W dniach 18-19 kwietnia w siedzibie Instytutu Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach odbyła się kolejna konferencja naukowa „Współczesne Media”.
|
Konferencja miała szczególny, podwójnie jubileuszowy charakter – włączona w obchody 80. rocznicy powstania Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, była już 15. konferencją medioznawczego cyklu. Okoliczności te wpłynęły na przebieg uroczystego otwarcia, którego dokonali prorektor ds. rozwoju i współpracy z gospodarką - prof. dr hab. Zbigniew Pastuszak, prodziekan Wydziału Politologii i Dziennikarstwa - dr hab., prof. UMCS Małgorzata Adamik-Szysiak oraz przewodniczące konferencji - prof. dr hab. Iwona Hofman, dyrektor INoKSiM, i dr hab., prof. UMCS Danuta Kępa-Figura. Oprócz powitań i merytorycznego wprowadzenia w problematykę obrad w otwarciu znalazł się czas na podsumowania. Organizatorki przypomniały historię cyklu, a Pani Profesor Hofman przedstawiła krótkie kalendarium rozwoju dyscypliny nauki o komunikacji społecznej i mediach. nie bez powodu, bowiem zainicjowana w 2008 roku seria konferencyjna „Współczesne Media” została pomyślana jako forum wymiany myśli konsolidującego się środowiska badaczy mediów. Niewątpliwie przyczyniła się do powstania i wzmocnienia dyscypliny nauki o komunikacji społecznej i mediach oraz szerzej do rozwoju badań nad mediami. Tegoroczna odsłona cyklu przebiegała pod hasłem „Nadawca – odbiorca – użytkownik”. Refleksji poddano kwestię ról odgrywanych przez strony współczesnej komunikacji medialnej. Patrząc na media przez pryzmat ról komunikacyjnych nadawcy-odbiorcy-użytkownika, można lepiej zrozumieć teraźniejszość mediów, w których relacje nadawczo-odbiorcze opierają się już nie tylko na modelu udziału w komunikacji nazwanym przez Zbigniewa Bauera paktem faktograficznym, lecz także na modelu, który Danuta Kępa-Figura określiła jako pakt o uczestnictwie. Obradowano zarówno w sesjach plenarnych, jak i sekcjach, które odbywały się równolegle, zarówno przed, jak i po południu. W pierwszej sesji plenarnej wyniki swoich badań przedstawili: prof. dr hab. Janusz Włodzimierz Adamowski (UW), Relacje między rolami nadawcy, odbiorcy a rolą użytkownika mediów, prof. dr hab. Bogusław Skowronek (UKEN), Modele użytkowania współczesnych mediów jako klucz do ich klasyfikacji, prof. dr hab. Aleksander Kiklewicz (UWM), Nadawca, odbiorca i kwestia inferencji w komunikacji wizualnej oraz prof. dr hab. Bogusław Nierenberg (UJ) i mgr Zbigniew Bujak, Między Agorą a Koloseum. Pierwszego dnia obrad, w sekcji A, zatytułowanej „Światy nadawców medialnych”, której przewodniczyła dr hab., prof. UMCS Małgorzata Adamik-Szysiak, referaty dotyczące różnorodnych uwarunkowań roli nadawcy komunikatu medialnego przedstawili: dr hab., prof. UR Agnieszka Mac (UR) i Iwona Szwed (UR) „Umarł król, niech żyje król!”. Medialne profilowanie przekazu w prasie codziennej na przykładzie publikacji związanych ze śmiercią królowej Elżbiety II, dr Paweł Kuciński (UKSW), Symboliczne, mitologiczne i figuratywne narracje polityczne przed i po wyborach 2023 roku w mediach prawicowych. Perspektywa kulturoznawcza, dr Marcin Pielużek (UWr), Nacjonalistyczny ekosystem online – główni aktorzy i ich rola w komunikacji medialnej skrajnej prawicy. Sekcja B. dotyczyła powinności i właściwości nadawców instytucjonalnych, a przewodniczył jej dr hab., prof. UMSC Piotr Celiński. Badania zaprezentowali: dr Bartłomiej Łódzki (UWr), Rola mediów w nagłaśnianiu globalnych zagrożeń, dr Sylwia Szostak (Uniwersytet SWPS), Populizm a kultura popularna – „Wiedźmin” Netfliksa i jego kulturowe, biznesowe i ideologiczne implikacje, dr Monika Wawer (UJ), Zderzenie paradygmatu linearnego i nielinearnego telewizji na przykładzie kanałów FAST grupy WBD TVN, dr Jacek Wojsław (UG), Siła opiniotwórczości mediów wskaźnikiem ich rzetelności informacyjnej na przykładzie polskiego rynku mediów w latach 2016-2023. „Użytkowanie mediów przez wspólnoty tożsamościowe i tematyczne” było tematem sekcji C, którą poprowadziła dr hab., prof. UMCS Grażyna Stachyra, w której udział wzięli: dr hab., prof. UŚ Damian Guzek (UŚ), Użytkownicy mediów w nurcie tradycji katolickiej, mgr Przemysław Kantorski (UŚ), Cierpiący może więcej. Metaforyka i pragmatyka dyskursu „Apostolstwa Chorych”, dr hab. prof. UJ Agnieszka Walecka-Rynduch (UJ), Rytualizacja przekazu u magia w sieci. Między wspólnotową tożsamością a sieciowym indywidualizmem, mgr Dominka Stawicka (UW) Zaksa i Jastrzębski Węgiel w mediach społecznościowych. Analiza interakcji kibiców siatkarskich klubów na Facebooku, Instagramie i X (dawniej Twitter). Sekcja D, której przewodniczyła dr hab., prof. UMCS Lidia Pokrzycka dotyczyła problematyki mediów obywatelskich i społeczności lokalnych. Wzięli w niej udział: dr hab. prof. UMCS Bogdan Borowik (UMCS), Obywatelska koncepcja mediów publicznych, dr hab., prof. UWM Joanna Szydłowska (UWM), dr hab. Maria Rółkowska (UWM), dr Magdalena Szydłowska (UWM), Role komunikacyjne w wybranych mediach obywatelskich Warmii i Mazur, dr hab. Paweł Kuca (UWr), News values w procesie selekcji informacji w prasie regionalnej w Polsce (case studies), dr hab., prof. UWM Urszula Doliwa (UWM), Nie dla zysku, ale dla lokalnych społeczności – charakterystyka działalności internetowych telewizji obywatelskich na Warmii i Mazurach. Popołudniowe sekcje także obfitowały w referaty. Sekcję A pt. „Użytkowania mediów ugatunkowionych cz. 1” poprowadziła dr hab., prof. UMCS Magdalena Piechota (panel został przygotowany przez sekcję „Język w mediach” PTKS). Referaty zaprezentowali: dr hab., prof. UR Wojciech Furman (UR), Pakt faktograficzny i pakt o uczestnictwie jako podstawa analizy fotografii dziennikarskiej, dr hab. prof. UŁ Beata Grochala (UŁ), Role komunikacyjne a genologiczny wymiar sportowej komunikacji medialnej, dr Barbara Drozd (UR), Relacje nadawczo-odbiorcze w świetle medycznego tekstu specjalistycznego, dr Ewa Bulisz (UMCS), Komunikaty internetowe w funkcji zapowiedzi – czyli jak użytkownika nowych mediów zmienić w widza telewizji śniadaniowej?. O modelach aktywności cyfrowej dyskutowano w sekcji B, którą poprowadziła dr hab. Anna Granat (UMCS). Dr hab., prof. UMCS Katarzyna Kopecka-Piech (UMCS) oraz dr Błażej Dyczewski (UMCS), Nowe modele korzystania z internetu. Znaczenie czatu GPT w aktywności cyfrowej młodych dorosłych, dr Łukasz Buksa (UPJPII), Odłączeni w świecie połączonych: Negatywne skutki technologicznej zależności w relacjach, dr hab., prof. UJ Magdalena Hodalska (UJ), Przy jedzeniu, w wannie, na czerwonym i przed snem – przeglądanie telefonu od świtu do nocy w świetle badań empirycznych, prof. dr hab. Alina Naruszewicz-Duchlińska (UWM), O hejcie i innych niepokojących zjawiskach z punktu widzenia internetowego twórcy. Studium przypadku. Sekcję C., dotyczącą profesjonalnego i nieprofesjonalnego użytkowania mediów poprowadził dr hab., prof. UMCS Bogdan Borowik. Badaczki z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego: dr Olga Białek-Szwed oraz dr Aneta Wójciszyn-Wasil mówiły o polskich reportażystach prasowych i radiowych jako sprawozdawcach życia codziennego podczas wojny w Ukrainie, dr Paulina Guzik (UPJPII) zaprezentowała referat Komunikacja kontrowersji i tabu w mediach, a dr Grzegorz Kościński (UPJPII) opowiedział o wyzwaniach dla zawodu dziennikarza w obliczu rozwoju rynku profesji medialnych, w kontekście cyfrowej rewolucji. Ostatnią sekcję tego dnia zatytułowaną „Prawne i pozaprawne regulacje użytkowania mediów” poprowadził prof. dr hab. Włodzimierz Mich. Dr Joanna Hołda (UMCS) mówiła o wpływie Europejskiego Aktu Wolności Mediów na standardy mediów w Unii Europejskiej, dr Tomasz Płonkowski (UKSW) zaprezentował referat Media elektroniczne w Polsce – polityczne zależności – model w latach 2015-2023, dr Michał Chlebowski (Uniwersytet SWPS), Samoregulacja i instrumenty odpowiedzialności mediów w Polsce, Stan na rok 2024. Zarys problemu, a dr Agnieszka Grzesiok-Horosz mówiła o relacjach użytkowników i dostawców platform udostępniania wideo. Drugiego dnia obrad rozpoczęła sesja plenarna, którą poprowadziła prof. dr hab. Natasza Ziółkowska-Kurczuk. Prof. dr hab. Bogusława Dobek-Ostrowska (UWr) zaprezentowała wykład pt. Systemy odpowiedzialności społecznej i ich wpływ na współczesne polskie dziennikarstwo, prof. dr hab. Jan Kreft (PG) przybliżył problematykę negocjacji ról dziennikarskich w obliczu sztucznej inteligencji w ramach nowego paradygmatu teorii komunikacji, prof. dr hab. Jerzy Gołuchowski (UE) oraz dr Dorota Marquardt (UE) wystąpili z prezentacją Chatbot oparty na LLM jako nadawca. Punkty widzenia w dyskursie chatbotów, a dr hab., prof. KUL Małgorzata Gruchoła (KUL) i dr Małgorzata Sławek-Czochra (KUL) mówiły o antropocentrycznych uwarunkowaniach determinujących funkcjonowanie ról nadawczo-odbiorczych w dobie algorytmów i sztucznej inteligencji na przykładzie Polski. Podobnie, jak poprzedniego dnia, odbywały się także obrady w sekcjach. Podczas przedpołudniowej sekcji A. zatytułowanej „Użytkowanie mediów ugatunkowionych cz. 2” (panel przygotwany przez sekcję „Język w mediach” PTKS) , której przewodniczyła dr hab., prof. UMCS Marta Wójcicka uczestnicy rozmawiali na temat ewolucji gatunku (dr Katarzyna Maciejak, UW, Co nadawca może oświadczyć odbiorcy. Ewolucja gatunku), analizy językowej (dr hab., prof. UW Magdalena Trysińska, UW, Do kogo mówi filmowa Barbie? – analiza językowa filmu Barbie w reż. G. Gerwing), dr hab. Krzysztof Kaszewski (UW) opowiadał do czego może służyć gameplay, natomiast dr hab., prof. UR Anna Hanus zaprezentowała referat Jak krytykujemy w dyskursie i kto krytykuje w dyskursie? Kompleksowa praktyka komunikacyjna KRYTYKOWANIE w dyskursie medialnym. Sekcję B. „Nadawcy medialni w procesie idiokomunikacji” poprowadził dr hab., prof. UMCS Jakub Nowak. Prelegenci zaprezentowali następujące referaty: prof. dr hab. Natasza Ziółkowska-Kurczuk (UMSC), Korespondencja Romana Cieślewicza do Krzysztofa Teodora Toeplitza jako wielopoziomowy tekst kultury, dr Łukasz Jędrzejski (UMCS), Krzysztof Teodor Toeplitz jako twórca intymistyki politycznej – przypadek archiwum osobistego, dr hab., prof. UR Wioletta Kochmańska (UR), Komentarz duetu ekspercko-dziennikarskiego w relacji meczu siatkarskiej Plus Ligi – analiza pragmatyczno-funkcjonalna, dr Rafał Stawki (UŁ), dr Przemysław Szews (UŁ), Dziennikarz jako węzeł komunikacyjny – budowanie społeczności na przykładzie profili dziennikarzy sportowych na platformie X oraz mgr Paulina Zwolińska (UŁ), Rola „skrzynek” radiowych w relacjach między nadawcami i słuchaczami w Polskim Radiu. „Nadawca-odbiorca-użytkownik” to temat przedpołudniowej sekcji C poprowadzonej przez dr hab., prof. UMCS Ewę Nowak-Teter (panel przygotowany przez sekcję „Komunikowanie polityczne” PTKS). O kampanii parlamentarnej 2023 na TikToku mówili dr hab. Olgierd Annusewicz (UW) oraz lic. Katarzyna Szelest-Karpowicz (UW), dr hab., prof. UŚ Marek Mazur (UŚ) przedstawił metody angażowania użytkowników mediów społecznościowych w treści polityczne, dr hab. Rafał Klepka (UJ), dr Wojciech Maguś (UMSC) oraz mgr Wojciech Kułaga (UJ) zastanawiali się nad problemem stronniczości radia na podstawie newsów dotyczących parlamentarnej kampanii wyborczej w 2023 roku w radiowych serwisach informacyjnych, dr Anna Szwed-Walczak (UMCS) mówiła o adresatach prasy postendeckiej na przykładzie „Polityki Narodowej”, natomiast dr Marcin Zaborski (Uniwersytet SWPS) zaprezentował referat „Auschwitz in Front of Your Eyes”. Aplikacja umożliwiająca zwiedzanie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau z przewodnikiem online. Ostatnia sesja przedpołudniowa dotyczyła problemów edukacyjnego uwarunkowania użytkowania mediów i poprowadziła ją dr hab., prof. UMCS Anita Has-Tokarz. Uczestnicy zastanawiali się nad komunikacyjnymi relacjami student-uczelnia (dr hab. Michał Grech (UWr), dr Anna Barańska-Szmitko (UŁ), Kto nadawcą, kto odbiorcą w relacji student-uczelnia? Oczekiwania studentów i uwarunkowania komunikacji (nie tylko) medialnej), wolnością i odpowiedzialnością mediów (dr hab. Klaudia Cymanow-Sosin, UPJPII, „Media powinny być wolne, ale nie mogą być wolne od odpowiedzialności” – o świadomości istnienia zagrożeń sieciowych wśród młodzieży, edukacji medialnej (dr Helena Balcerek, UW, Edukacja medialna (nie)terapeutycznie, ks. dr Jakub Pastwa (KUL), Potrzeba edukacji medialnej w kontekście przeciwdziałania przemocy i przemocy w sieci), dr hab. Katarzyna Drąg (UPJPII) wygłosiła referat Kompetencje w zakresie komunikacji niewerbalnej w uwarunkowaniach sieciowych – „cyfrowa” chronemika. Po południu odbyły się cztery sekcje. Sekcji A „Przemienność ról w komunikacji przez internet” przewodniczyła dr Justyna Maguś. Zaprezentowano następujące referaty: dr Beata Kacperska (UŁ) Youtuber jako nadawca, odbiorca, użytkownik (na podstawie polskich wideoblogów sportowych), dr Anna Barańska-Szmitko (UŁ), Kto nadawcą? Kto odbiorcą? Cechy (para?) społecznej komunikacji między youtuberami a ich publicznością na przykładzie kanałów „Nathaniel Drew” i „Lana Blakely”, dr Agata Fijuth-Dudek (UMCS), Nadawca, odbiorca, użytkownik – wymienne role komunikacyjne na przykładzie podcastu „Sekielski o nałogach”, mgr Małgorzata Majkowska (UJ), Gdzie jest odbiorca w grach wideo?, mgr Krzysztof Kot, Pionierskie badania odbiorców pierwszej komercyjnej stacji radiowej w Polsce – Radio Małopolska FUN. O użytkowaniu mediów w czasach humanoidów i algorytmów rozmawiali uczestnicy sekcji B, poprowadzonej przez dr hab., prof. UMCS Jana Pleszczyńskiego. Dr Marta Jarosz (UKSW) zaprezentowała referat Relacja zbudowana na algorytmach. Co determinuje dziś treści oferowane odbiorcom przez portale informacyjne – na przykładzie serwisu rp.pl, dr Monika Hapek mówiła o blaskach i cieniach wykorzystywania sztucznej inteligencji w pracy współczesnych dziennikarzy, dr Anna Granat (UMCS) zastanawiała się, czy AI zastąpi lekarza, dr Łukasz Sarowski (KUL) przestawiał robota humanoidalnego jako nowe medium komunikacji społecznej, a ks. Dr hab. Sławomir Soczyński (UPJPII) wygłosił referat Status moralny nie-ludzkich aktorów komunikacji sieciowej. O zjawisku dezinformacji w mediach dyskutowali uczestnicy sekcji C, której przewodniczyła dr hab., prof. UMCS Barbara Głębocka-Giza. Dr Klaudia Rosińska (AKSiM) zaprezentowała referat Dezinformacja jako zjawisko zniekształcające dotychczasowe funkcjonowanie ról nadawczo-odbiorczych w mediach, dr Malwina Popiołek (UJ) mówiła o mediach społecznościowych jako źródle dezinformacji na temat wojny w Ukrainie, dr Katarzyna Bąkiewicz (Uniwersytet SWPS) o przedsiębiorstwach medialnych wobec zjawiska dezinformacji, natomiast dr hab. Marcelina Zuber (UWr) o nadawcach i odbiorcach w świecie technonauki - obrazach medialnych współczesnych problemów naukowych. Sekcję D, pt. „Kształtowanie postaw odbiorczych”, która kończyła konferencję, poprowadziła dr hab., prof. UMCS Małgorzata Stępnik. Uczestnicy zaprezentowali następujące referaty: dr Wojciech Maguś (UMCS), Urabiacie opinii – komentatorzy w „Wiadomościach” TVP w latach 2016-2023, dr hab., prof. UO Marek Chyliński (UO), Strategie symetrystów. Nowy wymiar komunikacji argumentacyjnej i kształtowania opinii odbiorców, dr hab. Bartłomiej Maliszewski (UMCS), Ironia publicystyczna jako przejaw odrzucania cudzych narracji i środek kształtowania postaw odbiorców, dr Robert Czarnowski (UW) Technika clickbait na łamach „Gazety Polskiej”, organu prasowego Ambasady Polski Ludowej w Paryżu, w relacjach o repatriacji Polaków z Francji do Polski. O tytule jako podstawie wartości komunikatu mówiła dr hab. Agata Opolska-Bielańska (UW). Konferencja okazała się świetną okazją do prezentacji wyników badań medioznawczych, ale także do sformułowania prognoz dotyczących przyszłości mediów, w których coraz istotniejszą role odgrywają algorytmy oraz sztuczna inteligencja. Tekst: Agata Fijuth-Dudek fot. Ihor Kolisnichenko |
