IVth Polish Political Science Congress

1.

Polityka zagraniczna Polski – racja stanu, cele, strategia (Foreign policy of Poland – nation al. interest, goals, strategy)

Moderator:

Prof. dr hab. Waldemar Paruch

Abstract:

Panel jest dyskusją na temat polityki zagranicznej Polski po przełomie 2015 roku w warunkach zmian zachodzących w regionie, na kontynencie oraz w skali globalnej. Głównymi kategoriami wyznaczającym oś dyskusji są: racja stanu, cele, strategia. Postrzeganie tych kategorii w różnym ujęciu: przestrzennym (geopolitycznym), instytucjonalnym (organizacje międzynarodowe), rzeczowym (wymiary racji stanu i bezpieczeństwa państwa), strategicznym (scenariusze). Podstawę refleksji określa paradygmat realistyczny – realizm poznawczy i polityczny.

2.

 Polityka zagraniczna Polski w czasach zmian w Europie i na świecie w XXI wieku: kierunki, cele, formy, szanse i zagrożenia (Foreign policy of Poland during times of change in Europe and worldwide in the XXI century: directions, goals, forms, opportunities and threats)

Moderator:

 Prof. dr hab. Józef M. Fiszer

Abstract:

3.

 Grupy polityczne w Parlamencie Europejskim a teorie reprezentacji, spójności, instytucjonalizacji i rywalizacji partii (Political groups in European Parliament and theories of representation, cohesion, institutionalization and party competition)

Moderators:

Prof. dr hab. Krzysztof Zuba, Dr Błażej Choroś

Abstract:

Celem panelu jest dyskusja nad przystawalnością istniejących – i stworzonych głównie na potrzeby reprezentacji politycznych na poziomie krajowym i w oparciu o praktykę ich działania – istniejących modeli teoretycznych oraz narzędzi metodologicznych do analizy grup politycznych w PE. Dyskusja będzie toczyła się na kanwie pierwszych efektów pracy nad realizowanym na Wydziale Nauk Społecznych UO grantem NCN „Uwarunkowania spójności i stabilności polskiej reprezentacji w Parlamencie Europejskim”.

4.

 Teoretyczne i praktyczne aspekty konceptualizacji i realizacji polityki zagranicznej współczesnych państw (Theoretical and practical aspects of conceptualization and implementation of foreign policy in contemporary states)

Moderator:

 Dr hab. Włodzimierz Fehler, prof. UPH

Abstract:

Polityka zagraniczna to przedmiot zainteresowania zarówno polityków, jak i ludzi nauki. Widzenie i realizacja tej polityki zależy w dużej mierze od sposobów naukowej analizy i interpretacji jej uwarunkowań. Polityka zagraniczna będąc elementem składowym ogólnej polityki państwa ukierunkowanym na środowisko międzynarodowe jest prowadzona w celu. realizowania określonych interesów i zaspokajania potrzeb, tak narodowych jak i międzynarodowych. Ponieważ środowisko międzynarodowe ma charakter dynamiczny istnieje potrzeba systematycznej i pogłębionej refleksji nad teoretycznymi i praktycznymi aspektami tej bardzo ważnej dziedziny państwowej aktywności. Szczegółowe kwestie na których skupi się uwaga uczestników panelu obejmują następujące zagadnienia:
- aktualne poglądy dotyczące sposobu pojmowania, klasyfikowania i opisywania tak istotnych dla polityki zagranicznej kategorii jak: środki, instrumenty i metody stosowane do jej konceptualizacji i realizacji;
- miejsce polityki historycznej w realizowaniu celów polityki zagranicznej państwa oraz  skuteczność tego narzędzia;
- utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa jako szczególne zadanie polityki zagranicznej;
- konsekwencje zmiany statusu ochrony praw człowieka z kwestii wewnętrznej na przedmiot polityki zagranicznej;
- wpływ uzależnienia polskiej gospodarki od importu gazu ziemnego z Rosji na politykę zagraniczną Polski wobec tego państwa oraz UE;
- podstawy i kierunki polityki zagranicznej Rosji widziane z perspektywy podejścia liberalnego, neoliberalnego, realistycznego oraz strukturalnego.

5.

 Militarne i pozamilitarne uwarunkowania bezpieczeństwa w Europie (Military and non-military determinants of security in Europe)

Moderator:

Dr hab. Izabela Oleksiewicz, prof. PRz

Abstract:

We współczesnym świecie następuje stałe rozszerzanie się zakresu znaczeniowego bezpieczeństwa, czego powodem jest istnienie wielu zagrożeń, mających bardzo szeroki wymiar. Obok tradycyjnych zagrożeń naturalnych i dotychczasowych zagrożeń o charakterze cywilizacyjnym pojawiają się wciąż nowe, które mają ścisły związek z wdrażaniem nowoczesnych technologii, systemów informatycznych, systemów komunikacji. Są one znakiem czasu i nieuchronną konsekwencją postępu. Jednocześnie społeczeństwo (zwłaszcza informacyjne społeczeństwo obywatelskie) żąda coraz wyższego poziomu zabezpieczenia i ochrony, umożliwiającego mu dalszy rozwój. Zapewnienie takiej ochrony wymaga zaangażowania znacznych sił i środków oraz międzysektorowej współpracy podmiotów publicznych i prywatnych.
Celem panelu jest analiza przemian zachodzących we współczesnej Europie na płaszczyźnie militarnej, jak i pozamilitarnej. Z tego powodu uczestnicy panelu zdecydowali się rozważyć wpływ uwarunkowań pozamilitarnych (ekonomicznych, społecznych, kulturowych, religijnych) i militarnych na politykę bezpieczeństwa dzisiejszej Europy. Przyjęto następującą hipotezę badawczą: bezpieczeństwo na poziomie regionalnym i subregionalnym w Europie podlega ewolucji i jest uzależniony od wzajemnego przenikania się uwarunkowań militarnych i pozamilitarnych. Uczestnicy niniejszego panelu będę starali się wskazać, przed jakimi dylematami i wyzwaniami znalazł się region, a także przedstawić możliwe scenariusze rozwoju polityki bezpieczeństwa wybranych państw w Europie. 

6.

 Bałkany Zachodnie – determinanty stabilizacji i rozwoju regionu (Western Balkans determinants of stabilization and development of the region)

Moderator:

 Dr hab. Renata Podgórzańska, prof. US

Abstract:

Ponad dwie dekady jakie upłynęły od początku procesu dekompozycji federacji jugosłowiańskiej, to dla poszczególnych państw Bałkanów Zachodnich czas zmagań ze spuścizną postkomunistyczną, działań na rzecz umacniania niezależności i integralności terytorialnej oraz budowania własnej pozycji w stosunkach międzynarodowych. Skala i charakter wyzwań jakie wiążą się z transformacją bałkańskiej rzeczywistości wymagają wielu przedsięwzięć, zarówno na płaszczyźnie politycznej, jak i gospodarczej, społecznej, czy też kulturowej.
W panelu podjęta zostanie dyskusja dotycząca problemów determinujących rozwój i stabilizację polityczną regionu Bałkanów Zachodnich. Istotnym elementem będzie również ustalenie czynników warunkujących integrację regionu z Unią Europejską, która co istotne, postrzegana jest jako jeden z zasadniczych czynników wspierających proces demokratyzacji państw zachodniobałkańskich i umacniania bezpieczeństwa w regionie. Przy czym, uwarunkowania i trudności procesu akcesyjnego Bałkanów Zachodnich z UE to tylko jeden z problemów badawczych, któremu dedykowany jest panel. Dodatkowo analizie zostaną poddane takie zagadnienia jak: 1. Sytuacja polityczna w państwach regionu przełomu XX i XXI wieku; 2. Bałkany Zachodnie a problem bezpieczeństwa w Europie (w tym m.in. problem przestępczości zorganizowanej; zagrożenia terrorystyczne, ich charakter, geneza, konsekwencje z punktu widzenia rozwoju i stabilizacji regionu; współpraca militarna między NATO a poszczególnymi państwami regionu); 3. Kryzys migracyjny w UE z perspektywy regionu; 4. Problemy wewnętrzne (problem korupcji, lokalne nacjonalizmy i separatyzmy, ogniska potencjalnych konfliktów, problem martyrologii i pamięci historycznej, ewolucja ról społecznych i kwestia kobieca) 5. Rola i znaczenie Bałkanów Zachodnich na arenie międzynarodowej (różne aspekty polityki mocarstw wobec tego regionu, współpraca między państwami postjugosłowiańskimi, kwestia albańska w regionie i w państwach ościennych).

7.

 Geopolityka państw Półwyspu Bałkańskiego. Teorie - aktorzy zewnętrzni - ewolucja (Geopolitics of Balkan Peninsula states. Theories – external actors – evolutions)

Moderator:

Dr hab. Andrzej Krzak

Abstract:

Bałkany pozostają znaczącą przestrzenią geopolityczną, na której krzyżują się wpływy sił pozaregionalnych oraz interesy samych państw bałkańskich, skierowane na obszary państw sąsiedzkich. Wdarcie się Turków do linii Sawy i Dunaju spowodowało, iż region ten nabrał szczególnego znaczenia dla stosunków międzynarodowych na kilka wieków, stając się jednym z najgorętszych punktów zapalnych Europy. Po kapitulacji i wyrzuceniu Osmanów ze Starego Kontynentu Bałkany nadal nie zaznały spokoju. Przeciwnie, rozpoczął się kolejny etap rywalizacji niosący znaczne zmiany geopolityczne i geostrategiczne na Półwyspie. Państwa bałkańskie, tak w przeszłości, jak i współcześnie balansują pomiędzy walką wielkich mocarstw a własnymi, często skrywanymi ambicjami, generując w ten sposób kolejne konflikty i podsycając ogień pod bałkańskim kotłem. Czynniki międzynarodowe geopolitycznego położenia Bałkanów reprezentowane są poprzez nowe światowe centra mocy w znaczeniu militarnym, ekonomicznym i politycznym, które obejmują wpływowe państwa i ich sojusze oraz globalne i regionalne organizacje międzynarodowe. W literaturze bałkańskiej pojęcie „geopolityka” jest rozumiane jako kierunek w geografii politycznej, według którego czynniki geograficzne, szczególnie dotyczące terytorium, mają decydujące znaczenie w organizacji politycznych form społeczeństwa i prowadzeniu polityki państwowej. „Położenie geopolityczne” można określić jako: położenie państwa (regionu), które jest wynikiem politycznych i terytorialnych roszczeń innych państw, najczęściej wielkich sił bądź państw sąsiadujących, motywowanych znaczeniem strategicznym terytorium danego państwa, stosunkiem sił i mocy w danym regionie, interesem wywierania na nie wpływu bądź sprawowania kontroli.
Zasadniczym celem panelu będzie wymiana interdyscyplinarnych doświadczeń badawczych jego uczestników w obszarze oddziaływania czynników geopolitycznych i geostrategicznych Bałkanów na powstawanie i „umieranie” państw bałkańskich jako jednostek stosunków międzynarodowych oraz wpływu gier wielkich mocarstw w XX i XXI wieku na kształt stosunków międzynarodowych na Półwyspie. Dyskusja będzie dotyczyć następującej problematyki:
- Geopolityczne położenie Bałkanów w XX i XXI wieku;
- Geopolityczne gry wielkich mocarstw na Bałkanach w XX i XXI wieku;
- Bałkańskie strategie, doktryny i idee geopolityczne;
- Państwa bałkańskie w trakcie zmian geopolitycznych i geostrategicznych związanych z zakończeniem I wojny światowej, II wojny światowej i zimnej wojny;
- proces powstawania państw bałkańskich – transformacja systemów politycznych;
- współczesne Bałkany – kształtowanie się nowoczesnych systemów politycznych oraz charakterystyka geopolityczna współczesnych państw bałkańskich;
- współczesne migracje na Półwyspie Bałkańskim;
- rywalizacja Chin, Rosji i Stanów Zjednoczonych na Bałkanach w XXI wieku;
- Macedonia, Kosowo oraz Bośnia i Hercegowina - znaczenie i przyszłość;
W związku z powyższym, zasadniczymi pytaniami badawczymi będą:
- w jaki sposób geopolityka determinuje dzieje Bałkanów?
- jaką rolę odgrywał Półwysep Bałkański w strategiach geopolitycznych wielkich mocarstw w XX wieku i XXI wieku?
- w jakim stopniu czynniki geopolityczne wpływały na powstawanie państw bałkańskich oraz funkcjonowanie ich systemów politycznych?
- w jakim stopniu ruchy migracyjne wpływają na zmiany geopolityczne państw bałkańskich?

8.

 Badanie polityki zagranicznej Unii Europejskiej (Research on European Union foreign policy)

Moderator:

 Dr hab. Beata Piskorska

Abstract:

Polityka zagraniczna UE jest złożonym przedmiotem badawczym. Obejmuje zarówno politykę rozszerzenia, politykę sąsiedztwa, jak i politykę wobec państw trzecich i organizacji międzynarodowych. Zrozumienie istoty tej polityki warunkuje bogatą debatę teoretyczną. Większość podejść badawczych wywodzi się z teorii stosunków międzynarodowych (realizm, liberalizm) i studiów europejskich. Przeważnie inspirowane są przez studia nad polityką rozszerzenia, w której główną ofertą jest perspektywa członkostwa w UE. Należą do nich europeizacja i socjalizacja. Wreszcie są to teorie inspirowane przez analizę polityki zagranicznej (FPA - Foreign Policy Analysis) reprezentujące eurocentryzm, skupiające się na procesie decyzyjnym UE i podejmowanych działaniach jako aktora stosunków międzynarodowych. W ostatnim czasie dominującym trendem jest analiza polityki zagranicznej UE z perspektywy podejścia konstruktywistycznego, neoliberalizmu, czy normatywnego.
Celem panelu jest krytyczna refleksja nad metodami teoretycznego wyjaśniania polityki zewnętrznej UE, analizującymi jej genezę, rozwój i efektywność. W trakcie nowego dyskursu, postawione zostaną następujące pytania badawcze: Czy dotychczasowe podejścia teoretyczne najczęściej wykorzystywane w analizie polityki UE spełniają swoją rolę? Czy dominujące w ostatnim czasie podejście konstruktywistyczne, czy neoliberalizm jest zasadne? Czy użyteczną konceptualizacją na rynku liberalnego dyskursu jest prowadzona debata nad potęgą normatywną Europy?

9.

Badanie polityki zagranicznej państwa (Research on state’s foreign policy)

Moderator:

Prof. dr hab. Edward Haliżak

Abstract:

Celem panelu jest próba odpowiedzi na pytanie o heurystyczne kryteria identyfikacji podejść badawczych z myślą o ich zastosowaniu w badaniu polityki zagranicznej? Innymi słowy chodzi o to, które z nich mogą wnieść największy wkład w objaśnienie i rozumienie polityki zagranicznej.
Postawienie takiego pytania badawczego jest uzasadnione istotą przedmiotu badania polityki zagranicznej, który można ująć w postaci następującej definicji operacyjnej: „Polityka zagraniczna jest wielowymiarowym i złożonym procesem o nielinearnym charakterze inspirowanym przez państwo na podstawie jego potrzeb, motywacji, preferencji i wartości z tytułu uczestnictwa w życiu międzynarodowym. To proces, w którym przejawiają się cechy polityczności, ekonomiczności i kulturowości”.
Powyższa definicja wskazuje na dwie ważne strukturalne cechy polityki zagranicznej: procesualny charakter i wielowymiarowość, których badanie wymaga zastosowania adekwatnych podejść.
Mając na uwadze powyższe właściwości obszaru badawczego, proponuje się następujące  referaty, z których każdy oferuje wywodzące się z różnych dyscyplin nauk społecznych podejście ukierunkowane na zbadanie danego wymiaru polityki zagranicznej, tj. studia strategiczne, studia bezpieczeństwa międzynarodowego, studia dyplomatyczne, biopolityka, psychologia polityczna. Skonstruowany w oparciu o powyższe założenia panel jest próbą wielodyscyplinarnego zbadania polityki zagranicznej państwa, który można potraktować jako wstęp do ujęć inter i transdyscyplinarnych.

10.

Badanie polityki zagranicznej państwa II (Research on state’s foreign policy II)

Moderator:

Dr Magdalena Kozub-Karkut

Abstract:

Celem panelu jest zaprezentowanie wybranych zagadnień teoretycznych i metodologicznych, występujących we współczesnym dyskursie naukowym w ramach subdyscypliny określanej mianem studiów nad polityką zagraniczną (Foreign Policy Analysis, FPA). Upadek dwubiegunowej struktury systemu zimnowojennego przyczynił się do dynamicznego rozwoju FPA: od 2005 r. ukazuje się periodyk poświęcony tego typu badaniom; w 2007 r. pojawił się pierwszy podręcznik dotyczący tej tematyki (Hudson 2007); w 2011 r. opublikowano wybór tekstów (Carlsnaes & Guzzini), zaś w br. ukaże się encyklopedia pod red. C. G. Thiesa traktująca o FPA.
W ramach panelu zostaną postawione następujące pytania badawcze: (1) czy mamy narzędzia teoretyczno-metodologiczne (a jeśli tak to jakie), umożliwiające badanie dynamiki  zmian polityki zagranicznej?; (2) jakie są możliwości i ograniczenia teorii poliheurystycznej (Mintz 2004)?; (3) jakie możliwości i ograniczenia wynikają z zastosowania metod mieszanych (np. KEDS) w studiach nad polityką zagraniczną?; (4) czy (neo-)klasyczny realizm (Morgnethau 1948; Jervis 1976; Zakaria 1999) stanowi pomost między teoriami polityki zagranicznej i teoriami systemu międzynarodowego?; (5) czy rozwój tzw. behawioralnej nauki o stosunkach międzynarodowych (Mintz 2007; Walker et al. 2011) dowodzi innowacyjności tego podejścia, czy raczej oznacza powrót do zweryfikowanych negatywnie wcześniej koncepcji?

11.

Deliberacja o lobbingu w Unii Europejskiej (Deliberations on lobbing in European Union)

Moderators:

Prof. dr hab. Konstanty Adam Wojtaszczyk, Dr Jarosław Filip Czub, Dr Agnieszka Vetulani-Cęgiel

Abstract:

Celem specjalnego panelu jest podjęcie dyskusji o lobbingu w Unii Europejskiej. Głównym przedmiotem będzie deliberacja nad książką pt. „Leksykon lobbingu w Unii Europejskiej”. Leksykon zostanie wydany po raz pierwszy w Polsce i jest jednym z nielicznych wydanych na świecie w niniejszej tematyce szerokorozumianego rzecznictwa interesów. Zarys słownika dotyczy wszelkich kwestii związanych z szeroko rozumianym rzecznictwem interesów w UE (także w poszczególnych krajach jak np. konsultacje społeczne, porozumienia czy omówienie modeli funkcjonowania grup interesu w poszczególnych państwach i w UE itd.). Stanowi dobrą bazę wiedzy dla szerokiego grona odbiorców mających styczność z lobbingiem w UE. Słownik ma być kierowany m.in. do:
- instytucji rządowych i samorządowych;
- urzędów miast;
- deputowanych;
- urzędników;
- grup interesu;
- lobbystów;
- sektora biznesu;
- organizacji pozarządowych;
- ośrodków naukowych;
i wielu innych.

W związku z powyższym podjęta tematyka jest istotna z punktu widzenia rozwoju nauki w określonym obszarze. W panelu wezmą udział dyskutanci z kilku różnych ośrodków akademickich co podnosi wartość prezentowanego zagadnienia ukazując istotne aspekty z różnej perspektywy.