliczem licznych zmian. Podejmowanie decyzji o wyjeździe, adaptacja do nowego miejsca i powrót do domu to wydarzenia niosące ze sobą stres i różnorakie wyzwania. Psychologia migracji to przedmiot w ramach którego studenci poznają procesy psychiczne, które towarzyszą człowiekowi na wszystkich etapach wyjazdu. Omówione zostaną zarówno te czynniki psychiczne, które sprzyjają powodzeniu mobilności, jak i te, które wpływają na pojawianie się w jej trakcie kłopotów i trudności.
Problematyka zajęć dotyczy różnych aspektów funkcjonowania rodziny w obliczu migracji. Przedmiotem analizy będzie realizowanie podstawowych funkcji przez rodziny w sytuacji migracji niektórych ich członków jak i całej rodziny. Przedstawiona zostanie również specyfika sytuacji rodziny w zależności od typu migracji. Będą analizowane zarówno pozytywne jak i negatywne konsekwencje migracji dla funkcjonowania rodziny oraz skuteczne formy wsparcia rodzin w kryzysie z powodu migracji.
Kurs poświęcony jest jednemu z ciekawszych i doniosłych konsekwencji współczesnych procesów migracji i mobilności, jakim są przemiany tożsamości ich uczestników oraz krajów docelowych i pochodzenia. Dotyczą one zarówno wymiaru indywidualnego w postaci zmian tożsamości społecznych jednostek, jak i tożsamości kolektywnych odnoszących się do całych zbiorowości - narodów, grup etnicznych czy religijnych. Podczas zajęć studenci zapoznają się z aktualnymi wynikami badań nad ciągłością i zmianą tożsamości w procesach mobilności. W szczególności omówione zostaną wyniki badań poświęcone społeczno-kulturowym uwarunkowaniom kształtowania się tożsamości i poczucia obywatelskości wśród imigrantów i mniejszości etnicznych wywodzących się ze wspólnot bliskich i odległych kulturowo.
Celem kursu jest zapoznanie uczestników z aktualną literaturą anglojęzyczną dotyczącą procesów migracyjnych i oryginalna terminologią obowiązującą w tym obszarze (którą na przykład posługują się organizacje międzynarodowe). Zadaniem studentów będzie przetłumaczenie wybranych fragmentów tekstu (publikacji naukowych), które będą stanowić podstawę do dyskusji podczas zajęć. W efekcie w przyjaznej atmosferze poszerzymy wiedzę, a także kompetencje językowe i retoryczne!
Miliony ludzi na świecie zmuszone są opuszczać swoje domy wskutek konfliktów zbrojnych, prześladowań czy katastrof naturalnych. Reagowanie na masowe przemieszczenia ludności uciekającej przed zagrożeniem są dużym wyzwaniem dla współczesnych procesów pokojowych. W trakcie wykładu omówimy definicje i ewoluującą ramę prawną stanowiącą podstawę do rozpoznania sytuacji uchodźstwa i nadawania statusu uchodźcy. Odwołując się do konkretnych przykładów, przyjrzymy się sposobom reagowania na kryzysy uchodźcze i zastanowimy się nad przeszkodami dla efektywnej ochrony i pomocy uchodźcom i osobom przemieszczonym.
Europa Środkowo-Wschodnia jest obszarem istotnie odróżniającym się swoją historią, uwarunkowaniami geopolitycznymi, ale też kulturą i procesami społecznymi na tle Europy. Specyfiką tego regionu jest odmienność kulturowa wynikająca m.in. ze wspólnej przeszłości, w tym wspólnego doświadczenia komunizmu oraz doświadczenia procesów transformacyjnych po rozpadzie bloku wschodniego. Kurs poświęcony będzie analizie wspomnianej specyfiki w oparciu o aktualne wyniki badań, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki pogranicza społeczno-kulturowego, procesów migracji i mobilności, zróżnicowania etniczno-narodowego, relacji międzykulturowych i polityk wielokulturowości realizowanych w poszczególnych krajach regionu.
Zajęcia poświęcone są prezentacji zagadnień współczesnej filozofii humanistycznej w kontekście wyzwań XXI wieku. Przykładowe tematy wykładów: człowiek jako przedmiot rozważań filozoficznych (egzystencjalizm, personalizm), czy możliwa jest humanistyka bez człowieka? (transhumanizm), koncepcja opiekuna spolegliwego (T. Kotarbiński), kulturalizm (F. Znaniecki), A. Gehlena i H. Plessnera koncepcje człowieka i kultury, koncepcje wolności (H. Arendt, I. Berlin, E. Fromm).
W kontekście obserwowanej w Europie Środkowo-Wschodniej niestabilności geopolitycznej nasilają się niepokoje społeczne związane z migracją i różnorodnością. W rezultacie znaczna liczba imigrantów ekonomicznych, uchodźców oraz mniejszości narodowych doświadcza dyskryminacji na wielu polach swojej aktywności. Celem zajęć jest omówienie różnych strategii społecznego włączania migrantów i mniejszości etnicznych. Odwołując się do teorii i praktyki aktorów społecznych z różnych poziomów: od władzy centralnej, poprzez samorządy, aż po trzeci sektor, omówione zostaną możliwe ścieżki dostosowania się do kontekstu różnorodności kulturowej i społecznej, ułatwiające budowanie spójności i zaufania społecznego oraz maksymalizowanie korzyści płynących z różnorodności dla całego społeczeństwa.
Zagadnienia omawiane na konwersatorium dotyczą jednego z najważniejszych negatywnych skutków procesów migracyjnych związanych zarówno z utratą lub zredukowaniem potencjału zdrowotnego migrantów jak i zwiększonego ryzyka powstawania wieku chorób (zakaźnych, przenoszonych drogą płciową, wirusowych etc.). Zajęcia mają ukazać “fenomen migracji” w kontekście szerszych zmian i przekształceń politycznych, demograficznych i socjoekonomicznych charakterystycznych dla “społeczeństw ryzyka” w pierwszych dekadach XXI wieku.
Kurs ma na celu zaprezentowanie współczesnego i historycznego zróżnicowania świata pod względem etnicznym i religijnym. Ponadto omawiane są wzajemne relacje między religią a etnicznością na różnych kontynentach, ze szczególnym uwzględnieniem tych narodów i innych wspólnot etnicznych, w kształtowaniu się których istotny był czynnik religijny.
