Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych oraz Dzień Godności Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną powinniśmy obchodzić nie tylko 5 maja, ale codziennie.

Tego typu dni na pewno pomagają zwiększać świadomość w różnych obszarach funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami. Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 r., podpisana przez rząd polski 20 marca 2007 r. oraz ratyfikowana przez Polskę 6 września 2012 r., zakłada ochronę i zapewnienie pełnego oraz równego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby z niepełnosprawnościami na równi ze wszystkimi innymi obywatelami. Wspomniana Konwencja między innymi podkreśla, że dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność jest pogwałceniem godności i wartości człowieka, oraz że niepełnosprawność to wynik oddziaływania pomiędzy osobami z dysfunkcjami a barierami wynikającymi z postaw i środowiska, co utrudnia pełny udział w życiu społecznym, na równi z innymi osobami. Kładzie także nacisk na różnorodność osób z niepełnosprawnościami oraz na znaczenie dla osób z niepełnosprawnościami ich samodzielności i niezależności, w tym wolności dokonywania wyboru.

Skąd bierze się dyskryminacja osób z niepełnosprawnościami?

Niestety nadal zdarzają się sytuacje dyskryminowania osób z niepełnosprawnościami czy szerzej z indywidualnymi potrzebami. Tego typu zachowania biorą się niestety z różnych powodów, w tym np. niewystarczającej wiedzy, niespełniania wymogów wynikających z przepisów, niewystarczającej empatii czy po prostu jej braku. Zatem bezsprzecznie trzeba podejmować działania mające na celu pełne przestrzeganie ww. Konwencji na poziomie m.in. działań ustawodawczych, administracyjnych, zmierzania się ze stereotypami oraz dotychczasowymi przekonaniami.

W tym miejscu odsyłam Czytelników do zapoznania się z opracowanym w 2022 r. przez naszych uczelnianych ekspertów Poradnikiem antydyskryminacyjnym dla pracowników i studentów UMCS.

Osoby z niepełnosprawnościami, czy też szerzej z indywidualnymi potrzebami, mogą spotykać się m.in. z barierami architektonicznymi, cyfrowymi czy też komunikacyjno-informacyjnymi.

Takie osoby mogą zgłaszać się z różnymi kwestiami do funkcjonującego w Uniwersytecie Biura ds. Osób z Niepełnosprawnościami i Wsparcia Psychologicznego. Praca naszego Biura jest dedykowana studentom i studentkom/doktorantom i doktorantkom z różnorodnymi potrzebami, w szczególności osobom z niepełnosprawnościami, osobom w spektrum autyzmu, czy w kryzysie zdrowia psychicznego. Pracowniczki i pracownicy Biura wspierają na każdym etapie edukacji, starają się wyrównywać szanse edukacyjne, dostosowywać proces dydaktyczny we współpracy z nauczycielami, prodziekanami czy opiekunami lat i kierunków. Biuro konsultuje, inicjuje i wdraża rozwiązania z zakresu dostępności. Współpracuje z organizacjami studenckimi (m.in. ZSN „Alter Idem”, ACW, SKNP „Adesse”). Organizujemy również szkolenia, panele dyskusyjne, warsztaty dla osób studiujących i pracujących na UMCS. Dla studentów i studentek/doktorantów i doktorantów z niepełnosprawnościami oferujemy: konsultacje psychologiczne (dla osób uczących się na UMCS, które znalazły się w kryzysie zdrowia psychicznego. Porady udzielane są w języku polskim, angielskim, ukraińskim, rosyjskim); bezpłatny transport (dla osób, które potrzebują wsparcia podczas dojazdu na zajęcia i powrotu do domu); asystenta dydaktycznego (asystentki i asystenci pomagąją w dotarciu na zajęcia, sporządzeniu notatek, dostosowaniu materiałów dydaktycznych oraz w innych koniecznych działaniach, które wspierają w edukacji); tłumacza polskiego języka migowego (tłumacz pomoże osobom g/Głuchym w komunikowaniu się na Uczelni. Oferujemy tłumacza stacjonarnego na zajęcia oraz tłumacza on-line w dziekanatach); wypożyczalnie sprzętu (można u nas wypożyczyć m.in. dyktafony, powiększalniki, notebooki, system FM, klawiatury dla osób piszących jedną ręką); bezpłatne dodatkowe zajęcia z wychowania fizycznego; lektoraty z języka angielskiego oraz i wiele innych form wsparcia o charakterze szkoleniowym.

Pracowniczki i pracownicy Biura w indywidualny sposób podchodzą do każdej osoby i jest to podejście oparte na zaufaniu, które nie tylko decyduje o możliwości rozwiązania konkretnego, praktycznego problemu, ale jest również wyrazem troski i poszanowania dla człowieka jako jednostki.

Działamy m.in. zgodnie z Uchwałą Prezydium KRASP z dnia 2 czerwca 2016 r. w sprawie wyrównywania szans edukacyjnych studentów z niepełnosprawnościami w dostępie do kształcenia w szkołach wyższych.

UMCS to uczelnia otwarta dla wszystkich

W 2022 r. przyjęta została na UMCS m.in. Strategia na rzecz osób z niepełnosprawnościami w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Opracowanie wpisuje się wprost w Konwencje i zadania realizowane przez Uniwersytet na rzecz osób z niepełnosprawnościami, a mające na celu zapewnienie im warunków do pełnego udziału w procesie przyjmowania na studia, do szkół doktorskich, w kształceniu na studiach i w szkołach doktorskich lub w prowadzeniu działalności naukowej, jak również w szeroko pojętą strategię dostępności UMCS-u. Co ważne, jest także jednym z działań podejmowanych w celu wypełniania założeń Deklaracji Społecznej Odpowiedzialności Uczelni, której UMCS jest sygnatariuszem od września 2019 r. Stanowi ona dobrowolne zaangażowanie się szkół wyższych w promowanie idei zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności w programach edukacyjnych, badaniach naukowych oraz rozwiązaniach zarządczych i organizacyjnych uczelni. Deklaracja zawiera 12 zasad, którymi powinny kierować się uczelnie w dążeniu do spełniania najwyższych standardów zarządzania, bardziej efektywnego gospodarowania zasobami, rozwoju kadry akademickiej oraz w budowaniu prestiżu uczelni jako generatora wiedzy i kreatora nowych idei.

Osobom zaangażowanym w przygotowanie Strategii na rzecz osób z niepełnosprawnościami przyświecał cel, żeby UMCS był miejscem przyjaznym i dostępnym, opartym na zaufaniu i dobrych praktykach. Klucz do tego stanowić ma przejrzystość i jednoznaczność reguł oraz procedur, jakie w nim panują. Stworzenie każdemu z członków społeczności akademickiej możliwie wyrównanych szans edukacyjnych, wymaga od nas wszystkich zarówno nieustannego poszerzania wiedzy oraz rozwoju umiejętności, jak i kształtowania odpowiednich postaw. Warto wskazać, że Strategia Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie na lata 2019–2025 zakłada zwiększenie możliwości podejmowania studiów i realizacji procesu kształcenia przez osoby z niepełnosprawnościami i innymi szczególnymi potrzebami, podjęcie działań zmierzających do zwiększenia możliwości indywidualizacji procesu kształcenia przez studentów i studentki oraz możliwości wyboru indywidualnych ścieżek uwzględniających ich potrzeby, systematyczne podnoszenie innowacyjności procesu kształcenia i wdrażanie równoległych ścieżek edukacyjnych, ciągłe udoskonalanie bazy naukowo-dydaktycznej oraz sportowej UMCS-u. Niezbędne jest również budowanie pozytywnego wizerunku uczelni przez przyjęcie zasad w zakresie niedyskryminacji, zrównoważonego rozwoju oraz tworzenia klimatu sprzyjającego podejmowaniu działań zmierzających do systematycznego zwiększania dostępności, w tym przez podnoszenie kompetencji pracowników oraz zapewnienie im systemu wsparcia.

Nasza Uczelnia od lat podejmuje wiele działań na rzecz osób z niepełnosprawnościami w zakresie zarówno wsparcia indywidualnego, jak i rozwiązań systemowych. Warto wskazać, że w Uniwersytecie został powołany i rozpoczął swoją działalność m.in. Zespół ds. dostępności.

Alicja Borzęcka-Szajner - od początku swojej drogi zawodowej związana ze szkolnictwem wyższym. Od 2012 r. jako Dyrektor Centrum Kształcenia i Obsługi Studiów na UMCS, gdzie sprawuje m.in. nadzór nad funkcjonującym na Uczelni Biurem ds. Osób z Niepełnosprawnościami i Wsparcia Psychologicznego. W latach 2018–2020 była członkiem Komisji ds. Wyrównania Szans Edukacyjnych KRASP. Dostępność i indywidualne potrzeby osób z niepełnosprawnościami są jej bliskie prywatnie i zawodowo. Posiada kilkuletnie doświadczenie w realizacji projektów współfinansowanych ze środków UE, w tym w latach 2009–2011 koordynowała projekt pn. „Diagnoza rynku pracy województwa lubelskiego w aspekcie funkcjonowania na nim osób niepełnosprawnych”. Absolwentka studiów magisterskich na UMCS z zakresu historii i administracji oraz kilku kierunków studiów podyplomowych, w tym Master of Business Administration na Politechnice Lubelskiej. Ukończyła liczne kursy i szkolenia, w tym dla koordynatorów dostępności, interwencji kryzysowej itd. Jedna ze współtwórczyń wprowadzonej zarządzeniem Nr 71/2022 JM Rektora z dnia 7 lipca 2022 r. Strategii Odpowiedzialności Społecznej na rzecz osób z niepełnosprawnościami w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Współpracowała również przy konsultacjach Planu Równości Płci przyjętego Uchwałą Nr XXV – 19.27/22 Senatu z dnia 28 września 2022 r. w sprawie wprowadzenia Planu Równości Płci.