Maria Curie-Skłodowska
fizyczka i chemiczka, dwukrotnie nagrodzona Nagrodą Nobla, prekursorka radiochemii
Maria Skłodowska-Curie urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie. W 1891 roku wyjechała do Paryża, by podjąć studia na wydziale matematyczno-przyrodniczym w Sorbonie. Po dwóch latach zdobyła licencjat z fizyki, a rok później z matematyki. W latach kolejnych realizowała tam swoją karierę naukową.
W 1895 roku poślubiła Piotra Curie (1859-1906). Realizując, wraz z mężem, badania nad minerałami promieniotwórczymi odkryła pierwiastki: polon i rad, za co w 1903 roku otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.
Po tragicznej śmierci męża w 1906 roku objęła katedrę fizyki na Sorbonie. W 1911 roku otrzymała samodzielną Nagrodę Nobla, tym razem w dziedzinie chemii, m.in. za pracę nad właściwościami fizycznymi i chemicznymi polonu i radu. Zajmowała się także rozpadem promieniotwórczym i wykorzystaniem radioaktywności w medycynie, tworząc podstawy stosowania przewoźnych aparatów rentgenowskich i kierując francuską służbą radiologiczną w czasie pierwszej wojny światowej. Następnie pracowała w nowo powołanym instytucie Radowym.
Oprócz działalności naukowej Maria Curie-Skłodowska aktywnie angażowała się w liczne przedsięwzięcia społeczne i organizacyjne. Współpracowała przy tworzeniu Pracowni Radiologicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W wyniku jej usilnych starań w 1912 r. rozpoczęto budowę Instytutu Radowego w Paryżu, w którym zorganizowała dział badań nad fizycznymi i chemicznymi właściwościami ciał promieniotwórczych oraz zapoczątkowała dział biologiczny. Podczas I wojny światowej zorganizowała, jako kierowniczka służby rentgenowskiej ministerstwa spraw wojskowych, około 200 nowych lub ulepszonych stacji radiologicznych oraz wyposażyła we własnym laboratorium i przekazała armii 20 ruchomych ambulansów rentgenowskich. Dzięki jej inicjatywie w szkole pielęgniarek w Paryżu utworzono pierwszy we Francji wydział radiologiczny (1916). Do końca wojny pod jej kierunkiem wyszkolono 150 laborantek radiologicznych. Zapoczątkowała oddział radoterapii w Instytucie Radowym (1916). Przeprowadziła szkolenie radiologiczne dla amerykańskich studentów medycyny, przebywających na froncie w Europie. Podobne kursy kontynuowała przez pierwsze dwa lata po wojnie, szkoląc młodych rentgenologów z całej Europy. Olbrzymią pomoc w tych pracach okazywała córka Irena. Po I wojnie światowej rozpoczęto w stolicy nowo odrodzonej Polski budowę placówki naukowo leczniczej Instytutu Radowego, który otwarto w jej obecności w 1931 r. W 1947 r. założono jego filie w Gliwicach, a w 1951 r. w Krakowie.
Zmarła w 1934 roku z powodu ostrej białaczki leukopenicznej. Jako przyczynę wskazuje się wieloletni kontakt z pierwiastkami promieniotwórczymi, jednak współcześni naukowcy przychylają się bardziej do tezy, że było to związane z nadmiernym kontaktem z promieniami rentgenowskimi.
