Kierownik Katedry
dr hab. Anna Prokopiak, prof. UMCS
ul. Głęboka 43 , 20-612 Lublin
pok. nr 3.03B, tel. 815376350
mail: anna.prokopiak@mail.umcs.pl
Druga osoba do kontaktu w sprawach Katedry:
dr hab. Piotr Gindrich, prof. UMCS
pok. nr 3.14 , tel. 815376359
mail: piotr.gindrich@mail.umcs.pl
Pracownicy
dr Małgorzata Brodacka
dr Dorota Chimicz
dr hab. Piotr Gindrich, prof. UMCS
dr Małgorzata Gulip
dr hab. Zdzisław Kazanowski, prof. UMCS
dr Elżbieta Kręcisz - Plis
dr Beata Papuda-Dolińska
dr hab. Monika Parchomiuk, prof. UMCS
dr hab. Anna Prokopiak, prof. UMCS
dr Katarzyna Rusinek
dr hab. Beata Szabała, prof. UMCS
dr Magdalena Wójcik
Aktualna tematyka badawcza
Profil badawczy Katedry Psychopedagogiki Specjalnej UMCS koncentruje się na zagadnieniach integracji, wsparcia psychospołecznego oraz adaptacji w kontekście edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami. Działania badawcze członków katedry obejmują szerokie spektrum problematyki związanej z funkcjonowaniem osób z różnymi formami niepełnosprawności (intelektualna, wzrokowa, ruchowa, spektrum autyzmu) oraz ich rodzin, opiekunów i profesjonalistów zajmujących się wspieraniem ich rozwoju i samodzielności.
W ramach badań podejmowane są kwestie technologii asystujących oraz ich wpływu na codzienne funkcjonowanie osób z niepełnosprawnościami, a także bariery i wyzwania z nimi związane, z perspektywy samych osób oraz ich opiekunów. Zainteresowanie budzą również zagadnienia związane z inkluzyjnym kształceniem i różnorodnością sensoryczną uczniów w spektrum autyzmu, jak i przygotowaniem pedagogów specjalnych do pracy w zróżnicowanym środowisku szkolnym. Katedra bada również kompetencje zawodowe pedagogów specjalnych oraz ich samoskuteczność jako czynniki wpływające na jakość edukacji włączającej.
Znacząca część badań koncentruje się na psychospołecznych aspektach funkcjonowania rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi, takich jak zaangażowanie rodzicielskie, resilience, samoskuteczność, optymizm dyspozycyjny, oraz gotowość do zachowań prospołecznych. Analizowane są czynniki wpływające na zaangażowanie matek dzieci z chorobami przewlekłymi czy zespołem Moebiusa, a także potrzeby rodzin osób z SMA w zakresie asystencji osobistej.
Badania obejmują również zagadnienia inkluzji społecznej, zdrowia psychicznego oraz jakości życia osób z niepełnosprawnościami. Poruszane są również kwestie dotyczące uczniów z Ukrainy, w kontekście wyzwań integracyjnych i postaw nauczycieli. Wykorzystywane są w tym kontekście narzędzia do pomiaru takich konstrukcji jak grit czy coparenting, adaptowane na potrzeby badawcze katedry.
Katedra angażuje się także w międzynarodowe projekty badawcze dotyczące edukacji inkluzyjnej, dobrostanu dzieci w trudnych sytuacjach życiowych oraz kompetencji personelu edukacyjnego, prowadzone we współpracy z partnerami z Ukrainy i Szwecji.
Współpraca naukowa
Dr hab. P. A. Gindrich, prof. UMCS od 2007 roku współpracuje ze Światową Radą powołaną ds. Dzieci Zdolnych i Utalentowanych, w skrócie WCGTC (World Council for Gifted and Talented Children) oraz z Międzynarodowym Centrum Innowacji Edukacyjnych, w skrócie ICIE (International Centre for Innovation in Education).
Dr hab. Z. Kazanowski, prof. UMCS współpracuje z dr Tetianą Martyniuk - Wschodnioeuropejski Uniwersytet Narodowy im. Łesi Ukrainki w Łucku, Wydział Edukacji Nauczycieli i Pracy Socjalnej, Katedra Pracy Socjalnej i Pedagogiki Szkolnictwa Wyższego, Ukraina (efektem są 2 wspólne artykuły).
Dr hab. M. Parchomiuk, prof. UMCS jest recenzentem artykułów naukowych w czasopismach międzynarodowych oraz polskich z listy czasopism punktowanych, m.in. International Journal of Environmental Research and Public Health, International Journal of Disability, Development, & Education; Disability and Rehabilitation, European Journal of Social Work, Rehabilitation Psychology, Szkoła Specjalna, Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo; Forum Pedagogiczne; Niepełnosprawność, Dyskursy Pedagogiki Specjalnej. Brała udział w Międzynarodowej Konferencji Focus on Autism in Inclusive Education. Ponadto przygotowała prezentację, która zostanie umieszczona na serwerze głównego koordynatora projektu - Uniwersytetu w Northampton (czerwiec 2020). Jest członkiem rady redakcyjnej czasopisma Journal of Intellectual Disability - Diagnosis and Treatment (lista czasopism punktowanych).
Dr A. Prokopiak współpracuje z Centro de Terapia Ocupacional Pediátrica Os Bambans w Hiszpanii, a także z polskimi uczelniami takimi jak: Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Politechnika Lubelska, Uniwersytet Rzeszowski, Akademia Kujawsko-Pomorska
Ostatnie publikacje
Monografie
Oblicza kultury dostępności. Księga Jubileuszowa Profesor Zofii Palak (red.) Prokopiak A., Wyd. EPISTEME Lublin, s. 1-303. (978-83-67843-05-8)
Artykuły naukowe
Chimicz, D. (2022). Dziecko z niepełnosprawnością jako multiofiara. [w:] „Probacja” nr 1/2022, s. 39-60, ISSN 1689-6122, e-ISSN 2719-311X, www.probacja.com.
Chimicz, D., Lewicka-Zelent, A., Lisiecka, A. (2023). Mood and Emotions among Inmates after COVID-19 Pandemic. International Journal of Environmental Research and. Public Health, Volume 20, Issue 6, 4856).
Lisiecka A, Chimicz D, Lewicka-Zelent A. (2023). Mental Health Support in Higher Education during the COVID-19 Pandemic: A Case Study and Recommendations for Practice. International Journal of Environmental Research and Public Health. 20(6):4969. https://doi.org/10.3390/ijerph20064969
Chimicz, D. (2023). Koncepcja "kultury włączającej” w instytucjach szkolnictwa wyższego [w:] A. Prokopiak (red.) Oblicza kultury dostępności. Księga Jubileuszowa Profesor Zofii Palak. Lublin: Wydawnictwo Episteme, s. 70-91.
An Examination of the Relationship Between Self-concept and Creative/Non-Creative Attitude in a Sample of Polish University Students Who Major in Special Education, The New Educational Review, 2022, vol. 69, 221-231. (współautor Z. Kazanowski).
Gabryś, A., Gulip, M., 2023, Psychological well-being in women with insulin resistance and the role of sense of self-dignity. Annals of Psychology/Roczniki Psychologiczne, 16(1), 83-93. https://doi.org/10.18290/rpsych2023.
Kazanowski Z. (2023), Students’ Perception of Teachers’ Professional Competence in Working with Pupils with Intellectual Disabilities, The New Educational Review, No. 1, Vol. 71, 229 – 239, DOI: 10.15804/tner.2023.71.1.18. (wsp. A. Żyta)
Ćwirynkało, Parchomiuk: A focus on fathers with intellectual disabilities and child protection. Family Relations, 2023, online first.
Ćwirynkało, Parchomiuk: Support as described by fathers with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 2023, 36, 320-332.
Parchomiuk: Przydatność konstruktu coparenting w badaniach rodziców z dzieckiem niepełnosprawnym. Studia z Teorii Wychowania, 2022, 3.
Parchomiuk, Szabała: Osoby z zaburzeniami psychicznymi w doktrynach i działaniach nazistowskich. Pamięć i Sprawiedliwość, 2022, 2, 322-341.
Parchomiuk: Inclusive research with people with intellectual disabilities. Current research status analysis. Forum Pedagogiczne. 2022, 12(1), 369-390.
Ćwirynkało, Parchomiuk, Żyta: Badania włączające jako droga empowermentu osób z niepełnosprawnością intelektualną. Forum Pedagogiczne (przyjęte do druku na rok 2023) (100)
Parchomiuk, Ćwirynkało, Gregory, Ravi: Attitudes of Indian and Polish teachers towards inclusion of children and youth with disabilities in regular classrooms. Comparative analysis. Edukacja Międzykulturowa
Prokopiak, Gotowość nauczycieli placówek oświatowych zgromadzonych w ramach Specjalistycznego Centrum Wspierającego Edukację Włączającą w Świdniku do wspierania rozwoju edukacji włączającej [w:] Oblicza kultury dostępności. Księga Jubileuszowa Profesor Zofii Palak (red.) Prokopiak A., Wyd. EPISTEME Lublin, s. 253-272. Współautorstwo Zdzisław Kazanowski, Elżbieta Krupa. (rozdział)
Prokopiak, Autonomy of people with autism spectrum disorder. CNS 2022; 58 (4): 21-31. (40 pkt.)
Szabała Beata (2022) Psychosocial resources of people with low vision. “Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, nr 41(2), s. 195–210.
Szabała Beata (2022) Strategie radzenia sobie ze stresem osób słabowidzących – rola przekonań na temat świata i własnej skuteczności. „Roczniki Pedagogiczne”, nr 14(3), 41-60.
Szabała Beata (2022) Osoby z zaburzeniami psychicznymi w czasach nazizmu. Kontekst naukowy i spoleczno-polityczny eutanazji i sterylizacji oraz ich współczesne implikacje. "Pamięć i Sprawiedliwość", nr 2 (40), s. 322-342 (wsp. Monika Parchomiuk).
Szabała Beata (2022) Rodziny dzieci z niepełnosprawnością w czasie pandemii COVID-19. "Roczniki Pedagogiczne", nr 14(4), s. 151-172 (wsp. Monika Parchomiuk).
Szabała Beata (2022) Sytuacja dzieci z niepełnosprawnością w czasie edukacji i rehabilitacji zdalnej w okresie pandemii COVID -19 w świetle przeglądu doniesień badawczych. "Forum Pedagogiczne", nr 13(2), s. 215–231.
Szabała Beata (2023) Religijność osób niewidomych a kryzys w wartościowaniu. "Pedagogika Katolicka", nr 3, s. 79-92.
Wójcik Magdalena, Kucharczyk Izabella (2023) Wybrane zasoby osobiste uczniów z niepełnosprawnością wzroku - przegląd teoretycznych zagadnień, W: Oblicza kultury dostępności. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Palak, A. Prokopiak (red.) Wydawnictwo Episteme, s.151-166.
Historia Katedry Psychopedagogiki Specjalnej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Obecna Katedra Psychopedagogiki Specjalnej UMCS swoimi korzeniami sięga Zakładu Psychopedagogiki Specjalnej, który w roku 1970 na Wydziale Humanistycznym UMCS stworzyła profesor Zofia Sękowska. Od roku 1973, tj. od utworzenia na UMCS na mocy zarządzenia Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego Wydziału Pedagogiki i Psychologii do dzisiaj funkcjonuje w jego ramach. Nazwa Zakładu podkreślała integrację pedagogiki specjalnej i psychologii, zwłaszcza psychologii klinicznej, w rozwiązywaniu teoretycznych i terapeutycznych problemów związanych z rehabilitacją osób niepełnosprawnych. Profesor Sękowska uważała, że w praktyce codziennej granice między aspektami psychologicznymi i pedagogicznymi w pracy rewalidacyjnej są trudne do rozgraniczenia. Psycholog zajmujący się analizą zaburzeń oraz rozwojem i funkcjonowaniem psychiki przy odchyleniu od normy często angażuje się również w terapię tych zaburzeń. Podobnie pedagodzy zajmujący się organizacją warunków życia oraz metod i treścią kształcenia specjalnego opierają się na wiedzy o psychologicznych zjawiskach i wpływie wychowawczym. Z powyższych względów profesor Sękowska starała się promować termin psychopedagogika specjalna jako nazwę dyscypliny zajmującej się rehabilitacją osób z niepełnosprawnościami.
Osoby współtworzące w kolejnych latach jego istnienia Zakład budowały jednocześnie szkołę pedagogiki specjalnej w Lublinie, wnosząc istotny wkład w jej rozwój i kontynuację. Szczególnie w tę historię wpisały się osoby pełniące funkcję kierowników Zakładu Psychopedagogiki Specjalnej. Były to kolejno: profesor Zofia Sękowska (1970-1991), profesor Maria Chodkowska (1992-1999) i obecnie profesor Zofia Palak (od 1999). Wielki wpływ na szkołę mieli również wybitni profesorowie, tacy jak Tadeusz Gałkowski (1974-1976) i Jan Pańczyk (2003-2007), którzy choć formalnie byli związani z Zakładem Psychopedagogiki Specjalnej tylko przez krótki okres, to w sposób ciągły wspierali jego pracowników swoją wiedzą i doświadczeniem.
Od roku 2019 z powodu zmian organizacyjnych w uczelni Zakład Psychopedagogiki Specjalnej działał w strukturze Wydziału Pedagogiki i Psychologii UMCS jako Katedra Psychopedagogiki Specjalnej i Socjopedagogiki Specjalnej. W roku 2023 została zmieniona nazwa Katedry na Katedra Psychopedagogiki Specjalnej.
Naturalną konsekwencją rozwoju naukowego poszczególnych pracowników Zakładu Psychopedagogiki Specjalnej było konstytuowanie się specjalistycznych zespołów badawczych i utworzenie na tej bazie w roku 1999 Zakładu Socjopedagogiki Specjalnej, którego kierownictwo objęła profesor Maria Chodkowska. Samodzielnie ów Zakład funkcjonował przez 20 lat.
Kolejną samodzielną jednostką wyłonioną z Zakładu Psychopedagogiki Specjalnej był, powstały w roku 2005 r. pod kierownictwem profesora Zdzisława Bartkowicza Zakład Pedagogiki Resocjalizacyjnej. Po przejściu na emeryturę przez profesora Bartkowicza w roku 2017 kierownictwo w tym zakładzie objęła profesor Anna Wojnarska, obecnie, od roku 2022, kieruje nim profesor Agnieszka Lewicka-Zelent. W roku 2005 wyodrębnił się Zakład Pedeutologii i Edukacji Zdrowotnej pod kierownictwem profesora Janusz Kirenko. Następnie, w roku 2007, Zakład Dydaktyki który objęła profesor Ewa Skrzetuska. Dla pełnego obrazu struktury współczesnego Instytutu Pedagogiki UMCS dodajmy, że w roku 2015 roku powołano w nim Zakład Metodologii Nauk Pedagogicznych, którego kierownikiem została profesor Stanisława Byra (z Zakładu Socjopedagogiki Specjalnej), która aktualnie pełni również funkcję dyrektora Instytutu Pedagogiki.
Problematyka badawcza członków katedry ujawnia się właściwa lubelskiej szkole pedagogiki specjalnej interdyscyplinarność, która jest kluczowa zarówno w metodologii badań naukowych, rozwiązywaniu złożonych problemów badawczych i diagnostycznych, opracowywaniu koncepcji, jak i w metodach oddziaływania pedagogiki specjalnej w obszarze edukacji, terapii, rehabilitacji i resocjalizacji.
Byli pracownicy Zakładu Psychopedagogiki Specjalnej
Życzliwą pamięć zachowujemy także o niegdysiejszych pracownikach Zakładu Psychopedagogiki Specjalnej:
kierownik – dr hab. Zofii Palak, prof. UMCS
kierownik – prof. zw. dr hab. Zofii Sękowskiej,
kierownik – prof. dr hab. Marii Chodkowskiej,
prof. dr. hab. Zdzisławie Bartkowiczu,
prof. dr. hab. Tadeuszu Gałkowskim,
prof. dr. hab. Januszu Kirenko,
prof. zw. dr. hab. Janie Pańczyku,
prof. zw. dr. hab. Zbigniewie Tarkowskim,
dr hab. Agnieszce Lewickiej-Zelent, prof. UMCS
dr hab. Andrzeju Węglińskim, prof. UMCS,
dr hab. Annie Wojnarskiej, prof. UMCS,
dr hab. Ewie Skrzetuskiej, prof. SGGW,
dr hab. Renacie Zubrzyckiej,
dr Annie Bujnowskiej
dr Jolancie Kawce,
dr Agnieszce Łabie,
dr Jolancie Łęczyckiej,
dr Grażynie Kwaśniewskiej,
dr Alicji Olszak,
dr Jolancie Ostasz,
dr Danucie Osik-Chudowolskiej,
dr. Edwardzie Pasternaku,
dr Agnieszce Pawlak-Kindler,
dr. Tomaszu Sękowskim,
dr Annie Sołtys-Chmielowiecz,
dr Teresie Stanuli,
dr. Józefie Stachyrze,
dr Helenie Zderkiewicz,
mgr. Zbigniewie Albercie,
mgr Ewie Ciećkiewicz,
mgr Marii Gindrich,
mgr Róży Girej,
mgr Mirosławie Markiewicz,
mgr. Jerzym Pawłowskim,
mgr Janinie Swół.
Oraz zatrudnionej jako pracownik inżynieryjno-techniczny mgr Teresie Balickiej.
Memoriam
Z wyżej wymienionych in memoriam wspomnijmy w paru osobistych słowach „twarze’ Zakładu: prof. zw. dr hab. Zofię Sękowska (1924-1997), prof. zw. dr. hab. Jana Pańczyka (1937-2007) oraz dr. hab. Andrzeja Pieleckiego, prof. UMCS (1977-2020).
Profesor Sękowska umiała w swoich uczniach rozbudzić głęboką potrzebę kontynuowania humanistycznej idei, którą tworzyła i której poświęciła całe swoje zawodowe życie, a które najogólniej określa się mianem lubelskiej szkoły pedagogiki specjalnej.
Profesor Jan Pańczyk, pracując w latach 2003-2007 w Zakładzie Psychopedagogiki Specjalnej UMCS w Lublinie, bardzo chętnie dzielił się ze wszystkimi współpracownikami swoim ogromnym doświadczeniem uniwersyteckim związanym z pracą naukową i organizacyjną.
Profesor Andrzej Pielecki w Zakładzie Psychopedagogiki Specjalnej pracował przez 43 lata, zawsze aktywnie uczestnicząc we wszystkich inicjatywach i pracach Zakładu (i późniejszej Katedry) w obszarze naukowym oraz życia towarzyskiego i kulturalnego.
Fotogaleria
https://drive.google.com/drive/folders/1JXPo_v-Y7EdwARWiaCs80bOOoWh7n_Wm?usp=sharing
