|
Los Angeles kojarzy nam się przede wszystkim z przemysłem rozrywkowym, miejscem, w którym rozdawane są Oscary i nagrody Grammy. Miasto Aniołów, podobnie jak cała Kalifornia, od dekad stanowi cel podróży osób z całego świata, szukających swojego raju na ziemi. Jednak Los Angeles – popularnie nazywane po prostu LA – to także miejsce, w którym z powodzeniem i satysfakcją realizować można działalność badawczą. Miałem okazję się o tym przekonać, przebywając na wyjeździe naukowym w dn. 1–15 lutego 2025 r. (realizowanym w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki MINIATURA edycja 8.) na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (UCLA). Prowadziłem tam badania w Charles E. Young Research Library, przyglądając się archiwum Susan Sontag. Efektem moich prac będzie anglojęzyczna seria artykułów poświęcona myśli amerykańskiej filozofki.
Historia UCLA sięga XIX w., a obecnie jest to jedna z największych uczelni publicznych w Stanach Zjednoczonych, kształcąca na kilkunastu wydziałach blisko 50 tys. studentów nazywanych Bruins (potoczna nazwa niedźwiedzia brunatnego). Kampus UCLA to kompletna infrastruktura, na którą składają się m.in. kliniki, szpitale, bary, restauracje, kina, teatry, a nawet uniwersytecka policja i straż pożarna. A to wszystko ulokowane jest między malowniczo położonymi dzielnicami: Brentwood, Bel Air i Beverly Hills.
W czasie II wojny światowej w Los Angeles schronienia szukali wybitni europejscy intelektualiści, m.in. Thomas Mann, Theodor W. Adorno i Max Horkheimer. Mieszkali zresztą obok siebie (w zasięgu niedługiego spaceru) w Pacific Palisades (nieco dalej – w Santa Monica – mieszkał Bertold Brecht), dziś znanej jako luksusowa dzielnica, która ucierpiała w wyniku niedawnych pożarów. Tam też w latach 40. Adorno z Horkheimerem pisali wspólnie pozycję klasyczną – Dialektykę oświecenia, która do dziś stanowi źródło inspiracji dla filozofów, socjologów, kulturoznawców czy teoretyków mediów.
Na UCLA prowadziłem badania nad twórczością Susan Sontag, amerykańskiej pisarki, filozofki, teoretyczki obrazu (fotografii, filmu) i reżyserki. W 2002 r. Uniwersytet Kalifornijski kupił (za ponad milion dolarów) bezpośrednio od Sontag (autorka zmarła w 2004 r.) całe kompletowane przez nią od najmłodszych lat archiwum: pamiętniki, notatki, korespondencję, materiały badawcze, książki, szkice esejów i artykułów, fotografie oraz materiały prasowe i inne dotyczące jej wszechstronnej aktywności. Obecnie dostęp do archiwum („Susan Sontag Papers”) jest możliwy w jednej z czytelni (Ahmanson-Murphy Reading Room) Charles E. Young Research Library, mieszczącej się w dziale Library Special Collections. Dokumenty te stanowią nie tylko znakomite źródło informacji o samej Sontag i jej twórczości, ale także o amerykańskiej kulturze II połowy XX w. oraz znaczeniu intelektualistów dla tejże kultury.
Sontag – o czym rzadko się pamięta – miała polskie korzenie. Polskę chętnie odwiedzała, komentując prace polskich intelektualistów i prowadząc z nimi dialog. W archiwum znaleźć można jej korespondencję z Czesławem Miłoszem, Andrzejem Wajdą, Ryszardem Kapuścińskim i innymi. Sontag pisała też powieści, których bohaterami byli Polacy, np. książka pt. W Ameryce (1999) opowiada historię wybitnej polskiej aktorki Heleny Modrzejewskiej, która w ostatnich dekadach XIX w. w Kalifornii szukała swojej ziemi obiecanej. W samym Los Angeles także nie brakuje polskich akcentów (centrów kultury, kościołów, restauracji), a na UCLA można uczyć się języka polskiego.
|
