Ur. w 1975 r. w Parczewie.

Absolwent LO w Ostrowie Lubelskim.

1994–1999 studia magisterskie w Instytucie Historii UMCS

1996–1998 – przewodniczący Koła Naukowego Historyków Studentów UMCS.

VI 1998 – inicjator wydania pierwszego numeru studenckiego pisma „Koło Historii”.

1997–1999 – stypendium Ministra Edukacji Narodowej „za wysokie wyniki w nauce
i szczególne osiągnięcia w pracy naukowej”.

1997–1999 – członek Parlamentu Studentów UMCS.

23 VI 1999 – obrona pracy magisterskiej pt.: „Antoni Wasyńczuk (1885–1935). Ukraiński działacz narodowy z Chełma”, napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. Zbigniewa Zaporowskiego.

1999–2003 – studia doktoranckie w Instytucie Historii UMCS

4 II 2004 – obrona rozprawy doktorskiej pt.: „Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna w Sejmie
i Senacie RP (1928–1939)”, przygotowanej pod kierunkiem prof. dr hab. Zbigniewa Zaporowskiego.

25 II 2004 – uchwała Rady Wydziału Humanistycznego UMCS o nadaniu tytułu doktora nauk humanistycznych w zakresie historii, specjalność: historia najnowsza.

22 IV 2015 r. – uchwała Rady Wydziału Humanistycznego UMCS o nadaniu tytułu doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dyscyplinie: historia

2 II 2024 - postanowienie Prezydenta RP o nadaniu tytułu profesora nauk humanistycznych w dyscyplinie historia. 

Praca zawodowa

2000–2004 – nauczyciel historii i WOS w Społecznym LO nr 19 im. Króla Sedzonga Wielkiego
w Warszawie.

2003–2005 – nauczyciel historii i WOS w I Społecznym LO w Wesołej z siedzibą w Sulejówku.

Od 1 X 2004 – adiunkt w Zakładzie Historii Społecznej XX Wieku w Instytucie Historii UMCS.

Od 1 III 2024 - profesor w Katedrze Historii Społecznej i Edukacji w Instytucie Historii UMCS

30 VIII 2016– 31 XII 2017 – Dyrektor Biura Badań Historycznych IPN

Od 1 I 2018 – główny specjalista w Biurze Badań Historycznych IPN

Nagrody i wyróżnienia:

2014 – nagroda KLIO II stopnia w kategorii monografii naukowej za książkę: Roman Zambrowski 1909–1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce.

2016 – nagroda imienia Jerzego Giedroycia za książkę: Roman Zambrowski 1909–1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce.

[nominacje do nagród za książkę: Roman Zambrowski 1909-1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, Warszawa 2014. ]:

Nagroda Historyczna Tygodnika „Polityka” 2015

Nagroda Historyczna im. Kazimierza Moczarskiego 2015

Książka Historyczna Roku (nagroda im. Oskara Haleckiego) 2015

[nominacja do nagrody za książkę: Tajni księża. Historia nielegalnego pobytu słowackich werbistów w Polsce w latach 1957-1964, Warszawa 2022]:

Nagroda im. Wacława Felczaka i Henryka Wereszyckiego 2022

[nominacja do nagrody za książkę: Gierek. Droga do władzy, Łódź-Lublin 2023]:

Książka Historyczna Roku (nagroda im. Oskara Haleckiego) 2023

Działalność organizacyjna i społeczna:

Członek Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz Towarzystwa Nauki i Kultury „Libra”.

Członek NSZZ „Solidarność”.

Członek Klubu Inteligencji Katolickiej w Lublinie.

Przewodniczący Akademickiego Klubu Obywatelskiego im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Lublinie.

Adres:

Instytut Historii UMCS, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 4a, pok. 332, 20-031 Lublin

Główne publikacje naukowe

Monografie:

1. M. Szumiło, Antoni Wasyńczuk 1885–1935. Ukraiński działacz narodowy i polityk, wyd. UMCS, Lublin 2006.
2. M. Szumiło, Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna w Sejmie i Senacie RP 1928–1939, wyd. NERITON, Warszawa 2007.
3. Z. Zaporowski, M. Szumiło, NSZZ „Solidarność” Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1980–1981, wyd. UMCS, Lublin 2011.
4. M. Szumiło, Roman Zambrowski 1909–1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, wyd. IPN, Warszawa 2014.
5. D. Słapek, M. Szumiło, H. Hanusz, Sport, co „Gryfa” wart! Akademicki Związek Sportowy (1908-2017), Wydawnictwo UMCS, Lublin 2019.
6. M. Szumiło, Tajni księża. Historia nielegalnego pobytu słowackich werbistów w Polsce w latach 1957-1964, wyd. IPN, Warszawa 2021.
7. D. Šabo, M. Szumiło, Páter Jozef Šabo SVD. Životný príbeh tajne vysväteného kňaza, wyd. Anima, Trnava 2021.
8. M. Szumiło, Gierek. Droga do władzy, wyd. UMCS - Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź - Lublin 2023.

Monografie zbiorowe:

1. Rok 1920. Wojna i polityka, Lublin 2011, red. M. Szumiło, wyd. UMCS.
2. Parczew w dziejach. Na królewskim szlaku historii, red. M. Szumiło, wyd. Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Parczewie, Parczew 2014.
3.  Elity komunistyczne w Polsce, red. M. Szumiło, M. Żukowski, wyd. IPN – UMCS, Warszawa-Lublin 2015.
4. Henryk Raabe 1882-1951. Pierwszy rektor Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, red. M. Szumiło, J. Wrona, Z. Zaporowski, wyd. UMCS, Lublin 2017.
5. Symon Petlura, przywódca niepodległej Ukrainy, red. M. Szumiło, wyd. IPN i SEW UW,  Warszawa 2021.
6. Archiwa polskie i sowieckie w realiach systemu komunistycznego, red. J. Łosowski i M. Szumiło, wyd. IPN, Warszawa 2021.

Edycje źródłowe:

1. Polski kryzys“ 1980-1981 w dokumentach dyplomacji czechosłowackiej, wprowadzenie, wybór i opracowanie M. Szumiło, wyd. IPN, Warszawa 2021.
2. Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1923, tom 9: Drugi gabinet Antoniego Ponikowskiego 10 marca-6 czerwca 1922, oprac. M. Szumiło, R. Wysocki, wyd. IH PAN, Warszawa 2022.

Udział w redakcjach i radach naukowych czasopism naukowych:

2012-2016 – redaktor naczelny rocznika naukowego: „Komunizm: system–ludzie–dokumentacja”.

2017-2023 – redaktor naczelny czasopisma "Pamięć i Sprawiedliwość".

„Przegląd Historyczno-Wojskowy” - członek Rady Naukowej (od 2017 r.)

„Wijśkowo-Naukowyj Wisnyk” (Ukraina) – członek kolegium redakcyjnego (od 2018 r.)

„Polish-Jewish Studies” – członek Rady Naukowej (od 2020 r.)

„Pamät Naroda” (Słowacja) – członek Rady Redakcyjnej  (od 2022 r.)

Udział w zespołach eksperckich:

2016-2020 – Społeczna Rada do Spraw Rozwoju Nauki i Szkolnictwa Wyższego przy Wojewodzie Lubelskim 

2018-             –  Polsko-Ukraińska Komisja dla Badania Relacji Wzajemnych w latach 1917-1921

2020-             – Komisja Historyczna Zarządu Głównego Akademickiego Związku Sportowego

2022-2024 – Rada Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki

2023-2024 – Polsko-Ukraińska Komisja Ekspertów do spraw Doskonalenia Treści Podręczników Szkolnych z historii i geografii

2023 -          – Komisja Historyczna Oddziału PAN w Lublinie

2023-           – Rada Programowa Samorządowego Kongresu Trójmorza

2024-           – Rada Naukowa Instytutu Ordo Iuris

Recenzent wniosków grantowych w konkursach NCN i NPRH.

Rzeczoznawca MEiN (od 2021) – wykonano trzy opinie merytoryczno-dydaktyczne dotyczące podręczników szkolnych z przedmiotów: Historia, Wiedza  o Społeczeństwie, Historia i Teraźniejszość.