Fot. WikiImages/Pixabay
Rodzaje rywalizacji hierarchii
Teoria rywalizacji hierarchii patrzy na życie społeczne jako na rywalizację grup osób i systemów norm. Mamy zatem do czynienia np. z rywalizacją partii politycznych, związków wyznaniowych, rodzin - i jest to rywalizacja nie tylko między zrzeszeniami tego samego typu, tylko np. rywalizacja między związkiem wyznaniowym a partią polityczną. Jeśli chodzi o rywalizację między systemami norm, to przykładowo może chodzić o wybór między działaniem zgodnym z prawem stanowionym i zaleceniem grupy (np. gangu). Hierarchie obu rodzajów często nakładają się na siebie (np. mamy do czynienia z ideologią religijną i związkiem wyznaniowym, albo z prawem stanowionym i państwem).
Teoria rywalizacji hierarchii podejmuje więc próbę nowego zdefiniowania problemu zmagania się jednostek (w rozumieniu walki między nimi samymi), jak i w układzie różnego rodzaju grup. Rywalizacja hierarchii definiowana jest tu bardzo szeroko: od stricte konkurencji między hierarchiami, jak i w obrębie danego układu sił. Dzięki takiemu spojrzeniu na szeroko rozumiane stosunki międzyludzkie można podjąć analityczną diagnozę w kierunku rozpoznania konsekwencji rywalizacji dla rozwoju społecznego w obszarze makro i mikroorganizacyjnej.
Jednostka a hierarchia
Człowiek współtworzy i reprezentuje hierarchie. Wiele sytuacji rywalizacji hierarchii można obserwować na przykładzie działań jednostek, jak i rywalizacji hierarchii o jednostki. Procesy te często dotyczą działań wielu osób, mowa zatem o długotrwałej rywalizacji, np. sąsiadujących krajów.
Są dwa rodzaje zmian na szczycie hierarchii: rewolucja i inwazja. Rewolucja dotyczy zmian wprowadzonych siłami wewnątrz hierarchii, a inwazja dotyczy wpływu innej hierarchii na daną hierarchię (np. wpływ mocarstwa na to, kto rządzi w mniejszym kraju).
Perspektywy rozwoju teorii rywalizacji hierarchii
Teoria rywalizacji hierarchii może być stosowana w odniesieniu do wielu zagadnień, choćby do analiz procesów zachodzących w prawie, w polityce, w sporcie, nauce czy sztuce, a być może również w innych dziedzinach. Można tu wykorzystać wiedzę osób podejmujących badania w zakresie m.in. politologii, socjologii czy nauk prawnych.
Teoria rywalizacji hierarchii jest dopiero w fazie powstawania i żeby zdobyła ona popularność i poważanie potrzebne jest zbudowanie zespołu i rozwijanie tej teorii poprzez pogłębione badania naukowe.
– Na razie chciałbym przeprowadzić serię wywiadów z osobami zajmującymi się różnymi dziedzinami na temat ich opinii o tej teorii naukowej. Planuję również napisać serię artykułów odnoszących się do możliwości stosowania teorii rywalizacji hierarchii do analiz wybranych zjawisk związanych z administracją publiczną, władzą i społeczeństwem – powiedział Piotr Szreniawski, doktor habilitowany nauk prawnych, nauczyciel akademicki na Wydziale Prawa i Administracji UMCS. – Jeśli ktoś chciałby pomóc w rozwijaniu tej teorii, to proszę o kontakt – dodał profesor.
Więcej informacji:
P. Szreniawski, Teoria rywalizacji hierarchii, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2020.
P. Szreniawski, Wykluczenie społeczne z perspektywy teorii rywalizacji hierarchii, Ekonomia Społeczna nr 1/2020.
