Nauka na UMCS

Jak świętować Dzień Kobiet?

Obowiązkowy tulipan i praktyczny upominek czy bojkot okazjonalnej uprzejmości? Dzień Kobiet budzi prawdopodobnie więcej emocji niż Walentynki. Dla jednych to relikt przeszłości, narzędzie propagandy i narzucony w minionym ustroju rytuał, dla innych podtrzymywanie kontraktu nierównouprawnienia. W pierwsze obchody kobiecego święta, niezależnie czy datowane na 28 lutego 1909 roku w Nowym Yorku, czy związane z ustaleniami Międzynarodowej Konferencji Kobiet Socjalistek w Kopenhadze w 1910 roku, wpisane były postulaty emancypacji. Choć przez ponad sto lat kobiety wywalczyły liczne prawa, to raporty wciąż wskazują, że zniwelowanie różnic między płciami może potrwać jeszcze pół wieku[1].

11 lutego obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewczyn w Nauce, podkreślając w ten sposób wkład wielu badaczek w rozwój dyscyplin naukowych. Zasługi wybitnej Patronki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej są powszechnie znane i eksponowane przy różnych okazjach, ale dorobek wielu naukowczyń nie doczekał się właściwego upamiętnienia. Jak podaje Angela Saini, w latach 1901–2016 dokonania zaledwie czterdziestu ośmiu kobiet (na dziewięciuset jedenastu laureatów) zostały uhonorowane Nagrodą Nobla[2]. Marginalizowanie naukowych dokonań kobiet to jednak nie tylko brak prestiżowych nagród, a w literaturze przedmiotu określa się je terminem „Efektu Matyldy”[3].

Jak zatem świętować dzień, który przypomina nam o istniejących nierównościach? Oczywiście najlepiej w sposób zgodny z własnymi potrzebami. Proponuję cztery pomysły na Dzień Kobiet w duchu naszych prababek emancypantek.

1. Celebruj osiągnięcia kobiet

O ilu ważnych kobietach uczono nas w szkole? Ile żeńskich nazwisk pamiętamy z podręczników? Czy znamy biografie patronek ulic, które mijamy? Dzień Kobiet to doskonały czas na zapoznanie się z herstorią.

W Lublinie można wypić kawę przy Skwerze 100-lecia praw wyborczych Polek. Warto się tu zatrzymać i poczytać o polskich sufrażystkach, takich jak Paulina Kuczalska-Reinschmit (1859-1921), która postulowała walkę o prawa wyborcze jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej, czy Maria Dulębianka (1858-1919) – malarka, publicystka i działaczka, która w 1908 kandydowała do Sejmu Krajowego we Lwowie. Na Placu Litewskim, w dawnej siedzibie Wydziału Politologii i Dziennikarstwa UMCS, możemy przypomnieć sobie, że w Lublinie został powołany rząd Ignacego Daszyńskiego, w którym wiceministrem do spraw polityki społecznej została późniejsza Posłanka Ziemi Lubelskiej – Irena Kosmowska (1879-1945). A pod pomnikiem Unii Lubelskiej możemy poznać historię Anny Henryki Pustowójtówny (1838-1881), nieustraszonej patriotki, skazanej za organizację i udział w manifestacjach przeciw zaborom, a także uczestniczki walk w powstaniu styczniowym.

Pod Ratuszem wysłuchajmy reportażu Katarzyny Michalak „Wlublinwzięte”[4] (Radio Lublin), między innymi o Józefie Kunickiej, nauczycielce, społeczniczce i jednej z trzech Radnych Miasta Lublin po odzyskaniu niepodległości (obok Beli Szpiro-Nissenbaum oraz Leontyny Zakrzewskiej)[5]. A gdy na Starym Mieście przejdziemy przez uroczy Zaułek Hartwigów do kamiennicy przy ul. Kowalskiej 3, przeczytamy wiersz Koleżanki Julii Hartwig w miejscu, w którym zaczynało się lubelskie getto. Pomyślmy wtedy o kobietach współtworzących przestrzeń Lublina, które zostały podwójnie zapomniane.

A jeśli pogoda nie sprzyja spacerom? Można przeczytać inspirującą biografię, których teraz na rynku literackim na szczęście nie brakuje. Jedną z moich ulubionych bohaterek jest Wanda Rutkiewicz – opowieść o życiu tej himalaistki autorstwa Anny Kamińskiej[6] może zafascynować nie tylko miłośników wspinaczek. Warto też opublikować post w mediach społecznościowych o swojej ulubionej Kobiecie i w ten sposób oddolnie upowszechniać wiedzę i promować wartościowe postawy.

2. Przeciwdziałaj wykluczeniu

Co kobiecego można zrobić 8 marca? Sprawić, żeby inna kobieta poczuła się dobrze w swojej skórze. Choć w XXI wieku wydaje się to nieprawdopodobne, to menstruacja wiąż bywa traktowana jako tabu i powód wstydu. Według raportu Fundacji „Różowa skrzyneczka”[7] ubóstwo menstruacyjne istnieje i jest doświadczeniem wielu dziewczyn i kobiet w naszym otoczeniu. Chcąc mu przeciwdziałać, można zadbać, żeby w miejscach, za które jesteśmy odpowiedzialni, był dostęp do środków higienicznych, lub wspierać akcje, które takie zabezpieczenie zapewniają.

3. Zbadaj się

Walka sufrażystek o prawa wyborcze dla kobiet na początku XX wieku wynikała z przekonania, że przywileje polityczne mogą zagwarantować lepsze warunki w różnych obszarach życia społecznego. To właśnie sufrażystki podnosiły kwestię podwójnych standardów dotyczących traktowania i leczenia chorób wenerycznych u kobiet i mężczyzn. Dzień Kobiet może być świetną okazją do zadbania o swoje zdrowie. Z raportów wynika, że tylko co piąta Polka regularnie odwiedza ginekologa [8] . A przecież kobiece zdrowie jest niezwykle ważne i oprócz podstawowych badań diagnostycznych należy raz w roku wykonywać cytologię oraz kontrolować piersi za pomocą USG i mammografii.

Dziś pełny dostęp do służby zdrowia i badań profilaktycznych pozostaje wciąż ważnym feministycznym postulatem. A wiedza, edukacja i zwiększanie świadomości są potężnymi narzędziami w tej walce.

4. Kibicuj kobietom

Postulaty „siostrzeństwa” i solidarności pojawiały się w publicystyce pionierek polskiego feminizmu jako warunek skutecznego działania. 8 marca to okazja to manifestacji wspólnotowych gestów. Od dobrych życzeń, przez wsparcie kobiecego biznesu, po kibicowanie kobiecej drużynie sportowej, na przykład Kobiecemu Klubowi Piłkarskiemu Unia Lublin i wszystkim Zawodniczkom AZS UMCS.

Kibicujmy wspólnie, aby tegoroczny Dzień Kobiet nie był okazją do sporów o sens jego świętowania, ale dniem, w którym zadbamy o siebie, swoich najbliższych i podzielimy się dobrem. Wszystkiego najlepszego!

Dr Elżbieta Pawlak-Hejno - pracuje w Katedrze Komunikacji Medialnej UMCS w Lublinie. Absolwentka filologii polskiej oraz podyplomowych studiów z zakresu retoryki stosowanej, kompetencji menedżerskich oraz promocji nauki. Do jej zainteresowań badawczych należą: prasoznawstwo i historia prasy, retoryka w komunikacji społecznej, savoir vivre i etykieta oraz creative writing. Autorka m.in. książki pt. „Bojownice czy wariatki? Obraz sufrażystek angielskich w prasie polskiej (1911-1914)” - interdyscyplinarnej analizy obrazu sufrażystek angielskich przedstawionego w szeroko rozumianych tekstach dziennikarskich.