18 stycznia 2024 r. odbyło się spotkanie z prof. Moniką Adamczyk-Garbowską zorganizowane przez studentów Polsko-niemieckich studiów kulturowych i translatorskich we współpracy z Warsztatami Kultury w Lublinie. Podczas spotkania Pani profesor, doświadczona tłumaczka z języka angielskiego oraz jidysz, przybliżyła nam m.in. twórczość żydowskiego pisarza, laureata nagrody Nobla z 1978 roku Isaaca Bashevisa Singera.

Poznaliśmy drogę prof. M. Adamczyk-Garbowskiej do zostania tłumaczką: od fascynacji literaturą amerykańską, początkowo postmodernistyczną – „trudną w przekładzie, ale dającą satysfakcję” – aż po odkrytą przypadkiem, w 1977 r., twórczość Isaaca Bashevisa Singera, autora powieści Sztukmistrz z Lublina. Bohaterka naszego spotkania zaczęła od przekładu jego opowiadań z języka angielskiego, jednak chęć poznania jego prozy w oryginalnej wersji sprawiła, że zaczęła uczyć się języka jidysz. Dzięki temu jeszcze na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. powstał przekład pierwszej powieści noblisty – Szatana w Goraju, a ostatnio także tłumaczenie Sztukmistrza. Znajomość obu języków umożliwiła porównanie oryginału z jej angielską wersją. Swoją historię Pani profesor zakończyła stwierdzeniem, że „droga tłumacza jest nieustanną wędrówką”.

Podczas rozmowy poznaliśmy także różnice towarzyszące tłumaczeniu z języka jidysz i języka angielskiego na język polski. Język jidysz, powstały ok. X w. w południowych Niemczech na bazie jednego z dialektów ówczesnego języka niemieckiego i oficjalnie należący do grupy języków germańskich, zawiera znaczny komponent hebrajski oraz wiele zapożyczeń z innych języków, w tym polszczyzny. Dlatego według naszego gościa jest „rajem dla filologa”. 

Rozmowa o nowych przekładach utwierdziła nas w przekonaniu, jak bardzo są one nam potrzebne. Przekłady starzeją się, nie są też idealne, dlatego istnieje potrzeba tworzenia nowszych wersji popularnych lektur. Ponadto każdy przekład rzuca inne światło na bohaterów oraz wydarzenia opisane w powieści. Czytelnik lubi mieć też wybór, który przekład przeczytać.

Profesor M. Adamczyk-Garbowska udzieliła nam również cennych rad dotyczących zawodu tłumacza: „Przede wszystkim trzeba to lubić i być przygotowanym, że tłumaczenie literatury pięknej nie będzie łatwe. Często potrzeba też czasu, aby zgłębić jakiś szczegół. Nie można też spieszyć się z tłumaczeniem, aby nie przegapić kluczowych rzeczy".

Serdecznie dziękujemy Pani profesor za niezwykle interesującą rozmowę. Dziękujemy także naszej publiczności, która brała czynny udział w ożywionej dyskusji na temat nowych przekładów i twórczości Isaaca Bashevisa Singera.

Autor: Roksana Wołoszyn
Zdj.: Sarah Hennecke