Przekład to obszar badań naukowych, sfera działalności zawodowej oraz ważna dziedzina kształcenia. Od roku akademickiego 2024/2025 na Wydziale Filologicznym UMCS funkcjonuje nowy kierunek II stopnia – wschodniosłowiańskie studia translatoryczne, oferujący dwie specjalności: translatoryczną polsko-rosyjską oraz translatoryczną polsko-ukraińską. Zajęcia prowadzą m.in. teoretycy i praktycy przekładu z Katedry Językoznawstwa Słowiańskiego oraz Katedry Literaturoznawstwa Słowiańskiego.
W ramach promocji nowego kierunku oraz ww. Katedr 21 stycznia br. odbył się panel dyskusyjny pt. MIĘDZY NAMI TŁUMACZAMI mający na celu przybliżenie studentom sztuki przekładu poprzez pryzmat doświadczeń ich wykładowców. Program spotkania obejmował wystąpienia tłumaczy slawistów – zaproszonych gości oraz kadry UMCS, którzy podzielili się refleksjami o pracy tłumacza, przybliżyli swoją ścieżkę kariery, opowiedzieli o wachlarzu możliwości dla tłumaczy slawistów. Wśród prelegentów byli tłumacze tekstów artystycznych, specjalistycznych, tłumacze środowiskowi, w tym przysięgli.
Spotkanie otworzyła i prowadziła dr hab. Ewa Białek, prof. UMCS, inicjatorka i koordynatorka panelu. Panel określiła jako platformę wymiany doświadczenia, wiedzy oraz inspiracji między tłumaczami i adeptami sztuki przekładu. Prelegentów zapowiadali oraz odczytywali ich biogramy studenci wschodniosłowiańskich studiów translatorycznych z I roku II stopnia: Gabriela Jarosz, Anna Marchyk, Olga Mielniczuk, Nigora Mirzaeva, Inna Sydoruk, Lesia Yalovitska, Dawid Tokarzewski, Jarosław Zaborny. Studenci zaprezentowali się w tej roli bardzo profesjonalnie.
Panel dyskusyjny zgromadził liczne grono słuchaczy, wśród których były władze dziekańskie i dyrektorskie: prof. dr hab. Barbara Hlibowicka-Węglarz, dr hab. Joanna Szadura, prof. UMCS, dr hab. Przemysław Łozowski, prof. UMCS; slawiści – kadra emerytowana: prof. dr hab. Feliks Czyżewski, mgr Małgorzata Nakonieczna, dr hab. Witold Kowalczyk, prof. UMCS; pracownicy KJS i KLS – dr hab. Jadwiga Kozłowska-Doda, prof. UMCS, dr hab. Agnieszka Gozdek, dr hab. Kamen Rikev, dr hab. Piotr Złotkowski, prof. UMCS; pracownicy administracyjni – dr Elwira Michalska, mgr Iwona Tsanev; studenci I i II stopnia (łącznie ok. 50 osób). W panelu dyskusyjnym wzięło udział 6 prelegentów.
Prof. dr hab. Roman Lewicki –językoznawca, teoretyk przekładu, wieloletni profesor UMCS. Przybliżając swój dorobek translatorski, opowiedział o tłumaczeniach konsekutywnych i symultanicznych, wykonywanych m.in. podczas wizyt delegacji na naszej uczelni, a także o współpracy w charakterze tłumacza z centralami handlu zagranicznego. Przełożył na język rosyjski liczne teksty naukowe, jest także autorem przekładów utworów literackich. Profesor odniósł się m.in. do specyfiki przekazu abrewiatur na język obcy, wskazując, że nieprzemyślana decyzja może przynieść zarówno efekt komiczny, jak i doprowadzić do nieporozumień w komunikacji.
Dr hab. Ewa Białek, prof. UMCS –językoznawczyni, autorka publikacji z zakresu teorii i praktyki przekładu oraz leksykografii przekładowej, specjalizuje się w tłumaczeniu specjalistycznym. Podczas panelu opowiedziała o specyfice tłumaczenia środowiskowego w turystyce w oparciu o doświadczenia zdobyte w Afryce Północnej. Zwróciła uwagę na kompetencje przydatne w pracy tłumacza, w tym kompetencję specjalistyczną (znajomość słownictwa, wiedza uprzednia), predyspozycje osobowościowe, oraz zasady współpracy z przewodnikiem obcojęzycznym. Jedna z rad prelegentki dla studentów – systematyczne uczenie się leksyki.
Dr hab. Agnieszka Dudek-Szumigaj – językoznawczyni, autorka publikacji o tematyce dialektologicznej i etnolingwistycznej, tłumaczka różnych tekstów naukowych. Wykonywała tłumaczenia ustne w projektach realizowanych w ramach Euroregionu Bug (program Polska-Białoruś-Ukraina). W wystąpieniu skupiła uwagę na specyfice frazeotranslacji. Podkreśliła złożoność tłumaczenia frazeologizmów, zwłaszcza jednostek z konotacją kulturową. Refleksje zostały poparte ciekawymi przykładami w języku polskim i ukraińskim z własnej praktyki tłumaczeniowej. Prelegentka nawiązała też do specyfiki tłumaczeń naukowych.
Dr Artur Sadecki – literaturoznawca, a także autor powieści dla młodzieży, tłumaczeniami zajmuje się od czasu studiów. Podzielił się on swoim doświadczeniem w zakresie tłumaczeń ustnych, które wykonywał na potrzeby różnych instytucji oraz podczas zwiedzania atrakcji turystycznych Lubelszczyzny. Wskazał na potrzebę rozwijania przez początkujących tłumaczy umiejętności radzenia sobie z różnymi wyzwaniami w tłumaczeniu. Przytaczał też przykłady realnych sytuacji tłumaczeniowych wraz z komentarzem.
Dr Leszek Mikrut – tłumacz przysięgły dwóch języków wschodniosłowiańskich – rosyjskiego (od 1991 roku) i ukraińskiego (od 1997 roku), który współpracuje z organami wymiaru sprawiedliwości, służbami porządkowymi i specjalnymi, administracją różnych szczebli i in. W ramach panelu podzielił się swoim bogatym doświadczeniem w zakresie tłumaczenia kabinowego będącego jego ulubioną odmianą translacji ustnej. Takie tłumaczenia wykonywał m.in. podczas spektakli teatralnych, współpracując z lubelskim teatrem im. Juliusza Osterwy. Przedstawił też złożoną problematykę zapisu danych obywateli z krajów z alfabetem cyrylicznym.
Dr hab. Petar Sotirow, prof. UMCS – etnolingwista i socjolingwista prowadzący badania na materiale języka bułgarskiego. W wystąpieniu zasygnalizował problemy przekazu nazw własnych na przykładzie zapisu swojego imienia i nazwiska, które w różnych dokumentach urzędowych pojawiają się w kilku wariantach. Wyjaśniając przyczyny tego stanu rzeczy, przytaczał opinie i wytyczne zawarte w literaturze przedmiotu, Ustawie o zawodzie tłumacza przysięgłego oraz Kodeksie zawodowym tłumacza przysięgłego.
W dyskusji ze strony studentów padły pytania m.in. o uniwersalną radę dla osób rozważających karierę tłumacza, a także zasady zapisu nazwisk z języków obcych. W wystąpieniach uczestnicy panelu zawierali przydatne wskazówki, anegdoty, przykłady słownictwa. Spotkanie przebiegało w atmosferze sprzyjającej wymianie opinii między kadrą i studentami, którzy z dużym zainteresowaniem wysłuchali wypowiedzi gości i kadry UMCS.
Wydarzenie zostało zorganizowane przez dr hab. Ewę Białek, prof. UMCS we współpracy z pracownikami Katedry Językoznawstwa Słowiańskiego i Katedry Literaturoznawstwa Słowiańskiego działającymi w Zespole ds. Promocji na kierunku wschodniosłowiańskie studia translatoryczne, dr Elwirą Michalską odpowiedzialną za promocję wydarzenia w mediach UMCS oraz studentami wschodniosłowiańskich studiów translatorycznych.
Dziękujemy wszystkim obecnym na panelu dyskusyjnym – prelegentom, kadrze, studentom.
Tekst: Ewa Białek, zdjęcia: Elwira Michalska oraz ze zbiorów organizatorów
